Dodatek stażowy - komu przysługuje i ile wynosi?

Dodatek stażowy - komu przysługuje i ile wynosi?

Dodatek stażowy, czy też dodatek za wysługę to przywilej pracowników sfery budżetowej. Polega on na wypłacie dodatkowych pieniędzy, w zależności od ogólnego stażu pracy zatrudnionego lub stażu pracy u konkretnego pracodawcy. Komu dokładnie przysługuje dodatek stażowy? Na jakich zasadach jest naliczany oraz ile wynosi? Odpowiedzi znajdziesz w poniższym artykule!

Z artykułu dowiesz się między innymi:

• Kto jest uprawniony do dodatku stażowego?
• Ile wynosi dodatek za wysługę lat?
• Jak wylicza się dodatek stażowy?

Czym jest dodatek stażowy - Kodeks pracy

W wielu firmach pracownicy oprócz podstawowego wynagrodzenia, mogą liczyć na różne benefity w postaci np. pakietu medycznego, kart sportowych, dofinansowania do okularów czy corocznych paczek świątecznych. Dodatkowo mogą otrzymywać premie i różnego rodzaju dodatki, jednym z nich jest dodatek stażowy, wynagradzający pracowników za wieloletnią pracę.

Dodatek stażowy jest więc elementem wynagrodzenia, który wpływa na wysokość pensji pracownika ze względu na określony staż pracy. W organizacjach państwowych, czyli tzw. "budżetówkach" dodatek ten przyznawany jest odgórnie, natomiast w prywatnych przedsiębiorstwach – pracodawca sam decyduje, czy chce go wprowadzić.

Wyłączenie dodatku stażowego z minimalnego wynagrodzenia

Wiele osób zastanawia się czy dodatek stażowy wlicza się do minimalnego wynagrodzenia. Wyjaśniamy - od 1 stycznia 2020 roku weszły w życie przepisy dotyczące pracowników sfery budżetowej, mówiące o tym, że dodatek stażowy został wyłączony z pensji minimalnej.

Do końca 2019 roku obowiązujące przepisy dla części pracowników były krzywdzące. Osoby otrzymujące wynagrodzenie minimalne nie mogły bowiem liczyć na pieniądze z tytułu dodatku stażowego ze względu na to, iż był on niejako wliczany do minimalnego wynagrodzenia. Prowadziło to do sytuacji, w której to pracownik z długim stażem, a jednocześnie zatrudniony za płacę minimalną, w myśl obowiązujących przepisów nie mógł otrzymać należnego mu dodatku.

Na szczęście od stycznia 2020 roku nastąpiło wyłączenie dodatku stażowego z minimalnego wynagrodzenia i od tej pory, osoby otrzymujące ten dodatek wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia i długością stażu, otrzymują stosowną podwyżkę pensji zasadniczej. Oznacza to, że pracownik otrzymujący minimalne wynagrodzenie będzie miał obliczany dodatek stażowy od tej kwoty.

Komu przysługuje dodatek stażowy w 2023 roku?

Dodatek za wysługę zgodnie z obowiązującym prawem przysługuje pracownikom sfery budżetowej i obejmuje takie profesje, jak:

• nauczyciel,
• kolejarz,
• żołnierz zawodowy,
• pracownik sądu,
• pracownik prokuratury,
• urzędnik,
• pracownik sektora ochrony zdrowia publicznego.

Ile wynosi dodatek stażowy?

Wynagrodzenie urzędnika państwowego może zależeć od zajmowanego stanowiska, posiadanych kwalifikacji zawodowych czy okresu zatrudnienia. Dokładne zasady wynagradzania reguluje art. 22 ust. 1 ustawy o pracownikach urzędów państwowych oraz w art. 38 ust. 5 ustawy o pracownikach samorządowych.

Jeśli chodzi o czas zatrudnienia, to dodatek stażowy należy się po przepracowaniu:

• 3 lat – dla nauczycieli;
• 5 lat – dla pozostałych pracowników sfery budżetowej.

Za każdy rok pracy dodatek stażowy wynosi 1% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, co oznacza, że nauczyciele po trzech latach pracy otrzymają 3% więcej, a pozostali pracownicy budżetówki pierwszy dodatek stażowy, wynoszący 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, otrzymają dopiero po przepracowaniu 5 lat.

Jeśli chodzi o pracowników spoza sfery budżetowej, to nie mają oni obowiązku otrzymywać dodatku stażowego w związku z długością zatrudnienia. Natomiast, pracodawca sam może określić przepisy płacowe w regulaminie wynagradzania lub w zapisach umowy pracownika. Tym samym udzielić możliwość otrzymywania dodatku stażowego.

Dodatek stażowy - jak się liczy w przypadku nauczycieli?

W przypadku jeśli pracownik placówki świadczy pracę w kilku zakładach pracy, okresy stażu pracy określa się oddzielnie dla każdego stosunku pracy. Regulacje dotyczące wynagrodzenia zawarte są w Dz. U. z 2023 r. poz. 765, 1195.

Nauczycielowi pozostającemu jednocześnie w więcej, niż jednym stosunku pracy okresy uprawniające do dodatku za wysługę lat ustala się odrębnie dla każdego stosunku pracy (z zastrzeżeniem ust. 3 i 4). Do okresu zatrudnienia uprawniającego do dodatku za wysługę lat nie wlicza się okresu pracy w innym zakładzie, w którym nauczyciel jest lub był jednocześnie zatrudniony.

O Szczególnych przypadkach zaliczania okresów zatrudnienia oraz innych okresów uprawniających do dodatku za wysługę lat mówi rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy. Co ważne, do okresu dodatkowego zatrudnienia nie wlicza się okresów podstawowego zatrudnienia.

Dodatek stażowy - co się wlicza?

Wyliczenie dodatku stażowego tylko pozornie wydaje się proste. W rzeczywistości nie wystarczy bowiem wziąć pod uwagę okresu zatrudnienia danej osoby. Co wlicza się do dodatku stażowego? Jakie inne okoliczności wpływają na jego wysokość? Należy tu wskazać na:

• okresy poprzedniego zatrudnienia we wszystkich zakładach pracy. Co ważne, wlicza się do nich również zatrudnienie w firmach prywatnych. Znaczenie ma także forma zatrudnienia – praca na etat;
• okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych i stypendium;
• odbycie czynnej lub biernej służby wojskowej;
• okres pracy poza granicami Polski;
• okres prowadzenia gospodarstwa rolnego (indywidualnego);
• studia doktoranckie – dłuższe niż 4 lata.

Widać zatem, iż dla pracownika, który ma bogate CV, wysokość dodatku stażowego może wynieść maksymalną wartość określoną w ustawie, wynoszącą 20% wynagrodzenia zasadniczego. Sam pracownik może nabyć prawo do dodatku stażowego, nie tylko w wyniku zatrudnienia w sektorze publicznym, ale również w sektorze prywatnym.

Sprawdźmy teraz, co nie wpływa na jego wysokość, pomimo że są to świadczenia pieniężne. W tym gronie ustawodawca zawarł:

• otrzymane nagrody np. jubileuszowe,
• odprawy pieniężne (przejście na emeryturę lub rentę, z tytułu niezdolności do pracy),
• dodatek za pracę w godzinach nocnych,
• wynagrodzenie za nadgodziny.

Zasady przyznawania dodatku stażowego

Dodatek stażowy w budżetówce zazwyczaj jest wypłacany razem z wynagrodzeniem zasadniczym. W przypadku nabycia dodatku za wysługę lub wejścia na wyższy dodatek stażowy, należność z tego tytułu zostanie wypłacona za dany miesiąc, po miesiącu w którym pracownik nabył prawo do tego dodatku.

Co ważne - dodatek za wysługę przysługuje również w dwóch przypadkach - nieobecności w pracy z powodu choroby oraz opieki nad dzieckiem lub członkiem rodziny (pod warunkiem pobierania zasiłku z ubezpieczenia społecznego). Dodatek za wysługę nie przysługuje natomiast w przypadku pobierania zasiłku macierzyńskiego i rehabilitacyjnego.

Jak wygląda sprawa z dodatkiem stażowym w budżetówce a zasiłkiem chorobowym?

Dodatek za wieloletnią pracę będzie należny za okres, w którym pracownikowi przysługuje wypłata z tytułu - wynagrodzenia zasadniczego, wynagrodzenia chorobowego, zasiłku chorobowego oraz zasiłku opiekuńczego.

Czy do trzynastki wlicza się dodatek stażowy?

Warto pamiętać o tym, że dodatkowe wynagrodzenie, nazywane potocznie „trzynastką” to coroczne świadczenie, które wypłacane jest pracownikom budżetówki, czyli podmiotom podległym pod ustawę o finansach publicznych. Sprawa ustalania wysokości „trzynastki” przez lata była tematem, który budził sporo kontrowersji i doczekał się różnych interpretacji. Bez wchodzenia w niuanse prawne, jeszcze w 2010 roku uznawano, że przy jej obliczaniu należy w całości uwzględniać dodatek stażowy.

Spora zmiana pojawiła się w lutym 2021 roku, kiedy Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii wydało opinię określającą, co dokładnie może być wliczane do podstawy „trzynastki”. Są to:

• wynagrodzenia zasadnicze wraz z dodatkiem za staż przysługujący za czas pracy,
• wypłacone dodatki, pomniejszone jednak o czas choroby,
• wynagrodzenia urlopowe.

Do wyliczenia trzynastej pensji nie zalicza się zatem części dodatku stażowego za czas choroby, wynagrodzenia chorobowego oraz wynagrodzenia przysługującego za dni opieki nad dzieckiem.

Regulują to następujące akty prawne:

Dodatek stażowy w prywatnej firmie - ile wynosi?

Dodatek za wieloletnią pracę u pracodawców prywatnych nie jest obowiązkowy, zatem firmy nie podlegające pod państwową sferę budżetową nie muszą naliczać dodatku za wysługę. Przepisy prawa pracy nie regulują kwestii przyznawania dodatku stażowego, w związku z tym przedsiębiorcy prowadzący prywatną działalność gospodarczą sami decydują o wypłacie i wysokości świadczenia dodatkowego.

Aby tego dokonać, konieczne jest zawarcie stosownych zapisów w umowie o pracę i/lub układzie zbiorowym pracy bądź regulaminie wynagradzania pracowników w zależności od obowiązujących w firmie zasad. Jednocześnie, pracodawca w myśl zasady o równym traktowaniu powinien ustalić stosowny regulamin i warunki wypłacania dodatku stażowego.

Należy pamiętać, że warunki wewnątrzzakładowe dotyczące dodatku stażowego nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż te wynikające z ustawowych przepisów prawa pracy i przepisów wydanych na ich podstawie.