Założenie działalności gospodarczej jest poprzedzone kilkoma czynnościami, w tym wyborem formy opodatkowania. Podatek liniowy opłaca się zwłaszcza przedsiębiorcom uzyskującym wysokie dochody, ale nie każdy właściciel firmy może zastosować stawkę liniową. Zastanawiasz się, czy opodatkowanie dochodów podatkiem liniowym to dobry wybór? Dowiedz się więcej o tej formie opodatkowania – poznaj jej plusy i minusy.
Z poniższego artykułu dowiesz się między innymi:
- Czym jest podatek liniowy?
- Czy podatek liniowy jest dostępny dla każdego przedsiębiorcy?
- Kiedy i jak wybrać podatek liniowy?
Co to jest podatek liniowy?
W polskim systemie podatkowym funkcjonują różne formy opodatkowania działalności gospodarczej. Podatek liniowy – obok skali podatkowej, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i karty podatkowej (dostępnej wyłączenia dla przedsiębiorców, którzy korzystali z niej w 2021 roku) – to jedna z form opodatkowania. Dla podatku liniowego charakterystyczna jest niezmienna stawka podatku. Oznacza to, że wszystkie dochody są opodatkowane właśnie tą stawką – ani niski, ani bardzo wysoki dochód nie skutkuje zastosowaniem innej stawki.
Jakie zeznanie roczne wypełniają przedsiębiorcy, którzy zdecydowali się na opodatkowanie dochodów według stawki liniowej? Właściwy jest PIT-36 L. Jeżeli przedsiębiorca uzyskuje jednocześnie dochody z pracy poza działalnością (podpisał umowę o pracę lub umowę zlecenie), to musi złożyć też PIT-37.
Podatek liniowy – stawka
Ile procent wynosi stawka podatku liniowego? Stawka podatku liniowego jest stała i w 2024 roku – podobnie jak w latach poprzednich – to 19 proc. Jak wypada ona na tle pozostałych form opodatkowania? Nie jest ani najniższa, ani najwyższa – wystarczy zestawić ją ze stawkami skali podatkowej, w przypadku której podatek PIT wynosi 12 proc. dla dochodów do 120 000 zł i 32 proc. dla dochodów powyżej 120 000 zł. To jeden z powodów, dla których uznaje się, że podatek liniowy jest najkorzystniejszy z perspektywy przedsiębiorców uzyskujących wysokie dochody.
Podatek liniowy – zaliczka na podatek
Przedsiębiorcy, którzy wybiorą opodatkowanie według stawki liniowej, płacą zaliczki na podatek. Można je regulować w następujących systemach:
- Miesięczny. To opcja często wybierana przez przedsiębiorców. Podatnik wpłaca zaliczkę do 20. dnia miesiąca.
- Ta opcja nie jest dostępna dla każdego przedsiębiorcy – kwartalnie podatek płacić mogą wyłącznie mali podatnicy oraz osoby, które rozpoczynają działalność gospodarczą. Zaliczkę na podatek należy wpłacić do 20. dnia po upływie kwartału.
- To opcja dostępna wyłącznie dla przedsiębiorców, którzy w latach wcześniejszych wybrali podatek liniowy.
Kim jest mały podatnik? Zgodnie z przepisami to sformułowanie oznacza podatnika, którego przychody ze sprzedaży nie przekroczyły w poprzednim roku podatkowym kwoty 2 mln euro. Przeliczenia kwoty z euro na złotówki dokonuje się na dzień 1 października – według średniego kursu ogłoszonego przez NBP.
Podatek liniowy – ewidencje
Podatnicy mają określone obowiązki. Wybór podatku liniowego jako formy opodatkowania oznacza, że przedsiębiorca jest zobowiązany ewidencjonować zdarzenia gospodarcze w księdze przychodów i rozchodów albo księgach rachunkowych – w zależności od wysokości przychodów. To jednak nie wszystko – wymagana jest też ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Kto może wybrać podatek liniowy jako formę opodatkowania?
Z perspektywy podatników istotne jest to, że z podatku liniowego nie może skorzystać każdy. Stąd też na pytanie, co to jest podatek liniowy, można odpowiedzieć inaczej – wskazując grono podatników, którzy mogą wybrać tę formę opodatkowania. Rozliczanie dochodów podatkiem liniowym mogą zadeklarować:
- Osoby uzyskujące dochód z działalności gospodarczej. Podatek liniowy jest dostępny dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Z tej formy opodatkowania skorzystać mogą też wspólnicy spółek niebędących osobą prawną.
- Osoby osiągające dochód z działów specjalnych produkcji rolnej. Z załącznika nr 2 do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że to m.in. uprawy w szklarniach ogrzewanych powyżej 25 m2, wylęgarnie drobiu czy hodowle dżdżownic i jedwabników (produkcja kokonów).
Dochody z umowy o pracę nie mogą zostać opodatkowane według stawki liniowej. Z tej formy opodatkowania nie skorzystają również osoby uzyskujące dochód z tytułu podpisanej umowy (umów) zlecenia. W praktyce grono osób, które mogą skorzystać z podatku liniowego, jest ograniczone.
Podatek liniowy a praca na rzecz byłego pracodawcy
Mimo że według ogólnej zasady podatek liniowy jest dostępny dla przedsiębiorców, to nie każdy właściciel JDG będzie mógł z niego skorzystać. Opodatkowania według stawki liniowej nie mogą wybrać osoby prowadzące działalność gospodarczą i jednocześnie świadczące usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy. Dotyczy to jednak wyłącznie takich usług, które aktualny przedsiębiorca świadczył (świadczy) w ramach stosunku pracy. Jeżeli przedsiębiorca będzie wykonywał na rzecz pracodawcy inne usługi, omawiana forma opodatkowania będzie dla niego dostępna.
Przykład: Pani Alicja założyła firmę sprzątającą i aktualnie obsługuje swojego byłego pracodawcę. Mimo współpracy z byłym pracodawcą może opodatkować uzyskane dochody podatkiem liniowym – pracując na etacie, zajmowała się prowadzeniem sekretariatu, a nie utrzymaniem czystości.
Kiedy przedsiębiorca, który zakończył świadczenie usług na rzecz swojego byłego pracodawcy, będzie mógł wybrać podatek liniowy? Dopiero z początkiem roku podatkowego, który nastąpi po roku podatkowym, w którym usługi były świadczone dla byłego pracodawcy.
Jakie są zalety, a jakie wady podatku liniowego?
Zastanawiasz się, czy podatek liniowy jest dla Ciebie optymalną formą opodatkowania? Aby to stwierdzić, musisz uwzględnić zarówno zalety, jak i wady podatku liniowego.
Za główną zaletę tej formy opodatkowania należy uznać stałą stawkę podatku, która obowiązuje bez względu na wysokość dochodu. To sprawia, że podatek liniowy może być szczególnie korzystny z punktu widzenia przedsiębiorców, którzy uzyskują wysokie dochody – wybór skali podatkowej powoduje, że po przekroczeniu dochodu w wysokości 120 000 zł trzeba zapłacić podatek od nadwyżki ponad tę kwotę w wysokości 32 proc.
Jakie wady ma podatek liniowy? Nie jest to podstawowa forma opodatkowania, która jest odpowiednia dla każdego przedsiębiorcy – kluczowa jest kondycja finansowa firmy (przedsiębiorcy) i jej możliwości skalowania działalności. Jeżeli dochody nie są wysokie, opodatkowanie ich podatkiem liniowym nie będzie opłacalne.
Podatek liniowy – zalety i wady
Podatek liniowy – zalety
Podatek liniowy – wady
✓Stała stawka, co oznacza też brak problemów z wyliczeniem podatku
✗Brak możliwości wspólnego rozliczenia, np. z małżonkiem
✓Możliwość odliczenia zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne – jednak tylko do kwoty ustalonego limitu
✗Brak dostępu do wielu popularnych ulg podatkowych – dostępna jest jednak ulga na robotyzację czy IP BOX
✓Możliwość odliczenia kosztów uzyskania przychodu
✗Brak kwoty wolnej od podatku – nie obowiązuje kwota w wysokości 30 000 zł
✓Możliwość odliczenia straty, która wystąpiła w latach poprzednich
✗Nie jest możliwe łączenie dochodów z różnych źródeł
✓Dostępne są niektóre ulgi, np. ulga na ekspansję (rozwój), ulga na prototyp, ulga termomodernizacyjna i ulga B-R
✗Jeżeli dochód podatnika nie przekroczy 120 000 zł, to zapłaci on wyższy podatek w porównaniu do skali podatkowej
Dlaczego podatek liniowy staje się coraz mniej atrakcyjną formą opodatkowania?
Przed wprowadzeniem zmian w ramach Polskiego Ładu podatek liniowy był przez przedsiębiorców postrzegany jako korzystna alternatywa dla skali podatkowej. Jak jest aktualnie? Jednym z powodów, dla których opłacalność wyboru tej formy opodatkowania stanęła pod znakiem zapytania, jest składka zdrowotna – podatek liniowy oznacza składkę zdrowotną w wysokości 4,9 proc., ale nie mniejszą niż w wysokości minimalnej składki.
Minimalna składka zdrowotna w przypadku podatku liniowego wynosi 9 proc. minimalnego wynagrodzenia. Od 1 stycznia 2024 roku płaca minimalna wynosi 4242 zł brutto. Zgodnie z tym minimalna składka zdrowotna dla osób stosujących podatek liniowy wynosi 381,78 zł (4242 x 9 proc. = 381,78).
Wysokość składki zdrowotnej wylicza się na podstawie dochodu uzyskanego w miesiącu poprzednim. Początkowo Polski Ład zakładał, że przedsiębiorcy nie będą mogli odliczać składki zdrowotnej. To właśnie spowodowało, że podatek liniowy zaczął być postrzegany jako nieopłacalny. Po skorygowaniu założeń reformy podatkowej przedsiębiorcy mogą odliczyć zapłacone składki (odliczając je od dochodu lub ujmując wydatek w kosztach uzyskania przychodu), ale jedynie do wysokości limitu. W 2023 roku limit ten wynosił 10 200 zł, z kolei nie jest jeszcze znana jego wysokość na 2024 rok.
Przykład: Pan Tomasz prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą w branży IT. Szacuje, że w marcu 2024 roku jego dochód będzie wynosił 18 000 zł. Jak łatwo policzyć, za ten miesiąc zapłaci 882 zł tytułem składki zdrowotnej. Do tego dochodzą jeszcze pozostałe składki ZUS – w 2024 roku ich wysokość to 1600,32 zł.
Innym powodem, dla którego podatek liniowy nie przez każdego przedsiębiorcę jest postrzegany jako atrakcyjny, jest brak kwoty wolnej od podatku (w przypadku skali podatkowej to 30 000 zł). Także brak progów podatkowych może negatywnie wpływać na opłacalność wyboru podatku liniowego jako formy opodatkowania.
W 2024 roku – podobnie jak w roku poprzednim – minimalne wynagrodzenie zostanie podwyższone dwa razy. Pierwsza podwyżka ma miejsce z dniem 1 stycznia 2024 roku, natomiast druga z dniem 1 lipca 2024 roku. Druga podwyżka nie wpłynie jednak na wysokość minimalnej składki zdrowotnej obowiązującej dla podatku liniowego – jest ona ustalana w oparciu o wysokość minimalnego wynagrodzenia na dzień 1 lutego.
Kiedy można zmienić formę opodatkowania? Czy jest to możliwe w trakcie roku?
W biznesie bywa różnie – utrata głównego klienta czy konieczność wprowadzenia zmian może spowodować, że dla przedsiębiorcy podatek liniowy przestanie być optymalną formą opodatkowania. I przeciwnie – dynamiczny rozwój firmy może sprawić, że skala podatkowa będzie wypadać mniej korzystnie niż podatek liniowy. Dobra wiadomość jest taka, że przedsiębiorcy nie są związani dokonanym wyborem formy opodatkowania – zmiana formy opodatkowania jest możliwa, jednak należy to zrobić w określonym terminie.
Zmiana formy opodatkowania na podatek liniowy – termin:
- Do końca roku – jeżeli przedsiębiorca pierwszy przychód uzyskał w grudniu danego roku.
- Do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przedsiębiorca uzyskał pierwszy przychód w danym roku podatkowym.
Przykład: Pani Maria sprzedaje drukarki i tonery. Dzięki rozszerzeniu kanałów dystrybucji i coraz lepszym wynikom finansowym planuje w 2024 roku zmienić formę opodatkowania. Pani Maria zakłada, że pierwszy dochód w 2024 roku osiągnie z początkiem lutego. Jeżeli tak się stanie, to zmiany formy opodatkowania powinna dokonać do 20 marca 2024 roku.
Aby zmienić formę opodatkowania, należy dopełnić niezbędnych formalności – mowa o złożeniu oświadczenia o wyborze opodatkowania podatkiem liniowym w urzędzie skarbowym. Oświadczenie można złożyć elektronicznie – za pośrednictwem strony internetowej biznes.gov.pl.
Przedsiębiorca nie musi składać oświadczenia samodzielnie i może skorzystać z pomocy pełnomocnika. W tej sytuacji może jednak pojawić się dodatkowy koszt – opłata skarbowa za pełnomocnictwo. Jednocześnie wystąpi ona wyłącznie w przypadku udzielenia pełnomocnictwa szczególnego (za pełnomocnictwo ogólne opłata nie występuje).
