Amortyzacja samochodu – wszystko, co musisz wiedzieć

Większość przedsiębiorców nie wyobraża sobie prowadzenia działalności gospodarczej bez samochodu. Leasing, wniesienie prywatnego auta do działalności, długoterminowy najem samochodu lub kupienie pojazdu na firmę, to najczęściej pierwsze kroki podejmowane po założeniu firmy. Posiadanie samochodu oznacza jednak konieczność zmierzenia się z trudnym zagadnieniem, jakim jest amortyzacja samochodu. Jak to działa? Jak poprawnie się rozliczyć?

Z artykułu dowiesz się między innymi:
✔ czym jest amortyzacja,
✔ w jaki sposób można amortyzować samochód,
✔ która metoda amortyzacji sprawdzi się najlepiej w danym przypadku.

Czym jest amortyzacja samochodu?

Amortyzacja to po prostu koszt, ponoszony przez przedsiębiorcę w związku ze stopniowym zużywaniem się środka trwałego. Najczęściej występuje ona w odniesieniu do samochodów, ale dotyczy również budowli, budynków oraz lokali będących odrębną własnością, maszyn, urządzeń, innych przedmiotów, licencji, prawa autorskiego, oprogramowania, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, a także kosztu prac rozwojowych.

Amortyzowane środki trwałe muszą cechować się przewidywanym okresem używania dłuższym niż rok. Poza tym konieczne jest, aby były wykorzystywane na potrzeby związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Amortyzacja aktualizuje się w pierwszym dniu miesiąca, następującego po miesiącu, w którym dany składnik majątku wprowadzono do ewidencji. Z kolei to wprowadzenie do ewidencji następuje najpóźniej w miesiącu przekazania ich do używania. Stawka amortyzacji samochodu uzależniona jest od okresu ekonomicznej użyteczności środka trwałego. Na niego z kolei wpływają różnorodne czynniki, w tym liczba zmian, na których pracuje środek trwały, tempo postępu techniczno-ekonomicznego, wydajność danego środka trwałego i tak dalej.

Amortyzacja samochodu osobowego – ustalenie wartości początkowej

W kontekście amortyzacji w pierwszej kolejności należy ustalić wartość początkową danego środka trwałego. Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wartość ta będzie uzależniona od rodzaju nabycia lub wytworzenia. Na przykład w sytuacji odpłatnego nabycia, należy wziąć pod uwagę cenę nabycia danego środka trwałego. Z kolei w odniesieniu do wytworzenia tego dobra we własnym zakresie, istotny będzie koszt tego wytworzenia.

W przypadku nabycia w postaci wkładu niepieniężnego (aportu) wniesionego do spółki niebędącej osobą prawną, uwzględnimy natomiast wartość początkową, od której dokonywane były odpisy amortyzacyjne (jeżeli przedmiot wkładu był amortyzowany), wydatki poniesione na nabycie lub wytworzenie przedmiotu wkładu, niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów w jakiejkolwiek formie (jeżeli przedmiot wkładu nie był amortyzowany).

Stawka amortyzacji samochodu – jak ustalić?

Stawka amortyzacji samochodu obliczana jest w oparciu o trzy możliwe metody – liniową, degresywną i jednorazową amortyzację. Co do zasady podatnik ma swobodę w wyborze jednej z nich. Przepisy uwzględniają jednak pewne wyjątki w tym zakresie. Ustalając stawkę amortyzacji samochodu osobowego skorzystamy bowiem tylko z jednej metody – metody liniowej. Z kolei amortyzacja samochodu ciężarowego będzie już podlegała wszystkim trzem metodom – razem z jednorazową i degresywną. Która z nich jest najkorzystniejsza? Którą metodą najłatwiej jest dokonać obliczeń?

Stawka amortyzacji samochodu osobowego metodą liniową

Pierwsza metoda nazywana jest liniową. To najpopularniejszy sposób obliczenia stawki amortyzacji z uwagi na jego prostotę i przejrzystość. W tym przypadku maksymalna roczna stawka wynosi 20% (stawki amortyzacji ustalimy na podstawie Klasyfikacji Środków Trwałych, która stanowi załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 3 października 2016 r.). Głównym założeniem tej metody jest to, iż środek trwały zużywa się równomiernie przez cały okres jego użytkowania. Mnożymy zatem wartość środka trwałego przez ustaloną stawkę procentową. Przykładowo, jeżeli wartość samochodu wynosi 100.000 zł, roczna amortyzacja zostanie ustalona na kwotę 20.000 zł, czyli 1.667 zł miesięcznie.

W ramach metody liniowej istnieją dodatkowo dwie odrębności. Po pierwsze możliwe jest indywidualne ustalenie stawki amortyzacji, jeżeli środki trwałe wprowadzone zostały do ewidencji przedsiębiorstwa po raz pierwszy. W takiej sytuacji należy jedynie zachować minimalny okres amortyzacji, a nadto, o ile środek trwały został ulepszony, to ulepszenie musi stanowić określony procent wartości początkowej. Drugą odrębnością jest metoda liniowa przyspieszona. Stosuje się ją wtedy, gdy pojazd (lub inny środek trwały) wykorzystywany jest szczególnie intensywnie i dlatego szybciej się zużywa. W odniesieniu do tej metody możliwe jest podwyższenie amortyzacji liniowej o określony współczynnik – maksymalnie 1.4. Najczęściej w taki sposób obliczana jest amortyzacja samochodu osobowego używanego.

Jednorazowa amortyzacja samochodu ciężarowego

Małe przedsiębiorstwa oraz podatnicy, którzy dopiero rozpoczynają działalność gospodarczą, mogą natomiast skorzystać z drugiej metody, czyli jednorazowej amortyzacji samochodu. W oparciu o obowiązujące przepisy maksymalna kwota odpisu w tej sytuacji wynosi obecnie 100.000 zł. Przy czym obejmuje ona sumę odpisów amortyzacyjnych i wpłaty na poczet nabycia środka trwałego, zaliczonej do kosztów uzyskania przychodów.

Jednorazowa amortyzacja będzie dotyczyła wyłącznie nowych środków trwałych, nabytych fabrycznie, zaliczonych do grup 3-6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych, ale z wyłączeniem samochodów osobowych. Dokonanie odpisu amortyzacyjnego możliwe jest z kolei wyłącznie w roku podatkowym, w którym samochód ciężarowy lub inny środek trwały, został wprowadzony do ewidencji środków trwałych. Jednorazowa amortyzacja samochodu to duże udogodnienie dla małych i rozwijających się przedsiębiorców, ponieważ mogą liczyć na dodatkowe zasoby na początku prowadzenia działalności.

Stawka amortyzacji samochodu ciężarowego metodą degresywną

Trzecią metodą, na podstawie której ustalana jest stawka amortyzacji samochodu, nazywana jest degresywną. Można ją jednak stosować wyłącznie w odniesieniu do maszyn i urządzeń, zaliczających się do grup 3-6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych, a także środków transportu, z wyłączeniem samochodów osobowych. W taki sposób możemy zatem obliczyć amortyzację samochodu ciężarowego. Jej wartość będzie się zmieniała z czasem, ponieważ głównym założeniem tej metody jest to, iż wydajność środka trwałego spada wraz z czasem jego użytkowania.

W odniesieniu do metody degresywnej, przez pierwszy rok amortyzowania samochodu stosujemy standardową stawkę, jednak pomnożoną o określony współczynnik (maksymalnie 2,0). A ile wyniesie amortyzacja w kolejnym roku? Dowiemy się tego, odejmując zgromadzone wpisy amortyzacyjne od kwoty netto używanego pojazdu. Metoda degresywna może wydawać się korzystniejsza. Należy jednak pamiętać, że nie można jej stosować w nieskończoność. Konieczność powrotu do metody liniowej pojawi się w sytuacji, gdy wartość rocznego odpisu będzie niższa od wartości rocznego odpisu w przypadku metody liniowej.

Jaką metodę wybrać?

Metoda liniowa stanowi najpopularniejszy sposób obliczenia kwoty amortyzacji. Jej popularność nie świadczy jednak o tym, że jest to metoda najlepsza. Warto bowiem zaznaczyć, iż jest to jedyna metoda, którą można stosować w odniesieniu do samochodów osobowych, a tych w kontekście działalności gospodarczej używamy najwięcej. Jednorazowa amortyzacja samochodu osobowego nie będzie możliwa, podobnie zresztą jak stosując metodę degresywną.

Na wybór optymalnego sposobu amortyzacji środków trwałych będzie wpływało wiele czynników. Na przykład amortyzacja samochodu używanego, zdecydowanie różni się od amortyzacji samochodu nowego. Przede wszystkim „w grę” wchodzą zupełnie inne kwoty i warunki. Z kolei dla niektórych poziom skomplikowania metody degresywnej i konieczność corocznego obliczania kwoty amortyzacji, może okazać się zbyt trudna, co przesądzi o wyborze metody liniowej. Wybierając odpowiednią metodę, należy zatem wziąć pod uwagę własne możliwości oraz sytuację firmy.