Z pierwszym stycznia 2022 roku podatnicy utracili prawo odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne od podatku (a nie od dochodu). Wysokość składki zdrowotnej stała się zmienną, w zależności od formy prowadzenia działalności gospodarczej lub zatrudnienia.
Niestety, sytuacji nie poprawia tzw. Mały ZUS plus, który uwzględnia jedynie kwotę składek na ubezpieczenia społeczne. Ile wynosi składka zdrowotna 2024 roku? Składka zdrowotna, jak obliczyć? Sprawdź, Czy składka zdrowotna obniża podstawę opodatkowania?
Z artykułu dowiesz się między innymi:
- Co, jeśli składka na ubezpieczenie zdrowotne przekracza podatek?
- Czy składka zdrowotna pomniejsza dochód do opodatkowania?
- Jaka składka na ubezpieczenie zdrowotne dla przedsiębiorców?
Składka zdrowotna czy nowy podatek?
Składki zdrowotne na skutek funkcjonowania polskiego ładu straciły swój walor troski o funkcjonowanie opieki zdrowotnej na rzecz przymusowej daniny, bez możliwości odliczenia składki od podatku.
System ubezpieczeń zdrowotnych w Polsce opiera się na idei solidaryzmu. Osoby mniej zamożne płacą składki na miarę swoich możliwości, natomiast osoby lepiej sytuowane – odpowiednio wyższe. W praktyce obowiązkowa składka zdrowotna w Polsce – wysokość składki nie ma znaczenia – daje każdemu te same prawa do świadczeń lekarskich.
Dzieje się tak niezależnie od wpłacanych sum na ubezpieczenie zdrowotne. Dodatkowo trzeba pamiętać, że ubezpieczeni muszą opłacać składki zależne od wysokości przychodu, co przy wzroście uposażeń oznacza realne podniesienie wysokości składek.
Poczucie niesprawiedliwości społecznej wzmogło się, kiedy to na skutek tzw. Polskiego Ładu składka na ubezpieczenie zdrowotne przeistoczyła się w typowy podatek. Paradoksalnie zatem podatek dochodowy płaci się także od składki.
Polskie państwo powinno zapewnić obywatelom, powszechny dostęp do opieki zdrowotnej, to nie ulega wątpliwości. Jednak wątpliwości budzi fakt, że odbywa się to na podstawie dodatkowego „podatku zdrowotnego”, a tym de facto stała się miesięczna składka zdrowotna.
Ile wynosi składka zdrowotna, pracując na umowie o pracę?
Składka zdrowotna podobnie jak i pozostałe składki społeczne jest obowiązującą składką, odprowadzaną przez pracodawcę z wynagrodzenia brutto pracownika określonego na podstawie umowy o pracę. Podobnie dzieje się w przypadku umowy-zlecenia z zastrzeżeniem, że osoba zatrudniona na podstawie umowy cywilnej powinna podlegać obowiązkowi ubezpieczenia.
Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu od dnia nawiązania stosunku pracy. Składka zdrowotna 2023 w całości jest finansowana przez pracownika.
Podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi przychód z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, określony w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten musi zostać pomniejszony o kwoty składek, będących elementem ubezpieczenia chorobowego, emerytalnego i rentowego (ubezpieczenia społeczne ogółem 13,71%):
- ubezpieczenia emerytalne 9,76%;
- rentowe 1,5%;
- chorobowe 2,45%.
Ustalając podstawę wymiaru składki zdrowotnej pracownika, nie bierze się pod uwagę:
- wyłączenia wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, będącej skutkiem choroby;
- ograniczenia do wysokości kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego na dany rok kalendarzowy przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej, o którym mówi art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Z podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne należy wykluczyć zasiłki oraz świadczenia rehabilitacyjne z ubezpieczeń: wypadkowego i chorobowego. Należy także pominąć przychody wymienione w § 2 ust. 1 r.p.s.u.e.r.
Składka zdrowotna to 9% podstawy, którą – jak wyjaśniliśmy – jest wynagrodzenie brutto pomniejszone o składki ZUS opłacane przez pracownika.
Ważne! Ustalając podstawę składki zdrowotnej, nie stosuje żadnych ograniczeń co do jej wysokości.
Składka zdrowotna dla przedsiębiorców – wysokość składki uwarunkowana formą opodatkowania
W roku 2022 znaczącej zmianie uległa także metoda ustalania składki na ubezpieczenie zdrowotne przez przedsiębiorców. O tym, jak obliczyć wysokość składki zdrowotnej decyduje forma opodatkowania działalności gospodarczej.
Wyliczenia składki zdrowotnej a forma opodatkowania:
- 9% (podstawa wymiaru składki) – osoby rozliczające się, w formie karty podatkowej, skali podatkowej oraz poprzez ryczałt od przychodów ewidencjonowanych;
- 4,9% – osoby rozliczające się podatkiem liniowym.
W powyższych przypadkach podstawa wymiaru składki zależy od:
- skali podatkowej i podatku liniowego, gdzie podstawą jest uzyskany dochód;
- przy rozliczeniu w formie karty podatkowej, podstawą jest minimalne wynagrodzenie (wysokość składki jest związana ze wzrostem kwoty minimalnego wynagrodzenia);
- przy rozliczeniach w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, podstawa zależy od osiąganego przychodu. Uproszczona forma tej metody rozliczenia oznacza, że przedsiębiorca może naliczyć składkę zdrowotną od podstawy wymiaru ustalonej na podstawie przychodów osiągniętych w poprzednim roku kalendarzowym.
Przekładając to na konkretne wskaźniki, można stwierdzić, że składka zdrowotna 2023 dla przedsiębiorców wyniesie:
- 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw dla firm o rocznych przychodach do 60 tys. zł;
- dla przychodów do 300 tys. zł miesięczna podstawa składki zdrowotnej wyniesie 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw;
- dla przychodów wyższych, aniżeli 300 tys. zł miesięczna podstawa składki zdrowotnej wyniesie – 180%, biorąc pod uwagę przeciętne miesięczne wynagrodzenie.
Powyższe zasady odnoszą się do sposobów naliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne za osoby, które prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą, lub należą do grupy wspólników spółek: jawnych, cywilnych, czy partnerskich.
Kto może odliczyć składkę i w jakim wymiarze?
Minimalna składka zdrowotna 2023 może zostać odliczona od podatku dochodowego, jednak dotyczy to tylko niektórych przedsiębiorców. Podobnie jak można było obliczyć składkę zdrowotną, zależnie od formy opodatkowania, tak i odliczenie znajduje się w ścisłej korelacji ze sposobem rozliczenia rocznego.
Możliwość odliczenia składki zdrowotnej dotyczy podatników, którzy prowadzą gospodarczą, stosując:
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych;
- podatek liniowy;
- kartę podatkową.
Niestety, podatnicy, korzystający z opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej według skali podatkowej stracili możliwości odliczenia składki zdrowotnej. Brak możliwości odliczenia składki u podatników rozliczających się na zasadach ogólnych został – wg ustawodawcy – zrównoważony przez inne przywileje (wprowadzenie wyższej kwoty wolnej od podatku, obniżenie stawki podatkowej, a także podniesienie progu skali podatkowej).
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – składka zdrowotna w PIT 2023
Przedsiębiorcy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych mają możliwość skorzystania z preferencji, polegających na pomniejszeniu o 50% wartości składki zdrowotnej, przy czym mowa tu o kwocie składki zdrowotnej, która została zapłacona w aktualnie rozliczanym roku podatkowym.
Obliczanie wysokości składki zdrowotnej powinno być dokonywane proporcjonalnie od przychodów, w przypadku, kiedy przedsiębiorca stosuje różne stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Składka zdrowotna – ryczałt
Nieco inaczej wygląda sytuacja w sytuacji, w której podatnik w poprzednim roku kalendarzowym rozliczał się podatkiem liniowym, podatkiem z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, czy według skali podatkowej.
W tych przypadkach miesięczna składka zdrowotna może być określona na podstawie kwoty przychodów uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym, pomniejszonej o opłacone w poprzednim roku kalendarzowym składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe).
Podatek liniowy – składka zdrowotna w PIT 2023
W przypadku osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym, składki na ubezpieczenie zdrowotne mogą być odliczane w dwojaki sposób: podatnik może składkę zdrowotną odliczyć od dochodu lub zaliczyć ją do kosztów uzyskania przychodów.
Pierwszy sposób skutkuje zmniejszeniem kwoty podatku dochodowego do zapłaty, dzięki czemu podatnik odzyskuje 19% sumy zapłaconych składek zdrowotnych.
Druga metoda polega na pomniejszeniu podstawy opodatkowania, a tym samym kwoty samego dochodu. Przypomnijmy, że to właśnie dochód stanowi podstawę, od której naliczana jest minimalna składka zdrowotna na kolejny miesiąc.
W roku 2023 wzrósł limit odliczenia składki u osób prowadzących działalność gospodarczą na podatku liniowym. Ma to ścisły związek z obwieszczeniem Ministra Finansów z 12 grudnia 2022 roku dotyczącym wysokości składki zdrowotnej zaliczanej do kosztów uzyskania przychodów bądź odliczanej od dochodu. Limit ten wynosi 10 200 zł i jest wyższy o 17% w stosunku do roku ubiegłego. W roku 2023 wysokość składki zdrowotnej w przypadku przedsiębiorców na podatku liniowym wynosiła 270,90 zł.
Karta podatkowa – odliczenie składki zdrowotnej w PIT 2023
Wybór karty podatkowej jako metody opodatkowania został powstrzymany na podstawie przepisów wprowadzonych w ramach Polskiego ładu, jednak jest duża grupa podatników, która wybrała tę formę opodatkowania w roku 2021 roku i kontynuują rozliczenia tą metodą. W tym przypadku wysokość składek zdrowotnych naliczana jest od 9% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Przy karcie podatkowej rok składkowy liczony jest od 1 stycznia do 31 grudnia. Miesięczna wysokość składki zdrowotnej w 2023 roku wynosiła (zgodnie z informacją podaną przez Zakład ubezpieczeń Społecznych) 314,10 zł.
Odliczeniu od podatku podlega kwota stanowiąca 19% opłaconych składek zdrowotnych (19% z 314,10 zł, co daje kwotę 59,68 zł miesięcznie). Aby obliczyć ubezpieczenie zdrowotne, należy wziąć pod uwagę minimalne wynagrodzenie obowiązujące na dzień 1 stycznia danego roku.
Odliczone w taki sposób składki zdrowotne, należy uwzględnić w deklaracji PIT 16A składanej do końca lutego kolejnego roku.
Składki zdrowotne a kwota ulgi na dzieci
W sytuacji, w której kwota podatku dochodowego jest niższa, aniżeli ulga na dzieci, rodzice lub opiekunowie prawni mogą skorzystać ze zwrotu z tytułu ulgi na dzieci w PIT-37 albo PIT-36. Jest on uregulowany w art. 27f ust. 8-12 ustawy o PIT.
W tej sytuacji podatnik otrzymuje kwotę, która stanowi różnicę pomiędzy kwotą przysługującego podatnikowi odliczenia a kwotą odliczoną w rocznym zeznaniu podatkowym. Jest to szczególnie korzystne w przypadku, kiedy wysokość minimalnego wynagrodzenia podatnika w danym roku podatkowym była niewystarczająca, by mógł on skorzystać z konwencjonalnego odliczenia.
Jak obliczyć składkę zdrowotną?
We wcześniejszych sekcjach artykułu wyjaśniliśmy, czym jest składka zdrowotna, jak obliczyć ubezpieczenia zdrowotne? Wypada przypomnieć, że czynnikami decydującymi o wysokości świadczenia są:
- wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (pomocne jest obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego);
- uwzględnienie wybranej przez podatnika formy opodatkowania (np. podatek dochodowy od osób fizycznych na zasadach ogólnych, karta podatkowa, zastosowanie podatku liniowego, ryczałtu);
- ogół sumy dochodów w roku podatkowym;
- W niektórych przypadkach korelacja wydatków na ubezpieczenie zdrowotne z poniesionymi kosztami uzyskania przychodów (składki zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w poprzednim roku podatkowym).
Sprzedaż środka trwałego a składka zdrowotna
W przypadku sprzedaży środków trwałych, które były amortyzowane przed 2022 roku na potrzeby podatku PIT, dochód z ich odpłatnego zbycia, nie będzie powiększony o dokonane przed 2022 rokiem odpisy amortyzacyjne zaliczane do kosztów uzyskania przychodu. Przypomnijmy, że dochód jest istotnym kryterium określającym ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorcy.
Obniżenie dochodu o odpisy amortyzacyjne sprzed 1 stycznia 2022 roku od sprzedanych środków trwałych w tym samym roku jest możliwe w przypadku, kiedy wartość zbycia środka trwałego jest wyższa od wartości początkowej, a także, kiedy wartość zbycia środka trwałego jest niższa aniżeli wartość początkowa.
Kto najwięcej straci po nowelizacji składki zdrowotnej?
W roku 2024 ubezpieczenie zdrowotne w głównej mierze będzie funkcjonować na dotychczasowych zasadach, przynajmniej do czasu, kiedy nowy rząd wdroży zapowiadane projekty. Trudno zatem jednoznacznie ocenić, dla kogo ubezpieczenie zdrowotne będzie obciążenie, a kto skorzysta na nowych rozwiązaniach.
Jedno jest pewne, kwestie związane z ubezpieczeniami (ubezpieczenia emerytalne, rentowe, zdrowotne, wypadkowe) są skomplikowaną materią, którą dobrze jest powierzyć profesjonalistom. Znaleźć ich można na ALEO.com, największej bazie firm, kierujących się rzetelnością i dbałością o klientów. Samodzielne obliczenia składek mogą przynieść efekt odwrotny od zamierzonego. Z ALEO wejdziesz w nowy rok bez obciążeń, a to pierwszy krok do sukcesu.
