Remanent — kiedy i jak prawidłowo przeprowadzić? Najważniejsze cechy

Przeprowadzenie remanentu jest obowiązkiem każdego przedsiębiorcy, posługującego się podatkową księgą przychodów i rozchodów lub rozliczającego się ryczałtowo. Właściciele działalności gospodarczych powinni zaznajomić się z tą tematyką, ponieważ błędnie przeprowadzona inwentaryzacja może skutkować niepoprawnie rozliczonym PIT. Tłumaczymy, czym jest remanent oraz jak i kiedy należy go przeprowadzić, by uniknąć nieprzyjemności.

Czym jest remanent? Co się inwentaryzuje?

Remanent to potoczne określenie spisu z natury, nazywanego również często inwentaryzacją. Jest jedną z czynności, którą przedsiębiorca ma obowiązek przeprowadzić, by obliczyć realny dochód z działalności gospodarczej i na tej podstawie rozliczyć PIT. Podczas remanentu należy spisać faktyczny stan majątku firmy i porównać go z dokumentami księgowymi, które potwierdzają jego nabycie (faktury, umowy kupna–sprzedaży, raporty kasowe, PZ). Inwentaryzuje się przede wszystkim:

• półwyroby (półfabrykaty) — produkty własnej produkcji, które nie zostały jeszcze całkowicie przygotowane;
• produkcję w toku — produkcję niezakończoną;
• wyroby gotowe — wszystko to, czego proces tworzenia został już zakończony;
• towary handlowe — wszystko to, co przeznaczone jest na sprzedaż i nie zostało w żaden sposób przerobione;
• materiały podstawowe — wszystkie surowce stanowiące główną składową gotowego wyrobu;
• materiały pomocnicze — wszystkie surowce, które nie stanowią materiałów podstawowych, ale są zużywane podczas prowadzonej działalności gospodarczej i bezpośrednio oddają gotowym wyrobom swoje właściwości;
• braki i odpady — wszystko to, co na tyle zostało zniszczone lub uszkodzone podczas przeprowadzania produkcji, że nie da się już przywrócić wartości użytkowej;
• materiały przyjęte do obróbki lub przerobu od zamawiających.

Oprócz tego, w spisie z natury należy uwzględnić towary, które są własnością przedsiębiorcy — podatnika, ale znajdują się dniu inwentaryzacji poza zakładem, a także obce towary, które znajdują się w zakładzie. Tych drugich nie trzeba wyceniać. Wystarczy zaznaczyć ich ilość oraz właściciela.

Kiedy należy przeprowadzić remanent?

Zgodnie z przepisami prawa, wynikającymi z Rozporządzenia Ministra Finansów, remanent należy przeprowadzić w następujących przypadkach:

• na dzień 1 stycznia (obowiązuje tylko podatników, którzy nie sporządzili remanentu na koniec roku poprzedniego);
• na koniec każdego roku podatkowego (remanent na koniec roku, remanent końcowy, remanent roczny);
• na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego;
• w przypadku zmiany wspólnika;
• w przypadku zmiany proporcji udziałów wśród wspólników;
• w przypadku likwidacji działalności (remanent likwidacyjny).

Remanent w praktyce. Jak przebiega prawidłowo przeprowadzony remanent?

Prawidłowo przeprowadzony remanent może odbyć się w jeden z trzech sposobów: drogą spisu z natury, metodą uzgodnienia sald lub metodą weryfikacji. Każdy z nich przebiega następująco:

• remanent drogą spisu z natury — należy ustalić faktyczny stan składników majątku za pomocą metody szacowania, liczenia lub ważenia i wszystkie dane wyszczególnić w arkuszu spisowym;
• remanent metodą uzgodnienia sald — należy potwierdzić stan aktywów i pasywów, które są przedstawione w księgach rachunkowych, na podstawie informacji pisemnie potwierdzonych przez kontrahentów, wierzycieli oraz dłużników lub na podstawie wyciągów z kont bankowych. Wszelkie zaistniałe niezgodności powinny zostać niezwłocznie wyjaśnione, a raporty i protokoły z wyjaśnień — dołączone do dokumentu inwentaryzacyjnego;
• remanent metodą weryfikacji — należy porównać zapisy księgowe z dokumentami źródłowymi, które się posiada.

W przypadku zdecydowania się na spis z natury, należy zebrać w jednym miejscu następujące dane:

• nazwę firmy lub imię i nazwisko właściciela zakładu;
• datę przypadającą na dzień sporządzenia spisu;
• kolejny numer pozycji arkusza spisowego;
• szczegółowe określenie wszystkich elementów poddawanych spisowi;
• jednostkę miary, jaka była stosowana podczas remanentu;
• cenę wyrażoną w złotych i groszach za 1 jednostkę miary;
• iloczyn (wynik mnożenia) ilości towaru i jego ceny jednostkowej;
• sumę wartości spisu;
• klauzulę: „Spis zakończono na pozycji…”;
• podpisy osób, które sporządzają spis;
• podpis właściciela zakładu oraz wspólników — jeśli występują.

Spis z natury należy wpisać do podatkowej księgi przychodów i rozchodów, zgodnie z poszczególnymi rodzajami składników remanentu lub w formie sumy, jako jedną pozycję, jeżeli sporządzono odrębne zestawienie, które przechowywane jest wraz z księgą.

Remanent — najlepsze praktyki. O czym pamiętać, by remanent przeszedł sprawnie?

Poniżej znajduje się krótka lista rekomendacji dotyczących remanentu rocznego, remanentu likwidacyjnego oraz kwestii związanych z remanentem, jako takim:

• Remanent — poza przypadkami podanymi w Rozporządzeniu Ministra Finansów, kiedy należy go przeprowadzić — można wykonać również w każdym dowolnym momencie. Musi to jednak zostać poprzedzone pisemnym zawiadomieniem właściwego naczelnika Urzędu Skarbowego, na co najmniej 7 dni przed planowaną datą sporządzenia spisu z natury.
• W terminie nieprzekraczającym 14 dni od zakończenia remanentu, należy wycenić wszystkie materiały i towary objęte inwentaryzacją — według cen zakupu, nabycia lub cen rynkowych. W przypadku bycia czynnym podatnikiem VAT, należy wycenić materiały i towary zakupione z VAT według cen netto (jeśli przedsiębiorcy przysługuje prawo do odliczenia podatku należnego) lub brutto (jeśli takie prawo nie przysługuje). Półwyroby, wyroby gotowe oraz braki należy wycenić według kosztów wytworzenia. Odpady — według wartości, jaka wynika z oszacowania, które uwzględnia ich przydatność do dalszego użytkowania.
• Jeśli przeprowadza się remanent budowli, maszyn, środków trwałych, środków pieniężnych w kasie, papierów wartościowych czy rzeczowych składników majątku obrotowego, najlepiej wybrać inwentaryzację drogą spisu z natury.



• Jeśli przeprowadza się inwentaryzację należności od kontrahentów, środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym czy własnych składników majątku, które powierzyło się kontrahentom, najlepiej zdecydować się na remanent poprzez uzgodnienie sald.
• Jeśli przeprowadza się remanent funduszy specjalnych, należności spornych, wątpliwych lub zagrożonych w bankach, gruntów i środków trwałych, do których dostęp jest utrudniony, funduszy własnych, wartości niematerialnych i prawnych, rozliczeń międzyokresowych (czynnych i biernych) czy należności i zobowiązań wobec pracowników oraz z tytułów publicznoprawnych, najlepiej wybrać inwentaryzację metodą weryfikacji.
• Jeśli nie przeprowadzono remanentu końcowego na koniec poprzedniego roku podatkowego, nie trzeba przeprowadzać inwentaryzacji na dzień 1 stycznia roku podatkowego, a przeprowadzony wcześniej spis z natury wpisać do księgi, jako sporządzony na dzień 31 grudnia poprzedniego roku podatkowego.
• Jeśli następuje likwidacja działalności lub któryś ze wspólników spółki osobowej postanawia z niej wystąpić — poza sporządzeniem remanentu — należy również przygotować wykaz składników majątku.
• Jeśli następuje likwidacja działalności, remanent likwidacyjny powinien obejmować również wyposażenie zakładu. Należy je wycenić według cen zakupu.

Właściwe zrozumienie remanentu i zapoznanie się z procesem jego przeprowadzania może stać się gwarantem uniknięcia problemów skarbowych. Warto więc nie bagatelizować tematu inwentaryzacji — zwłaszcza, gdy jest się przedsiębiorcą spełniającym wszelkie kryteria do konieczności prowadzenia remanentu.