Zakończenie współpracy z dotychczasowym pracodawcą to dla wielu z nas trudny moment, który daje jednak duży potencjał do zmiany swojej ścieżki kariery i rozwoju w kierunku, który najbardziej nas interesuje. Jednak jeszcze na etapie wypowiedzenia, szczególnie tego najdłuższego - 3-miesięcznego, warto przemyśleć kilka formalnych kwestii, spośród których najpilniejszym jest potencjalny urlop. Jak wygląda urlop na wypowiedzeniu? Czy musimy z niego skorzystać? Ile należy nam się za niewykorzystany urlop? Podpowiadamy.
Kto decyduje o udzieleniu urlopu w okresie wypowiedzenia?
Każdy pracownik ma prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego. To, w jakim wymiarze możemy dysponować dniami urlopowymi, zależy w dużej mierze od naszego stażu pracy. Prawo do wykorzystania urlopu wypoczynkowego jest tak istotnym elementem, że nie wygasa nawet w okresie wypowiedzenia umowy o pracę.
To właśnie kwestie związane z urlopem w okresie wypowiedzenia są jednym z najczęściej poruszanych tematów i przedmiotem sporów na linii pracownik-pracodawca. Dlaczego? Ze względu na potencjalny ekwiwalent pieniężny, który pracodawca jest zobowiązany wypłacić, gdy po ustaniu pracy nie wykorzystaliśmy całego urlopu wypoczynkowego. Jeśli pracownikowi zależy na skorzystaniu z prawa do urlopu na wypowiedzeniu, sytuacja jest dość prosta do rozstrzygnięcia. Problem zaczyna się, gdy pracownik z urlopu nie chce skorzystać i w ramach tego zależy mu na otrzymaniu ekwiwalentu pieniężnego. Do kogo tak naprawdę należy decyzja o udzieleniu urlopu w okresie wypowiedzenia? Czy na wypowiedzeniu można wziąć urlop?
W tym aspekcie nie ma żadnych wątpliwości - pracodawca to jedyna strona, która może decydować o udzieleniu lub nieudzieleniu urlopu w trakcie wypowiedzenia. Decyzja o wysłaniu pracownika z wypowiedzeniem na urlop jest wiążąca i nie ma możliwości uchylenia się lub zasadnego odwołania od tej decyzji. Czy pracodawca może wysłać pracownika na urlop nawet w trakcie wypowiedzenia, które uwzględniło zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy? Odpowiedź brzmi - tak. Jeśli więc pracownik ma okres wypowiedzenia, pracodawca ma prawo do wysłania pracownika na urlop z zamiarem wykorzystania jego pełnego limitu za rok obecny oraz wszystkich zaległych dni urlopowych z lat poprzednich.
Czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu na wypowiedzeniu?
Decyzje o zakończeniu współpracy z prawem do okresu wypowiedzenia może podjąć zarówno pracownik, który poszukuje innych wyzwań zawodowych, jak i pracodawca, który ze względu na zmiany kadrowe, sytuację finansową lub nieefektywność pracownika nie zamierza kontynuować stosunku pracy. Jednak nawet w tym wyjątkowym czasie wypowiedzenia umowy zdecydowana większość praw i obowiązków regulowanych przez kodeks pracy jest w mocy.
Wcześniej już wspomnieliśmy o tym, że pracodawca decyduje o tym, czy wysłać pracownika na urlop wypoczynkowy, celem wyzerowania limitu dni urlopowych pozostałych do zakończenia stosunku pracy.
Uzasadnia to artykuł 167 Kodeksu pracy, w którym jasno powiedziane jest, że pracodawca może ustalić termin urlopu wypoczynkowego bez zgody i wniosku pracownika na wypowiedzeniu.
Czy zatem pracownik, który składa wniosek o urlop, może spodziewać się odmowy udzielenia urlopu? Tak. Wspomniany wcześniej kodeks pracy informuje, że w trakcie wypowiedzenia wniosek o urlop pracownika nie jest w żadnym stopniu wiążący dla pracodawcy. Nie ma zatem żadnych przeszkód, by wniosek zmodyfikować pod kątem daty urlopu lub całkowicie odrzucić, nakazując pracownikowi kontynuowanie zadań służbowych wynikających z umowy.
Pracodawca w przypadku sporu z pracownikiem będzie mógł posłużyć się zapisami artykułu 165 Kodeksu Pracy, zgodnie z którymi przesunięcie lub brak zgody na urlop jest spowodowany szczególnymi potrzebami pracodawcy, który nie może pozwolić sobie na znaczne zakłócenie ciągłości realizowania aktywności gospodarczej.
W takiej sytuacji, gdy podczas wypowiedzenia pracownik nie ma możliwości wykorzystania pozostałego urlopu, pracodawca jest zobowiązany do wypłaty ekwiwalentu pieniężnego. W praktyce, jak każdy doskonale się domyśla, większość przedsiębiorców stara się uniknąć dodatkowych kosztów związanych z odchodzącym pracownikiem, dlatego wysłanie go na urlop wypoczynkowy będzie najlepszym rozwiązaniem.
Ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy
Jeśli z jakiegoś powodu pracownik nie będzie w stanie wykorzystać swojego urlopu wypoczynkowego w trakcie wypowiedzenia umowy, zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy należy mu się ekwiwalent w formie pieniężnej. To nic innego jak świadczenie pieniężne, które wypłacane jest z powodu niewykorzystania całości lub części urlopu tegorocznego i wszystkich zeszłorocznych dni urlopowych z tytułu zakończenia, lub wygaśnięcia umowy.
Ile pracownik otrzyma ekwiwalentu za urlop? To zależy przede wszystkim od liczby dni, które powinny zostać wykorzystane. Bardzo istotne jest, by mieć na uwadze, że zakończenie stosunku pracy w trakcie roku wymaga odpowiedniego przeliczenia liczby dni urlopowych, które pracownik powinien wykorzystać u danego pracodawcy. Jeśli okres wypowiedzenia kończy się 31 grudnia, a pracownik ma prawo do pełnego, 26-dniowego limitu urlopowego, ekwiwalent pieniężny będzie wypłacony za pozostałe dni niewykorzystane ze wspomnianego limitu 26 dni.
Jeśli zakończenie stosunku pracy przypada w innym momencie roku, limit urlopowy będzie liczony proporcjonalnie do miesięcy w roku kalendarzowym, w których byliśmy związani umową z danym pracodawcą.
Ile otrzymamy za niewykorzystany urlop? W tym celu warto na samym początku obliczyć ekwiwalent za jedną godzinę urlopu. Po pierwsze suma miesięcznego wynagrodzenia powinna zostać podzielona przez współczynnik urlopowy - 20,92 w 2024 roku. Następnie ekwiwalent za jeden dzień podzielimy przez liczbę godzin, która przypada w zgodzie z ustalonym czasem pracy. Następnie pomnóżmy jednogodzinny ekwiwalent urlopowy z liczbą godzin niewykorzystanego limitu urlopowego. Taka kwota najpewniej pojawi się na naszym koncie bankowym.
Pozostaje pytanie, kiedy otrzymamy ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop? Zgodnie z Kodeksem Pracy, środki powinny wpłynąć w ostatnim dniu zatrudnienia. Zdarza się jednak, że ekwiwalent wypłacany jest także wraz z ostatnim przelewem wynagrodzenia.
Okres wypowiedzenia, a urlop bezpłatny - czy to możliwe?
Urlop bezpłatny na wypowiedzeniu - to kolejna kwestia, która coraz częściej poruszana jest przez pracowników, szczególnie tych, którzy wolą w spokoju dokończyć okres wypowiedzenia bez wchodzenia w dodatkową interakcję z pracodawcą. Jeśli nasz limit urlopowy uległ wyczerpaniu, a my chcemy postąpić uczciwie w stosunku do swojego pracodawcy, możemy wnioskować u niego o możliwość wzięcia urlopu bezpłatnego - okresu, w którym pozostaniemy w stosunku pracy, ale zostaniemy zwolnieni z obowiązku czynnego realizowania swoich obowiązków bez wynagradzania za ten okres.
Czy Kodeks Pracy reguluje możliwość wzięcia urlopu bezpłatnego w trakcie wypowiedzenia umowy? Nie ma ku temu żadnych przeciwwskazań. Pracownik ma prawo do złożenia wniosku o udzielenie urlopu bezpłatnego a pracodawca, o czym wspominaliśmy już wcześniej, może taki wniosek zaakceptować lub go odrzucić. A zatem wszystko zależy od naszego pracodawcy i ustaleń, jakich dokonaliśmy. Dla kogo urlop bezpłatny w okresie wypowiedzenia będzie świetnym pomysłem? Przede wszystkim dla osób, które wykorzystały już cały należny urlop, a z niezależnych powodów nie mogą w dane dni świadczyć pracy. To także sposób na to, by ograniczyć ryzyko przykrych doświadczeń, z jakimi często borykają się osoby, którym pracodawca wypowiedział umowę.
Co do zasady nie ma uregulowanej kwestii długości urlopu bezpłatnego. W praktyce pracownik za zgodą swojego przełożonego może skorzystać z takiego urlopu na cały okres 3-miesięcznego wypowiedzenia. W praktyce jednak mało kto decyduje się na takie rozwiązanie, głównie ze względów finansowych. Znacznie częściej w Polsce stosuje się wybieg, zgodnie z którym pracownik na wypowiedzeniu zgłasza niezdolność do pracy, popartą zwolnieniem lekarskim. Jak zatem wygląda sytuacja L4 na wypowiedzeniu a urlop? Jeśli otrzymaliśmy zasadne zwolnienie lekarskie, które obejmuje cały okres wypowiedzenia, pracodawca nie ma możliwości do wysłania nas na urlop wypoczynkowy. W takiej sytuacji, spędzając cały okres wypowiedzenia na zwolnieniu lekarskim, pracodawca jest zobowiązany do wypłaty ekwiwalentu pieniężnego z tytułu niewykorzystania przez pracownika prawnie należnych dni urlopowych. Przypominamy jednak, że w Polsce nadużywa się tego typu zabiegów, co może wiązać się z kontrolą z ZUS i nałożeniem stosownej kary dla osoby, która nadużywa prawa do zwolnienia lekarskiego.
Czy można wykorzystać urlop na żądanie w okresie wypowiedzenia?
Ostatni obszar warty omówienia w kontekście urlopu podczas okresu wypowiedzenia to urlop na żądanie. Zgodnie z Kodeksem Pracy każdy pracownik ma możliwość wykorzystania w roku czterech dni na żądanie - bez wcześniejszej zapowiedzi. Informacja o skorzystaniu z prawa do urlopu na żądanie powinna trafić do pracodawcy najpóźniej w dniu urlopu, jeszcze przed rozpoczęciem służbowych obowiązków. Wcześniej jednak wyjaśniliśmy, że o przyznaniu urlopu decyduje pracodawca. Czy w takim razie pracownik z dostępnym limitem urlopowym ma możliwość uzyskania urlopu na żądanie w trakcie wypowiedzenia?
Reasumując, pomimo całkowitej dowolności pracodawcy w obszarze akceptowania lub odrzucania wniosku pracownika o urlop, ten musi zaakceptować urlop na żądanie, o ile oczywiście pracownik ma jeszcze do niego prawo. Jeśli wykorzystał limit, wynoszący w roku kalendarzowym 4 dni, pracownik musi wnioskować o tradycyjny urlop wypoczynkowy, który zostanie udzielony w zależności od potrzeb biznesowych pracodawcy.
