Odsetki ustawowe to określenie dla bardzo popularnej formy odszkodowania, którą należy uiścić w związku z opóźnieniem w spłacie zobowiązań finansowych. Kiedy dokładnie naliczane są odsetki ustawowe? Ile mogą wynosić oraz jakie są ich rodzaje? Na te i wiele innych pytań szczegółowo odpowiadamy w niniejszym poradniku. Zapraszamy do lektury.
Z tego artykułu dowiesz się m.in.:
- czym są odsetki ustawowe?
- jakie są rodzaje odsetek ustawowych?
- ile wynoszą odsetki ustawowe?
- jak obliczyć odsetki ustawowe?
Czym są odsetki ustawowe?
Czym są odsetki ustawowe? Mianem tym określa się dodatkowe kwoty pieniężne, które nalicza wierzyciel w związku z brakiem wpłaty określonej sumy pieniędzy we wskazanym terminie. Aby wierzyciel mógł naliczyć odsetki, nie musi ponosić w związku z tym jakichkolwiek szkód - liczy się tylko to, aby został udowodniony okres opóźnienia a także wysokość należności, która powinna zostać uiszczona.
Warto nadmienić, że odsetki ustawowe, zgodnie z nazwą, są naliczane na mocy stosownych przepisów. Oznacza to, że wierzyciel nie ma obowiązku informowania dłużnika o fakcie ich naliczania. Dodatkowo osoba obciążona takimi odsetkami nie ma prawa, aby żądać wycofania się przez wierzyciela z naliczania tych odsetek.
Wszystko to powoduje, że przedsiębiorstwa świadczące różnego rodzaju usługi są zabezpieczone przed działaniem nieuczciwych klientów i kontrahentów, którzy nie regulują swoich należności zgodnie z terminem. Odsetki ustawowe są bardzo skutecznym sposobem na zmotywowanie nierzetelnych kontrahentów, by jak najszybciej uregulowali wszelkie należności, a w przyszłości dokonywali transferów gotówki zgodnie z harmonogramem, bez jakichkolwiek opóźnień.
Rodzaje odsetek ustawowych
Jakie są odsetki ustawowe? Specjaliści wyróżniają kilka rodzajów odsetek. Mianowicie:
- Odsetki ustawowe. Wytyczne dotyczące ich wysokości oraz sposobu naliczania reguluje obwieszczenie ministra sprawiedliwości. Wyróżnia się różne podtypy tych odsetek - należne od sumy pieniężnej, odsetki ustawowe za opóźnienie oraz odsetki ustawowe za opóźnienia w transakcjach handlowych.
- Odsetki kapitałowe. Są to odsetki stosowane przy zaciąganiu kredytu gotówkowego bądź hipotecznego w banku a także przy braniu pożyczki pozabankowej. Jest to opłata pobierana przez instytucję bankową bądź parabank w związku z udzieleniem finansowania danej osobie. Na wysokość takich odsetek wpływa wiele czynników, m.in. okres zobowiązania a także polityka prowadzona przez konkretny podmiot.
- Odsetki podatkowe. Są one naliczane, gdy dana osoba nie opłaci swoich należności podatkowych zgodnie z harmonogramem. Może chodzić o podatek PIT czy od darowizn. Jakie są wytyczne dotyczące tego typu odsetek? Ich wysokość wynosi 200 procent podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego. Warto dodać, że podstawowa wartość to 8 procent.
Ile wynoszą odsetki ustawowe?
Ile wynoszą obecnie odsetki ustawowe? Począwszy od 5 października 2023 roku odsetki ustawowe za opóźnienie wynoszą 11,25 proc. w stosunku rocznym. Od czego dokładnie zależy wysokość odsetek ustawowych?
Szczegółowe wytyczne znajdują się w art. 359 i 481 Kodeksu cywilnego (w odniesieniu do odsetek ustawowych należnych od sumy pieniężnej i odsetek za opóźnienie w spełnianiu świadczeń pieniężnych) a także w artykule 4 punkcie 3 ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (w odniesieniu do odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych).
Żaden z dokumentów nie zawiera jednak konkretnej stawki odsetek, która obowiązuje w danym momencie. Są tam jedynie szczegółowe informacje na temat tego, jak wysokość odsetek jest naliczana. Niezależnie od rodzaju odsetek ustawowych, sposób ich obliczania jest oparty na stawce podstawowej, do której dodaje się aktualną stawkę stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego. Za podnoszenie oraz obniżanie stopy referencyjnej a także innych stóp procentowych, np. depozytowej bądź lombardowej, odpowiada Rada Polityki Pieniężnej. Wysokość omawianych stawek jest w sposób bezpośredni związana z aktualną sytuacją gospodarczą w Polsce.
Odsetki ustawowe a odsetki maksymalne - o czym trzeba pamiętać?
Wysokość odsetek maksymalnych jest w bezpośredni sposób uzależniona od odsetek ustawowych. Odsetki ustawowe muszą być koniecznie uwzględniane podczas obliczania odsetek maksymalnych. Oznacza to, że do obliczenia wysokości odsetek maksymalnych niezbędna jest znajomość wysokości odsetek ustawowych, która obowiązuje w danym momencie. Odsetki maksymalne od czynności prawnej stanowią dwukrotność odsetek ustawowych.
Obecnie odsetki ustawowe, zgodnie z informacją zamieszczoną na stronach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszą 11,25 proc. Oznacza to, że odsetki maksymalne od czynności prawnej to obecnie 22,5 proc. Dokładnie tak samo sytuacja wygląda jeśli chodzi o maksymalne odsetki za opóźnienie.
Jak obliczyć odsetki ustawowe - wzór
Jak obliczyć odsetki ustawowe? Istnieją na to dwa sposoby. Jeden z nich polega na tym, iż obliczamy to samodzielnie. Druga możliwość to skorzystanie ze specjalnego, internetowego kalkulatora. Ta druga opcja z roku na rok cieszy się coraz większą popularnością z racji tego, iż pozwala na znaczną oszczędność czasu. Dodatkowo, przy samodzielnym obliczaniu wysokości odsetek może dojść do popełnienia przez nas błędu.
Oto wzór na samodzielne obliczenie odsetek ustawowych za opóźnienie:
Przy obliczaniu liczby dni opóźnienia w spłacie trzeba pamiętać, że liczy się je od dnia, który nastąpił po ostatnim dniu okresu płatności. Dla przykładu: jeśli ostateczny termin spłaty przypadał 31 stycznia, wówczas pierwszy dzień zwłoki to 1 lutego.
