Od dwóch lat zauważa się niepokojący wzrost liczby podmiotów gospodarczych borykających się z problemem niewypłacalności. Co ciekawe, większość wybiera zainicjowanie formalnego postępowania restrukturyzacyjnego. Sprawdź, co to jest restrukturyzacja oraz jakie korzyści przynosi przeprowadzenie działań sanacyjnych w Twojej firmie? Czy warto otworzyć postępowanie restrukturyzacyjne?
Z artykułu dowiesz się między innymi:
- Restrukturyzacja firmy – co to jest?
- Kiedy restrukturyzacja, a kiedy upadłość?
- Dlaczego warto przeprowadzić restrukturyzację?
Co to jest restrukturyzacja i jaki ma związek z upadłością?
Ustawa z 15 maja 2015 roku Prawo restrukturyzacyjne, która weszła w życie na początku 2016 roku, spowodowała, że możliwym stało się uniknięcie ogłoszenia upadłości, przy pomocy gruntownego przekształcenia struktur przedsiębiorstwa. Propozycją powinny być zainteresowane osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą (JDG), osoby prawne (np. spółki akcyjne, spółki z o.o.), wspólnicy spółek osobowych czy rolnicy.
Restrukturyzacja, co to? Postępowanie restrukturyzacyjne (restrukturyzacja), jest jednym z rodzajów postępowania cywilnego, mającego zapobiec upadłości firmy i w efekcie bankructwu przedsiębiorcy. Dodajmy, że wszczęcie odpowiedniego postępowania restrukturyzacyjnego, jest dostępne dla niemal każdej osoby prowadzącej działalność gospodarczą.
Lektura prawa restrukturyzacyjnego, a w szczególności art. 3 pkt 1 wskazuje na cel postępowania restrukturyzacyjnego, którym jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika, przy jednoczesnym zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli. Im także powinno zależeć otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego, ponieważ w ten sposób maleje ryzyko ogłoszenia upadłości przez dłużnika, co daje nadzieję na odzyskanie należności w pełnej wysokości.
Restrukturyzacja a upadłość – różnice
Restrukturyzacja ma doprowadzić do uzdrowienia organizacji przedsiębiorstwa oraz spłatę zobowiązań, przy jednoczesnym kontynuowaniu bieżącej działalności. Upadłość prowadzi do likwidacji podmiotu, przy czym jest to proces nieodwracalny. Spłaty zobowiązań dokonuje się z majątku firmy powstałego po zbyciu aktywów.
Procesowi restrukturyzacji może poddać się przedsiębiorca niewypłacalny bądź taki, któremu dopiero zagraża niewypłacalność. Upadłość dotyczy przedsiębiorców, którzy już stali się niewypłacalni, co w rozumieniu przepisów oznacza, że przestali regulować swoje zobowiązania finansowe przez ponad trzy miesiące.
Proces restrukturyzacji przedsiębiorstwa nie wymaga formalnego zgłoszenia wierzytelności, nie ma też instytucji syndyka. Skutkiem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego jest sporządzenie spisu wierzytelności, uwzględniającego wszystkich wierzycieli objętych układem.
W sytuacji upadłości zaspokojenie wierzyciela odbywa się na podstawie zgłoszenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym, w którym uczestniczy syndyk, zajmujący się likwidacją masy upadłościowej.
Jednak najistotniejszą różnicą pomiędzy oboma postępowaniami jest to, że w przypadku postępowania sanacyjnego przedsiębiorca zachowuje firmę, a nawet jej funkcjonowanie jest jeszcze skuteczniejsze.
Skutkiem upadłości zawsze jest koniec działalności, co niestety dotyka duży odsetek przedsiębiorstw w Polsce.
Ważne! W sytuacji uznania przez sąd, że do upadłości firmy przyczynił się sam przedsiębiorca (np. na skutek złego zarządzania przedsiębiorstwem), sąd może zakazać takiej osobie prowadzenia działalności gospodarczej przez 10 lat.
Co zyskujemy, rozpoczynając procedurę restrukturyzacyjną?
Restrukturyzacja obejmuje swoim zakresem ogół działań w trzech sferach:
- kapitałowej;
- zarządczej;
- po stronie aktywów firmowych.
Wnikliwa analiza funkcjonowania wszystkich wymienionych sfer pozwala firmie nie tylko przetrwać pomimo bieżących problemów finansowych, lecz także zwiększyć efektywność jej działania, poprzez optymalizację metod wykorzystania posiadanych przez nią zasobów. W wielu przypadkach restrukturyzacja doprowadza nawet do poprawy pozycji danego podmiotu na konkurencyjnym rynku. Pomóc w tym może doradca restrukturyzacyjny, który – w zależności od wybranego rodzaju postępowania – pełni funkcję nadzorcy sądowego, nadzorcy układu, lub zarządcy.
Prawo restrukturyzacyjne umożliwia przedsiębiorcom decydowanie o tym, jak wygląda postępowanie restrukturyzacyjne w zależności od tego, w jakich obszarach firmy lub w jakich strefach będzie realizowane.
Rodzaje postępowania restrukturyzacyjnego:
- przyspieszone postępowanie układowe;
- postępowanie o zatwierdzenie układu;
- postępowanie sanacyjne;
- postępowanie układowe.
Co zyskuje przedsiębiorca poprzez określone mechanizmy kontrolne? Sprawdźmy.
Przyspieszone postępowanie układowe
Otwarcie przyspieszonego postępowania układowego nie wyklucza co do zasady drogi sądowej na gruncie wszczęcia przez wierzycieli postępowań sądowoadministracyjnych służących dochodzeniu wierzytelności, które podlegają umieszczeniu w spisie wierzytelności, jednak samo postępowanie niesie za sobą kilka istotnych korzyści:
- Z dniem otwarcia przyspieszonego postępowania układowego dłużnik korzysta z ochrony majątku. Dzieje się tak na skutek zawieszenia czynności egzekucyjnych na wierzytelnościach objętych z mocy prawa układem;
- W przypadku wierzytelności nieobjętych z mocy prawa układem postępowania egzekucyjne zostają zawieszone na 3 miesiące. Wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo na majątku dłużnika dopiero po upływie tego czasu prowadzić postępowanie egzekucyjne, przy czym dotyczy to wyłącznie przedmiotu zabezpieczenia;
- Otwarcie postępowania układowego przyspieszonego ogranicza czas, w którego trakcie dłużnik może być stygmatyzowany w związku z dopiskiem towarzyszącym nazwie jego firmy „w restrukturyzacji”;
- W trakcie postępowania zarządca sądowy może – choć nie musi – wyrazić zgodę na działania przekraczające zakres uprawnień zwykłego zarządu. Dotyczy to czynności ex post. W ten sposób zminimalizowane jest ryzyko zatorów decyzyjnych uniemożliwiających bieżącą działalność;
- Każdy wierzyciel szybciej uzyska zatwierdzenie układu, co wiąże się z przyspieszeniem zyskania korzyści, jakie gwarantuje postępowanie układowe.
Postępowanie układowe przyspieszone wyróżnia się uproszczonym trybem oraz umożliwia zawarcie układu po wcześniejszym sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności.
Restrukturyzacja wpływa pozytywnie na relacje biznesowe z wierzycielami. Pozwala także na znalezienie dodatkowych źródeł finansowania.
Postępowanie o zatwierdzenie układu
Postępowanie przewidziane w ustawie Prawo restrukturyzacyjne pozwala dłużnikowi na zawarcie układu z wierzycielami. Zatwierdzenie układu nie wymaga uczestnictwa sądu. Istotne zadanie do wykonania ma tutaj doradca restrukturyzacyjny, który pełni funkcję nadzorcy układu.
Postępowanie sanacyjne
Tego typu postępowanie głęboko ingeruje w prawo dłużnika do zarządzania własną firmą (ograniczenie swobody dłużnika). Otwarcie postępowania skutkuje wygaśnięciem prokur i pełnomocnictw. Nad masą sanacyjną pieczę sprawuje zarządca, co wiąże się z koniecznością wydania mu majątku, a także dokumentacji dotyczącej zadłużonego podmiotu. Są jednak wyjątki od tej zasady, mówiące, że zarząd może zostać powierzony dłużnikowi, wymaga to jednak zgody sądu i rady wierzycieli. W takiej sytuacji dłużnik cieszy się szczególną ochroną prawną własnego majątku, głównie przed skutkami egzekucji zadłużenia.
Postępowanie układowe
Postępowanie układowe umożliwia dłużnikowi zawarcie układu. Jest to możliwe po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności. Dodatkowo uprawnia do głosowania nad układem, gdy suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nie przekracza 15% ogólnej kwoty wierzytelności.
Zgodnie z zamysłem ustawodawcy, każde z wymienionych rozwiązań ma spowodować stworzenie odpowiednich warunków, by prawdopodobieństwo przywrócenia przedsiębiorstwa do dobrej kondycji znacząco się powiększyło. W niektórych przypadkach może nawet dość do wzrostu wartości firmy.
Restrukturyzacja jako możliwość negocjacji wysokości spłaty wierzytelności
Działania zmierzające do restrukturyzacji należy podjąć znacznie wcześniej, zanim w ogóle dojdzie do faktycznej niewypłacalności dłużnika, co w konsekwencji umożliwi restrukturyzację zadłużenia.
Co ciekawe, o nieprawidłowościach w firmie można się stosunkowo wcześnie dowiedzieć dzięki zastosowaniu różnorodnych programów wczesnego ostrzegania.
Wypada dodać, że restrukturyzacja przedsiębiorstwa zwykle znajduje uznanie, ze strony wierzycieli, gdyż świadczy o dobrej woli dłużnika opartej na poszanowaniu praw wierzycieli oraz dbałości o dobre imię firmy.
Restrukturyzacja umożliwia między innymi:
- odroczenie terminu płatności;
- rozłożenie spłaty na raty;
- umorzenie części zadłużenia;
- konwersję wierzytelności na udziały w przedsiębiorstwie dłużnika;
- wycofanie wniosku o prowadzenie egzekucji przez komornika.
Konstruując ugodę, należy rzeczywiście dążyć do rozwiązania problemu zadłużenia w sposób zadowalający obie strony. Nie wolno podejmować żadnych decyzji, których skutkiem byłoby pokrzywdzenie wierzycieli. Jeżeli jednak wierzyciele nie przyjmą układu, sąd umarza postępowanie restrukturyzacyjne.
Jakie są przesłanki do rozpoczęcia postępowania restrukturyzacyjnego?
Decyzja dotycząca otwarcia postępowania umożliwia przedsiębiorcy skorzystać ze skutecznych procedur w procesie restrukturyzacji, co nie tylko pozwala złożyć propozycje układowe wierzycielom, lecz także uniknąć konsekwencji, do których przecież problemy przedsiębiorstwa prowadzą. W każdym przypadku kluczem do sukcesu jest szybkie zidentyfikowanie źródła trudności oraz przygotowanie szczegółowego i realnego planu wyjścia z kryzysu.
Inną ważną kwestią, o której dłużnik powinien pamiętać, jest utrwalenie istniejących kluczowych umów oraz utrudnienie ich wypowiedzenia przez kontrahentów. W trakcie postępowania restrukturyzacyjnego wierzyciele mają obowiązek dalszego wykonywania umów zawartych jeszcze przed otwarciem postępowania, nawet pomimo braku wpływu wynagrodzenia za już zrealizowane.
Kolejną korzyścią, jaką daje otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego, jest redukcja kosztów, a nawet znalezienie dodatkowych źródeł finansowania.
Restrukturyzacja jako metoda uwolnienia się od windykacji i komornika
Restrukturyzacja stanowi skuteczną ochronę wstrzymującą egzekucję komorniczą, jednak dzieje się tak dopiero po formalnym rozpoczęciu postępowania. W przypadku postępowania układowego, postępowania układowego przyspieszonego, czy sanacji ochrona przed egzekucją długów zaczyna funkcjonować dopiero na podstawie postanowienia sądu o otwarciu postępowania. Oczywiście jest to możliwe po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności.
Niestety w wielu przypadkach okres oczekiwania na wydanie postanowienia może trwać – w zależności od jego rodzaju – od kilku tygodni do nawet roku. W tym czasie dłużnik jest narażony na postępowanie komornicze, zagrożone jest też finansowanie przedsiębiorstwa.
Nieco inaczej sprawa wygląda w kontekście postępowania o zatwierdzenie układu, ponieważ odbywa się ono bez udziału sądu. Inicjacja procedury następuje po podpisaniu umowy z doradcą restrukturyzacyjnym oraz dokonaniu obwieszczenia w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ) o ustaleniu daty zawarcia układu. Restrukturyzacja przeprowadzona w ten sposób pozwala na otoczenie dłużnika ochroną już w ciągu kilku lub kilkunastu dni.
Ochrona przed egzekucją komorniczą trwa do momentu prawomocnego zakończenia postępowania. W postępowaniu o zatwierdzenie układu, jeżeli nie zostanie on przyjęty, ochrona trwa krócej, czyli 4 miesiące. W tym czasie zadłużony przedsiębiorca powinien złożyć wniosek o zatwierdzenie układu przez sąd.
Poza wstrzymaniem egzekucji komorniczej restrukturyzacja pozwala na zawarcie układu z wierzycielami. W sposób saldo zadłużenia może się zmniejszyć nawet o kilkadziesiąt procent, a to prowadzi do odczuwalnego zmniejszenia comiesięcznych obciążeń finansowych firmy.
