Termin premia uznaniowa należy z pewnością do tych słów, które chcielibyśmy słyszeć jak najczęściej. Otrzymanie dodatkowych pieniędzy ucieszy chyba każdego pracownika. Jakie są zasady jej przyznawania? Jak wygląda kwestia jej opodatkowania? Na te i inne pytania odpowiadamy poniżej.
Z artykułu dowiesz się między innymi:
✔ czym jest premia uznaniowa;
✔ jak opodatkować premię uznaniową;
✔ czy od premii uznaniowej pobierane są składki ZUS;
Czym jest premia uznaniowa?
Jak można wywnioskować z samej nazwy, premia uznaniowa nie jest świadczeniem gwarantowanym, ale dobrowolnym i w pełni zależnym od woli pracodawcy. Należy w tym miejscu podkreślić, iż nie jest ona regulowana przez Kodeks Pracy.
Doskonałym przykładem może być tutaj np. premia przyznawana w firmach handlowych, którą otrzymują osoby, będące najlepsze (lub najbardziej efektywne) w danym miesiącu czy kwartale. Pomimo że nagroda ta może przybierać inną formę niż wynagrodzenie pieniężne (mogą to być np. bony na zakupy, vouchery, karnety), to zawsze jest ona wyrazem uznania przez pracodawcę dla szczególnego zaangażowania w wykonywanie obowiązków czy ponadprzeciętne osiągnięcia ze strony podwładnych.
Warto w tym miejscu również wspomnieć, iż pracodawca, który planuje wypłacać premie uznaniowe, powinien ująć je w treści umowy o pracę lub wprowadzić regulamin premiowania. Trzeba jednak podkreślić, że nawet premia uznaniowa zawarta w umowie o pracę nie gwarantuje jej wypłaty. Zapis tam zawarty może być bowiem ogólny i jedynie wskazywać na możliwość jej otrzymania, ale ostateczny głos w tej sprawie i tak zawsze ma pracodawca.
W tym tkwi główna różnica pomiędzy premią regulaminową a uznaniową. Ta regulaminowa stanowi dodatkowy składnik wynagrodzenia za pracę (za staż, za pełnioną funkcję, za pracę w szkodliwych warunkach). Mamy do niej prawo, o ile została ona ujęta w wewnętrznych przepisach firmy, które dokładnie określają jakie wymogi powinien spełnić pracownik, aby ją otrzymać.
Ich dopełnienie stanowi podstawę do wypłaty premii. Jeśli pracownik pomimo tego jej nie otrzyma, ma prawo wysunąć roszczenia wobec pracodawcy i domagać się swoich praw. W tym przypadku nie ma bowiem pola do uznaniowości.
Opodatkowanie premii uznaniowej
O ile sama premia dla pracownika stanowi ekstra zastrzyk finansowy, o tyle nie możemy zapominać, iż jest to dodatkowy przychód ze stosunku pracy.
Wypłata świadczenia w postaci premii uznaniowej, nakłada na pracodawcę obowiązek opodatkowania premii, według obowiązującej skali podatkowej.
Dla przypomnienia podatek od premii, jak i wynagrodzeń od 1 lipca 2022 roku wynosi 12% lub 32% dla kwot przekraczających tzw. I próg podatkowy. Dlatego też wiedząc o przyznaniu premii, dobrze jest sięgnąć po kalkulator premii uznaniowej, dostępny na wielu stronach w sieci, aby dokładnie sprawdzić, jakiej kwoty możemy się spodziewać.
Premia uznaniowa a ZUS — określenie zasad przyznawania
Wiemy już, że premia uznaniowa podlega pod obowiązek podatkowy. Na tym jednak nie koniec. Przychód z tego tytułu podlega również pod obowiązek oskładkowania przez ZUS. Podstawą do tego, aby przychód z premii wliczyć do podstawy wymiaru składki ZUS, jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.
Jak wspomnieliśmy powyżej, zasady przyznawania premii nie są ujęte w Kodeksie Pracy. Regulują je wewnętrzne zasady, panujące w danej firmie na przykład regulamin pracy. Co warte podkreślenia, mogą one występować, ale nie muszą. W dużej części firm nie znajdziemy żadnej wzmianki o możliwości otrzymania premii uznaniowej.
Planując zmianę pracy, tzw. dodatkowe składniki wynagrodzenia mogą być jednym z kluczowych argumentów, przemawiających za wyborem tej lub innej oferty. Dla przypomnienia, w zależności od firmy może to być:
- premia regulaminowa,
- premia uznaniowa,
- dodatek funkcyjny,
- dodatek stażowy (występuje w sferze budżetowej).
Składki ZUS i podatek a premia uznaniowa
W odróżnieniu od premii regulaminowej, w premii uznaniowej nie ma możliwości uniknięcia składek ZUS. Wynika to z § 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia składkowego, które brzmi:
zwolnione z ozusowania są składniki wynagrodzenia mające charakter roszczeniowy – premia regulaminowa (niewypłacenie ich przez pracodawcę skutkuje roszczeniem o jego wypłatę).
Premia uznaniowa a składki ZUS to dość złożony temat. Jej przyznanie zależy tylko i wyłącznie od woli pracodawcy, a tym samym powinien on, poza nielicznymi wyjątkami, naliczyć od niej składki w pełnej wysokości.
Jakie to wyjątki? Jednym z nich jest sytuacja, w której pracownik przebywa na zasiłku wypłacanym przez ZUS lub gdy nagrody wypłacane są z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Fundusze takie z reguły występują jedynie w dużych firmach.
Chorobowe a premia uznaniowa — co na to ZUS?
To zagadnienie dość skomplikowane, chociażby z tego względu, iż za podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy.
Premia uznaniowa nie jest obowiązkowym składnikiem wynagrodzenia zasadniczego. Z tego też względu, nie zawsze jest uwzględniana podczas wyliczania podstawy zasiłku chorobowego. W praktyce, w sytuacji gdy premia jest wypłacana w trakcie pobierania świadczenia, nie zostaje uwzględniona w podstawie wymiaru zasiłku.
Innym przypadkiem jest ten, w którym pracownik nie dostaje nagrody, gdy pobiera zasiłek chorobowy. Wówczas uwzględnia się ją przy obliczeniu podstawy wymiaru świadczenia. To, czy ją otrzymamy w trakcie zwolnienia lekarskiego, zależy już od regulaminu wynagrodzeń firmy i wewnętrznych zasad przyznawania premii.
Podsumowanie
Temat premii uznaniowej należy z pewnością do tych, które budzą duże zainteresowanie, a czasem również emocje. Uznaniowość może bowiem niejednokrotnie rodzić poczucie niesprawiedliwości. Część pracowników może poczuć się urażona, gdy pomimo dużego zaangażowania z ich strony nie otrzyma premii.
Dlatego też, dla własnego dobra, należy zachować dystans do tego typu świadczeń i skupiać się na premii regulaminowej, która ma mocne podstawy prawne, zamiast zdawać się na dobrą wolę przełożonego.
Źródło grafiki: https://unsplash.com/photos/lVFoIi3SJq8
Sprawdź też artykuły na Firmove.pl:
1) Płaca minimalna - ile wyniesie w 2024 roku?
2) Na czym polega okres ochronny przed emeryturą?
3) Co to jest procedura KYC (Know Your Customer)?
