Krwiodawcy w dniu pobrania mogą liczyć na wiele profitów. Jednym z nich jest wolne od pracy i wypłata utraconego wynagrodzenia. Kto może liczyć na takie przywileje w związku z oddaniem krwi? Ile wolnego przysługuje krwiodawcy?
Oddanie krwi a dzień wolny – jakie są prawa pracownika?
Krew jest substancją traktowaną jako lek, której nie sposób zastąpić niczym innym. Jej uzyskanie możliwe jest tylko od innych dawców w zabiegu nazywanym donacją krwi. Od dawcy pobiera się jednorazowo 450 ml krwi, która po przebadaniu i oczyszczeniu może być wykorzystywana do leczenia.
Nie każdy zdrowy człowiek jest w pełni zdecydowany i gotowy na tego rodzaju zabieg medyczny. W ramach zachęty, dla potencjalnych krwiodawców przygotowano kilka przywilejów, m.in:
- posiłek regeneracyjny;
- zwrot kosztów przejazdu do jednostki krwiodawstwa;
- zwolnienie od pracy oraz zwolnienie od wykonywania czynności służbowych;
- zwrot utraconego zarobku za dni wolne.
Zapewnienie posiłku regeneracyjnego i zwrot kosztów dojazdu leżą po stronie jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi. Tymczasem koszty związane z dniem wolnym obciążają pracodawcę. Przepisy określają, że pracodawca ma obowiązek zwolnić pracownika od pracy na czas oddawania krwi. W ten sposób osoby pracujące, które zamierzają podzielić się krwią, mają ułatwioną sytuację.
Warto wskazać jeszcze inne regulacje wynikające z zależności między oddaniem krwi a pracą. Przede wszystkim dzień wolny i wypłata utraconego zysku obowiązuje tylko wtedy, gdy pracownik udaje się do stacji krwiodawstwa w dniu pełnienia obowiązków służbowych. Jeśli jednak pracownik zdecydował się na oddanie krwi w dniu wolnym lub kiedy z założenia nie miał żadnych obowiązków służbowych, nie może liczyć na wypłatę wynagrodzenia. To bardzo istotne w przypadku nienormatywnych godzin pracy i oddawania krwi w weekendy.
Na dni wolne za oddanie krwi mogą liczyć tylko osoby zatrudnione na umowę o pracę. W przypadku innych typów umów cywilno-prawnych pracodawca nie musi wypłacać utraconego wynagrodzenia. Na żadne ulgi nie mogą też liczyć osoby prowadzące działalności gospodarcze.
Dni wolne za oddanie krwi – obowiązujące przepisy i zmiany na rok 2024
Pracownikowi przysługuje pełne wynagrodzenie za ten dzień, wypłacane zgodnie z zawartą umową. Wielu potencjalnych krwiodawców zadaje sobie pytanie: ile wolnego za oddanie krwi przysługuje pracownikowi? Przepisy regulują to bardzo jasno.
Przez wiele lat obowiązywały regulacje, w ramach których za oddanie krwi przysługiwał jeden dzień wolnego. Należało go wybrać w dniu pobrania i wówczas pracownik nie mógł być obarczony żadnymi obowiązkami służbowymi. Jednak sytuacja covidowa na pewien czas zmieniła te przepisy na korzyść osób decydujących się oddać krew. Ustawodawcy przewidzieli dwa dni wolnego.
Jak obecnie wyglądają przywileje za oddanie krwi? Ile wolnego w 2024 roku przysługuje pracownikowi? Ustawa z dnia 09 marca 2023 roku o Krajowej Sieci Onkologicznej wprowadziła w art 42. zmianę w ustawie z dnia 22 sierpnia 1997 roku o publicznej służbie krwi. Jednym z założeń jest ustalenie dwóch dni wolnego dla honorowych dawców krwi za każdą donację. Tym samym utrzymano w mocy przepisy covidowe.
Wolne przysługuje pracownikowi w dzień pobrania oraz w dniu po nim następującym. Jeśli z umowy z pracodawcą wynika, że kolejny dzień jest wolny od pracy, utracone wynagrodzenie nie będzie wypłacane, a dodatkowy dzień wolny przepada.
Czy oddanie krwi jest płatne? Kto pokrywa koszty związane z dniem wolnym?
Idea honorowego krwiodawstwa polega na tym, że za pobrane składniki nie jest przyznawane żadne wynagrodzenie. Oznacza to, że nikt nie płaci za samą krew, a jedyną korzyścią są przywileje związane z dniem wolnym. Czy wolne za oddanie krwi jest płatne? Tak, pracownik odbiera normalne wynagrodzenie za przysługujące mu i wykorzystane dwa dni wolnego. Wysokość wynagrodzenia wynika bezpośrednio z warunków umowy o pracę.
Kto płaci za dzień wolny za oddanie krwi? Koszty związane z wynagrodzeniem obciążają pracodawcę. To firma musi wypłacić wynagrodzenie za nieobecność pracownika. Najczęściej te dni księgowane są w identyczny sposób jak urlop. Nie istnieją obecnie przepisy, w ramach których przedsiębiorcy otrzymywaliby zwrot kosztów związanych z krwiodawstwem. Nie istnieją też żadne ulgi związane z mniejszą wartości składki zdrowotnej.
Część kosztów związanych z oddawaniem krwi leży też po stronie jednostki organizacyjnej, czyli regionalnej stacji krwiodawstwa. Jest to przede wszystkim zapewnienie posiłku regeneracyjnego, z reguły w postaci czekolad pokrywających zapotrzebowanie kaloryczne równe utracie krwi. Stacja krwiodawstwa jest zobowiązana do zwrotu kosztów dojazdu do punktu pobrań. Zwrot dotyczy udokumentowanych kosztów biletów kolejowych i autobusowych, a także zryczałtowany koszt dojazdu własnym środkiem transportu.
Oddanie krwi a praca – czy pracodawca może odmówić udzielenia wolnego?
Przepisy określające przywileje dla krwiodawców nakładają na pracodawcę obowiązek udzielenia pracownikowi wolnego w dniu oddawania krwi i następującym po nim. Często są one zaliczane do dni wolnych możliwych do przewidzenia jak urlop wypoczynkowy czy dni urlopowe w długi weekend. Może to generować pewne konflikty na linii pracodawca-pracownik.
Należy zaznaczyć, że pracownik nie może sam sobie udzielić zezwolenia na oddanie krwi. Za każdym razem musi o tym powiadomić pracodawcę, najlepiej z pewnym wyprzedzeniem. Otwarte podejście do tego zagadnienia powinno ograniczyć sytuacje konfliktowe związane z zatrudnianiem honorowego dawcy krwi.
Dobrym rozwiązaniem będzie też znalezienie dogodnego terminu dla każdej ze stron, co ograniczy do minimum trudności w firmie związane z absencją pracownika. Odwiedzenie stacji krwiodawstwa w długi weekend lub w dni poprzedzające urlop wypoczynkowy ograniczy trudności. Należy jednak zaznaczyć, że ustalenie przez pracodawcę dni, w których pracownicy mogą oddawać krew, jest niezgodne z przepisami. O terminie zawsze decyduje sam krwiodawca, oceniając swoją formę fizyczną.
Jakie są korzyści zdrowotne i społeczne związane z oddawaniem krwi?
Dobrowolne oddawanie krwi jest bardzo szlachetne i potrzebne społecznie. Korzyści z regularnej donacji odczuwają niemal wszyscy: krwiodawcy, chorzy i całe społeczeństwo. Co zyskują poszczególne grupy?
Korzyści dla chorych
Dotychczas nie opracowano substancji mogącej zastąpić krew, dlatego jest ona niezbędna w wielu procesach leczniczych. Przede wszystkim pobrana substancja służy do uzupełniania niedoborów za pomocą transfuzji. Wykorzystuje się ją przy przeszczepach lub w czasie leczenia po wypadkach. Samo przetoczenie krwi wykorzystuje się przy leczeniu niektórych chorób. Właśnie dlatego często mówi się, że krwiodawcy bezpośrednio ratują życie i zdrowie osób chorych.
Korzyści dla krwiodawców
Osoby decydujące się na oddawanie krwi mogą zauważyć korzyści na kilku płaszczyznach. Są to wymienione wyżej dni wolne od pracy z pełnym wynagrodzeniem i zwrot kosztów dojazdu oraz posiłek regeneracyjny. Jednak dodatkowo każdy krwiodawca ma regularnie i darmowo badaną krew. Wiele badań naukowych wskazuje również na korzyści zdrowotne donacji, takie jak:
- regulacja zbyt wysokiego poziomu żelaza w organizmie;
- mniejsze ryzyko zawału serca;
- niższe ciśnienie tętnicze;
- niższy poziom cholesterolu;
- mniejszy współczynnik zachorowań na nowotwory.
Na dodatkowe przywileje mogą liczyć osoby zaliczane do zasłużonych dawców krwi. Występuje tu dofinansowanie na niektóre leki, korzystanie z placówek ZOZ poza kolejnością czy darmowe korzystanie z komunikacji miejskiej w niektórych miastach. Krwiodawcy mogą też liczyć na ulgi podatkowe.
Korzyści społeczne
Krwiodawcy przyczyniają się do ograniczenia śmiertelności w społeczeństwie, a także zmniejszenia zagrożenia dla życia wynikającego z niektórych chorób. Dzięki dobrze zorganizowanej sieci punktów poboru i magazynowania krwi placówki medyczne szybciej mogą zareagować w razie wypadku i udzielić pomocy.
Oddawanie krwi jest aktem szczodrości wobec osób potrzebujących. Dodatkowe dwa dni wolnego motywują i zachęcają do donacji. Przed odwiedzeniem punktu krwiodawstwa warto jednak zapoznać się z przeciwwskazaniami i ocenić samemu, czy taki zabieg nie obciąża zanadto organizmu dawcy.
