Nie każdy obdarowany musi zapłacić podatek od darowizny – niekiedy można go uniknąć, pamiętając o formalnościach. Nie warto też z nimi zwlekać, bo konsekwencje mogą być dotkliwe. Dowiedz się więcej o podatku od darowizny.
Jeden podatek, różne stawki – ile wynosi podatek od darowizny?
Aby wyliczyć podatek od darowizny, należy uwzględnić kilka czynników. Po pierwsze, trzeba sprawdzić łączną wartość darowizn, które osoba obdarowana otrzymała od jednego darczyńcy w danym roku i ostatnich pięciu lat poprzedzających rok najnowszej darowizny. Po drugie, pamiętać trzeba o kwocie wolnej od podatku – jest ona różna dla poszczególnych grup podatkowych. Po trzecie, opodatkowaniu podlega wartość darowizny, która przekracza kwotę wolną od podatku. Brzmi skomplikowanie? Poniżej znajdziesz czytelne przykłady, dzięki którym wyliczenie wysokości podatku okaże łatwe.
Ile wynosi podatek od darowizny? Z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn wynika, że podatek oblicza się według skali i wynosi on:
● 3 proc., 7 proc. i 12 proc. do kwoty 11 833 zł – odpowiednio w przypadku obdarowanych należących do I, II i III grupy podatkowej;
● 355 zł i 5 proc. nadwyżki ponad 11 833 zł, 828,40 zł i 9 proc. nadwyżki ponad 11 833 zł oraz 1420 zł i 16 proc. nadwyżki ponad 11 833 zł – odpowiednio w przypadku obdarowanych należących do I, II i III grupy podatkowej;
● 946,60 zł i 7 proc. nadwyżki ponad 23 665 zł, 1893,30 zł i 12 proc. nadwyżki ponad 23 665 zł oraz 3313,20 zł i 20 proc. nadwyżki ponad 23 665 zł – odpowiednio w przypadku obdarowanych należących do I, II i III grupy podatkowej.
Podatek od darowizny 2024
|
|
I grupa podatkowa |
II grupa podatkowa |
III grupa podatkowa |
|
Osoby należące do danej grupy |
– małżonek – zstępni (np. dzieci) – wstępni (np. rodzice) – pasierb – zięć – synowa – rodzeństwo – ojczym – macocha – teściowie |
– zstępni rodzeństwa – rodzeństwo rodziców – zstępni i małżonkowie pasierbów – małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków – małżonkowie rodzeństwa małżonków – małżonkowie innych zstępnych |
– pozostali nabywcy |
|
Kwota wolna od podatku |
36 120 zł |
27 090 zł |
5733 zł |
|
Podatek od nadwyżki ponad kwotę wolną |
– 3 proc. do 11 833 zł – 355 zł + 5 proc. od kwoty powyżej 11 833 zł – 946,60 zł + 7 proc. od kwoty powyżej 23 665 zł |
– 7 proc. do 11 833 zł – 828,40 zł + 9 proc. od kwoty powyżej 11 833 zł – 1893,30 zł + 12 proc. od kwoty powyżej 23 665 zł |
– 12 proc. do 11 833 zł – 1420 zł + 16 proc. od kwoty powyżej 11 833 zł – 3313,20 zł + 20 proc. od kwoty powyżej 23 665 zł |
W ramach pierwszej grupy podatkowej wyróżnia się też tzw. zerową grupę podatkową. Należą do niej: małżonek, zstępni i wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha (a zatem wyłącza się z niej teściów, zięcia i synową). Osoby zaliczane do zerowej grupy podatkowej są traktowane preferencyjnie – mogą uniknąć podatku bez względu na wysokość darowizny, o ile jednak urząd skarbowy zostanie o niej poinformowany.
W jakim terminie należy zgłosić darowiznę do urzędu skarbowego?
Aby nie wystąpił podatek od spadków i darowizn od rodziców, dziadków czy rodzeństwa, trzeba pamiętać o formalnościach – mowa właśnie o zgłoszeniu darowizny do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy. Termin ten wynika wprost z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.
|
O nabyciu darowizny należy poinformować urząd skarbowy na formularzu
SD-Z2. W części „D” należy zaznaczyć punkt 6. „darowizna”. Druk można pobrać
ze strony internetowej www.podatki.gov.pl. |
Co w sytuacji, gdy urząd skarbowy nie zostanie poinformowany o darowiźnie w wymaganym terminie? Wówczas od darowizny trzeba zapłacić podatek. Jeżeli wartość darowizny jest spora, to kwota, jaką trzeba będzie przelać fiskusowi, będzie wysoka. Dodatkowo w tym przypadku pozostaje kwestia karnej stawki podatku. Właśnie dlatego formalności nie należy odkładać na później – mimo że czasu, aby zawiadomić urząd skarbowy, jest wiele, to w praktyce z każdym kolejnym miesiącem trudniej będzie zmobilizować się do wypełnienia i przesłania formularza.
Kiedy musimy zgłoszenia dokonać samodzielnie, a kiedy zgłoszenia dokona notariusz?
Nie zawsze obdarowany musi zgłosić darowiznę do urzędu skarbowego samodzielnie – niekiedy wyręczy go w tym notariusz. O jakiej sytuacji mowa? Będzie tak, gdy umowa darowizny została sporządzona w formie aktu notarialnego. Wówczas to notariusz ma obowiązek zawiadomić urząd skarbowy – obdarowany jest z tej powinności zwolniony. W pozostałych przypadkach obdarowany musi sam dopilnować formalności.
Forma aktu notarialnego jest wymagana wówczas, gdy przedmiotem darowizny jest nieruchomość. Formalnie nie ma jednak przeszkód, aby umowa darowizny np. samochodu czy innej ruchomości również została sporządzona w formie aktu notarialnego – to kwestia uzgodnień między zainteresowanymi stronami. Jednocześnie sporządzenie aktu notarialnego wiąże się z dodatkową opłatą – taksą notarialną (powiększoną o podatek VAT w wysokości 23 proc.). Jej wysokość zależy od wartości czynności notarialnej.
Chcesz wiedzieć więcej o podatkach? Dowiedz się, kiedy trzeba zapłacić podatek od wzbogacenia.
|
Notariusz nie wysyła do urzędu skarbowego wypełnionego druku SD-Z2,
ale wypis sporządzonej umowy. Wypis ten zastępuje inne dokumenty – stanowi on
wystarczającą informację dla urzędu skarbowego. |
Jeżeli darowizna jest w formie pieniężnej, warto zadbać o formalności – przelew bankowy
Zdarza się, że przedmiotem darowizny są środki pieniężne – darczyńca przekazuje wybranej osobie określoną kwotę, którą obdarowany wydaje na dowolny cel lub zakup wcześniej ustalonego składnika majątku, np. samochodu czy mieszkania. Wówczas strony umowy darowizny powinny zadbać o to, aby po takiej transakcji pozostał ślad, np. w postaci cyfrowej – mowa o przelewie bankowym oraz o zapisie na rachunku bankowym darczyńcy. Jest to zresztą konieczność, gdy podatek od darowizny w rodzinie nie ma wystąpić.
Udokumentowanie przekazania środków pieniężnych jest jednym z dwóch warunków (obok powiadomienia urzędu skarbowego), jakie musi spełnić obdarowany małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym czy macocha. Jednocześnie nie musi to być przelew bankowy – podatek od darowizny w rodzinie nie wystąpi również wówczas, gdy środki pieniężne zostaną przekazane przekazem pocztowym.
|
Obowiązek udokumentowania przekazania środków pieniężnych w
darowiźnie wynika z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Z kolei w
uchwale siedmiu sędziów NSA z dnia 20 marca 2023 r. (sygn. akt III FPS 3/22)
można przeczytać, że strony darowizny powinno móc się zidentyfikować. Jeżeli
obdarowany wpłaci na swój rachunek bankowy środki otrzymane od darczyńcy w
gotówce, to zwolnienie od podatku od darowizny nie będzie możliwe. |
Sprawdź artykuł na Firmove.pl: zaświadczenie o niezaleganiu w podatkach.
Świadczenia alimentacyjne a darowizna – stanowisko KAS
To zagadnienie dotyczy osób, które nie zdecydowały się sformalizować związku, ale posiadają wspólne dziecko. Gdy jeden z rodziców wykonuje przelewy na rzecz dziecka na rachunek bankowy drugiego rodzica na podstawie pozasądowej umowy, to kwoty te mogą zostać uznane zarówno za świadczenie alimentacyjne, jak i darowiznę. Jeżeli przekazywane kwoty są wysokie (niewspółmierne do potrzeb dziecka), to nadwyżka zostanie przez fiskusa uznana za darowiznę. To oznacza, że może wystąpić podatek od darowizny.
Z perspektywy rodziców zobowiązanych do płacenia alimentów istotne powinno być też to, że alimenty i darowizna to dwa różne zagadnienia. Jeżeli np. ojciec dziecka przeleje pewną kwotę na rachunek bankowy matki dziecka z tytułem „darowizna dla dziecka”, to wciąż będzie musiał płacić alimenty. Z tego względu strony powinny dokładnie omówić tę kwestię i – w razie wątpliwości – skonsultować się z doradcą podatkowym. Jeżeli wpłata jest darowizną, to powinna zostać zgłoszona do urzędu skarbowego – na wspomnianym już druku SD-Z2.
Z problemem uznawania alimentów za darowiznę mogą też spotkać się dorosłe dzieci. Takie sprawy rozstrzygały już zresztą sądy, np. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie. Jeżeli dorosłe dziecko, które nadal się uczy, będzie otrzymywać od rodzica wysokie alimenty i je odkładać, a następnie zakupi np. akcje czy mieszkanie, urząd skarbowy może uznać, że nie były to alimenty, ale darowizna. Pociąga to za sobą określone konsekwencje. Ponieważ darowizna nie została zgłoszona w terminie, to urząd skarbowy może zastosować stawkę 20 proc. – zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
