Wykonywanie pracy zdalnej za granicą, może wydawać się świetnym pomysłem, jednak wybór takiej formy pracy wiąże się z kilkoma wymaganiami. W głównej mierze dotyczą one porozumienia z pracodawcą oraz podleganiu pod rozliczenie podatkowe w kraju innego państwa, niż Polska.
W poniższym artykule dowiesz się między innymi:
- Czy można wykonywać zdalną pracę za granicą?
- Jakie warunki musisz spełnić?
- Jak praca zdalna poza granicami kraju wpływa na podatek dochodowy oraz zakres ubezpieczeń społecznych?
Praca zdalna za granicą a podstawa prawna
Po raz pierwszy pojęcie pracy zdalnej w Polskim systemie prawnym pojawiło się w 2020 roku w wyniku stanu zagrożenia epidemicznego COVID'19 i wprowadzenia ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem chorobom zakaźnym. Wtedy też przedsiębiorcy mogli polecić pracownikowi wykonywanie pracy poza miejscem stałego wykonywania obowiązków pracowniczych, w celu zminimalizowania ryzyka zakażenia oraz niedopuszczenia do sytuacji kryzysowych. W ustawie z dnia 2 marca 2020 roku nie zawarto natomiast informacji na temat konkretnego terytorium, na którym pracownik miałby wykonywać pracę.
27 stycznia 2023 r. Prezydent RP podpisał nowelizację Kodeksu pracy, w której poruszone zostały kwestie pracy poza siedzibą firmy. Przepis dokładniej mówi o tym, że pracownik ustala (po zatwierdzeniu przez pracodawcę) miejsce wykonywania pracy zdalnej (w pełni lub częściowo) i każdorazowo uzgadnia te kwestie z pracodawcą.
Zatem, czy można pracować zdalnie z zagranicy? Ogólnie rzecz biorąc tak, jeśli taka forma pracy została przez pracodawcę i pracownika zaakceptowana, a zapisy o tym fakcie zostały zawarte w umowie lub obowiązują w wyniku porozumienia stron.
Czy należy informować pracodawcę?
Mimo braku konkretnych zapisów w prawie, dotyczących pracy zdalnej poza granicami kraju, można przyjąć, że zdalna praca z zagranicy powinna być uzgodniona obustronnie, a pracodawca powinien wyrazić na nią jasną zgodę. Jedynie w przypadku wystąpienia stanu nadzwyczajnego lub zagrożenia epidemicznego, zdalna praca mogłaby być wykonywana jedynie na polecenie pracodawcy.
Zaniedbanie czy zatajenie miejsca pobytu i pracy zdalnej poza granicami może rodzić poważne konsekwencje podatkowe ale również komplikacje na stopie zawodowej.
Odpowiednie warunki do wykonywania pracy zdalnej za granicą
Inną kwestią jest zapewnienie pracownikowi odpowiednich warunków do wykonywania pracy na terenie innego kraju. Oprócz konieczności prowadzenia rozmów z urzędami kraju wykonywania pracy, pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi narzędzia i materiały potrzebne do wykonywania pracy (np. sprzęt IT) biorąc pod uwagę ich obsługę logistyczną.
Ponadto, wykonywanie niektórych zawodów (np. magazynier czy operator maszyn) może być zwyczajnie niewykonalne w domowym zaciszu ze względu na specyfikę pracy. Należy więc pamiętać, że nie każde stanowisko ma predyspozycje do wykonywania go z domu.
Praca zdalna za granicą - podatki
Osoby fizyczne zamieszkujące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rozliczają się na podstawie podatku dochodowego od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia ich źródeł. W związku z pracą zdalną na terytorium innego państwa mogą zostać nałożone na pracownika dodatkowe obowiązki podatkowe, wynikające z odrębnych przepisów kraju zagranicznego.
Podejmując się tematyki pracy zdalnej poza granicami kraju, w związku z powyższym należy w pierwszej kolejności ustalić miejsce i status rezydencji podatkowej pracownika.
Art. 3 ust. 1 i 1a Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, mówi o tym, że za osobę zamieszkującą na terytorium danego państwa i posiadającą rezydencję podatkową w tym właśnie kraju uważa się osobę, która:
- Posiada na danym terytorium centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych).
- Przebywa na danym terytorium dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Zgodnie ze statusem rezydencji podatkowej składki powinny być płacone w kraju, który jest miejscem wykonywania pracy. W Polskim prawie, osoby niezamieszkujące w Polsce, podlegają tylko obowiązkowi rozliczania dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium RP wynikających z:
- pracy wykonywanej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy - bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
- działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,
- prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski, w tym zagranicznego zakładu.
Praca zdalna za granicą a ZUS
Praca zdalna z zagranicy to coraz popularniejsza forma zatrudnienia, która wymaga przestrzegania określonych wymogów. Jeśli pracownik decyduje się na stałe wykonywanie pracy w innym kraju, to powinien również zadbać o prawidłowe rozliczenie z tamtejszymi urzędami pod kątem podlegania ubezpieczeniom społecznym. Pracownik musi pamiętać o tym, że każde państwo ma swoje regulacje prawne i obowiązki, które w jednym kraju mogą się różnić od tych w innym kraju.
Według rozporządzenia parlamentu europejskiego z dnia 29 kwietnia 2004 roku, wykonywanie stosunku pracy za granicą wiąże się z opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne na rzecz tylko jednego państwa.
W związku z tym osoba podejmująca pracę na danym terytorium, podlega tamtejszemu obowiązku rozliczenia w zakresie ubezpieczeń społecznych od momentu jej wykonywania zgodnie z regulacjami o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Zwolnienie lekarskie w Polsce a praca za granicą
Podobnie, jak w przypadku ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenie zdrowotne może być płacone na rzecz tylko jednego państwa. Jeśli więc rozpoczynasz pracę w innym kraju i nie podlegasz pod ubezpieczenie zdrowotne w Polsce - przyjmujesz zasady ubezpieczenia kraju, w którym aktualnie przebywasz.
Sytuacja jest nieco inna, kiedy to pracodawca wysyła Cię na delegację do pracy w innym kraju (w obrębie UE lub EFTA) na maksymalnie 24 miesiące, wtedy posiadasz ubezpieczenie zdrowotne w Narodowym Funduszu Zdrowia (NFZ).
