Co roku na rynku pracy pojawiają się zawody deficytowe. Są to profesje, w których kandydatów jest mniej niż dostępnych miejsc pracy. Jakie są przyczyny takiej sytuacji i czy przekłada się ona na lepsze zarobki?
Z tego artykułu dowiesz się:
- czym są zawody deficytowe i jak się je definiuje,
- jakie są zawody deficytowe w 2024 roku,
- jakie są przyczyny deficytów w konkretnych zawodach,
- jak planować własną karierę na podstawie listy zawodów deficytowych.
Zawód deficytowy – co to jest?
Zawód deficytowy to nic innego jak profesja, w której liczba kandydatów jest mniejsza niż liczba dostępnych miejsc pracy. Są one przeciwieństwem zawodów nadwyżkowych, w których lista kandydatów na stanowisko jest zwykle o wiele dłuższa, niż pozwalają na to warunki zatrudnienia.
W przypadku zawodów deficytowych zazwyczaj dochodzi do sytuacji, w której przedstawiciele konkretnych zawodów nie są zaliczany do grupy trwale bezrobotnych lub ich odsetek jest bardzo niski na tle innych profesji. Może również być tak, że w danym roku zawód nadwyżkowy będzie w przyszłym deficytowym, np. w związku z pojawieniem się wielu miejsc pracy, a co za tym idzie – znacznym zmniejszeniem liczby bezrobotnych specjalistów. To również wpływa na deficyty w zawodzie.
Przegląd zawodów deficytowych w 2024 roku
Według Barometru Zawodów udało się wyszczególnić 29 profesji, które uważane są za zawody deficytowe. 2024 przyniósł w tej kwestii zwiększenie puli o dwa zawody, które jeszcze rok temu należały do grupy zrównoważonych.
Od 2016 roku można wyróżnić zawody deficytowe trwale, czyli takie, których pozycja od lat się nie zmienia. Lista ta aktualizowana jest przede wszystkim w stosunku do dwóch poprzednich lat. Są to profesje w głównej mierze związane z twardymi umiejętnościami:
- położne i pielęgniarki,
- księgowi na samodzielnych stanowiskach,
- spawacze,
- cieśle i stolarze budowlani,
- dekarze i blacharze budowlani,
- operatorzy obrabiarek skrawających,
- kierowcy samochodów ciężarowych i ciągników siodłowych,
- kierowcy autobusów.
Inne deficytowe zawody w 2024 roku to:
- elektrycy, elektromonterzy i elektromechanicy,
- masażyści i fizjoterapeuci,
- kucharze,
- lekarze,
- magazynierzy,
- mechanicy pojazdów samochodowych,
- monterzy instalacji budowlanych,
- murarze i tynkarze,
- nauczyciele, w tym: praktycznej nauki zawodów, przedmiotów ogólnokształcących, przedmiotów zawodowych, przedszkoli, szkół specjalnych i z oddziałami integracyjnymi,
- operatorzy i mechanicy sprzętu do robót ziemnych,
- opiekunowie osób starszych i niepełnosprawnych,
- pracownicy robót wykończeniowych w budownictwie,
- pracownicy ds. rachunkowości i księgowości,
- pracownicy służb mundurowych,
- psychoterapeuci i psycholodzy,
- robotnicy budowlani,
- ślusarze.
Deficytowe zawody – przyczyny i skutki
To, jakich zawodów brakuje, zależy w dużej mierze również od analizowanego regionu. Przykładowo w dużych miastach zawody deficytowe są obecne w wyższej liczbie aż 41 profesji. Dodatkowymi są m.in. piekarze, listonosze i kurierzy czy maszyniści. Zazwyczaj deficyty w zawodach wynikają z małej liczby kandydatów w stosunku do liczby miejsc pracy. Może to być związane z:
- niską liczbą osób z odpowiednim wykształceniem,
- zbyt niskim wykształceniem cy małymi umiejętnościami w obliczu oczekiwań pracodawcy,
- niekorzystnymi warunkami zatrudnienia, co sprawia, że część osób zmienia wykonywany zawód.
W 2024 roku prognozy wskazują, że najwięcej zawodów deficytowych pojawi się w województwach na zachodzie i północy kraju, zwłaszcza w dużych miastach.
Planowanie kariery w kontekście zawodów deficytowych
Jeśli planujesz swoją karierę, musisz zastanowić się nad czymś więcej niż tylko tym, jakich zawodów brakuje na rynku w tym roku. Może się okazać, że nabywanie umiejętności potrwa na tyle długo, że luka zapotrzebowania po prostu się zapełni. Jak więc patrzeć na długoterminowe plany związane z wykształceniem i zajmowanym stanowiskiem?
Na pewno warto przeanalizować raporty i zastanowić się, jak bardzo deficytowe zawody są trwale umieszczone w takiej kategorii, a w jakim stopniu jest to kwestia teraźniejszości, np. zmian w prawie do wykonywania zawodu. Kolejnym ważnym krokiem jest analiza zmian prawnych, które są jeszcze w fazie projektów czy już trwają nad nimi prace. W ten sposób dowiesz się na przykład, ile zarabia nauczyciel teraz, a ile będzie wynosiło jego wynagrodzenie za jakiś czas. To istotne dla osobistego czy domowego budżetu.
W końcu zwróć uwagę również na umiejętności, które na rynku pracy są coraz bardziej cenione, przez pryzmat własnych zdolności czy ograniczeń. W zawody deficytowe 2024 wpisuje się np. nauczyciel przedszkolny. Dla osób, które nie lubią pracować z grupą dzieci, nie jest to jednak dobry wybór, nawet w momencie, gdy uda się uzyskać formalne wykształcenie.
Zawsze warto natomiast inwestować w umiejętności związane np. z krytycznym myśleniem, pracą ze sztuczną inteligencją czy korzystaniem z dostępu do informacji, zwłaszcza w formie podawanej przez nowe media. Prócz tego równie ważne są twarde umiejętności zawodowe, związane z konkretnymi profesjami, często fizycznymi.
