Zwolnienie dyscyplinarne to jeden ze sposobów, w ramach którego może nastąpić rozwiązanie umowy o pracę przez pracodawcę. Następuje ono wyłącznie wtedy, gdy osoba zatrudniona w danej firmie dopuści się naruszenia przepisów regulaminu pracy bądź postąpi wbrew zasadom etyki zawodowej. Osoby, które są zwalniane dyscyplinarnie, niejednokrotnie mają trudności ze znalezieniem nowego miejsca pracy, ponieważ informacja na temat formy zakończenia współpracy z poprzednim pracodawcą trafia do akt.
W poniższym artykule dokładnie omawiamy specyfikę zwolnienia dyscyplinarnego oraz szczegółowo objaśniamy, jakie ono niesie za sobą konsekwencje. Zapraszamy do wnikliwej lektury.
Zwolnienie dyscyplinarne - czym różni się od wypowiedzenia umowy przez pracodawcę?
Porzucenie pracy przez pracownika bez rozwiązania umowy - jakie są tego konsekwencje? Okazuje się, że jedną z konsekwencji może być zwolnienie dyscyplinarne. Warto wiedzieć, że specjaliści wyróżniają różne sposoby rozwiązania umowy o pracę. Zaliczamy do nich:
- rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron,
- złożenie przez jedną ze stron wypowiedzenia umowy.
Oddzielną sytuacją jest oczywiście wygaśnięcie umowy i jej nie przedłużenie przez pracodawcę. Najwięcej pytań i wątpliwości pojawia się jednak wokół zwolnienia dyscyplinarnego, które potocznie określane jest jako "dyscyplinarka".
Istotą zwolnienia dyscyplinarnego jest fakt, iż w jego wyniku następuje rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem bez zastosowania okresu wypowiedzenia. Zawsze, gdy pracodawca ma ku temu powody, może zastosować wobec zatrudnionej osoby ten rodzaj zwolnienia. Ważne jest jednak, by uzasadnienie było ściśle określone i wypełniało wytyczne wskazane w określonych przepisach prawnych. Ważne jest też to, by czyn, którego dopuścił się pracownik, był popełniony w sposób umyślny oraz przyczynił się do narażenia pracodawcy na szkodę. Obowiązkiem pracodawcy jest również udowodnienie, że dalsze wykonywanie obowiązków przez danego pracownika wiązałoby się z istotnym naruszeniem interesów przedsiębiorstwa. Wypowiedzenie umowy tego typu wymaga szczegółowego uzasadnienia w formie pisemnej - niedopuszczalne jest, by dokonywać takiej formy zwolnienia wyłącznie ustnie.
Jakie mogą być przyczyny zwolnienia dyscyplinarnego pracownika?
Wiele osób zastanawia się nad tym, czy można zwolnić dyscyplinarnie za komentarz w sieci. Warto wiedzieć, że liczba przesłanek uprawniających pracodawcę do zwolnienia dyscyplinarnego zatrudnianego pracownika jest stosunkowo duża. Zgodnie z zapisami artykuł 52 Kodeksu pracy powody zwolnienia dyscyplinarnego pracownika mogą być następujące:
- dopuszczenie się ciężkich naruszeń w obrębie podstawowych obowiązków pracowniczych,
- popełnienie przez pracownika przestępstwa w czasie trwania umowy, co doprowadzi do braku możliwości dalszego zatrudniania pracownika (przestępstwo musi zostać potwierdzone poprzez prawomocny wyrok),
- utrata przez pracownika uprawnień, które są niezbędne do wykonywania obowiązków (np. prawo jazdy bądź uprawnienia do prowadzenia specyficznych typów pojazdów bądź obsługi specjalistycznych maszyn); ważne jest jednak to, że prawo do "dyscyplinarki" pracodawca ma tylko wtedy, gdy utrata uprawnień nastąpiła z winy pracownika - jeśli doszło do tego z innych powodów, nie ma możliwości, aby zwolnić go dyscyplinarnie w świetle prawa.
Oprócz tego, pracodawca ma również prawo do zwolnienia dyscyplinarnego zwolnienia swojego pracownika, jeśli:
- będzie on wykorzystywał sprzęt firmowy do celów prywatnych,
- zniszczy mienie należące do pracodawcy,
- przekaże poufne informacje dotyczące przedsiębiorstwa konkurencji,
- będzie on prowadził strajki pracownicze (nie dotyczy wszystkich firm, ponieważ przedstawiciele wybranych zawodów mają prawo do strajkowania),
- będzie wyjątkowo często się spóźniał,
- nie będzie wykonywał służbowych obowiązków,
- będzie wykonywał swoją pracę będąc pod wpływem środków odurzających (alkoholu, narkotyków itd.),
- dokona kradzieży towarów należących do przedsiębiorstwa,
- nie stawi się w miejscu pracy, a następnie we wskazanym czasie nie przedstawi usprawiedliwienia (np. zwolnienia lekarskiego).
Czym jest ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych? Szerokie pole do interpretacji
Ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych może być interpretowane na różne sposoby. Zazwyczaj jest to przede wszystkim sytuacja, kiedy doszło do poważnego naruszenia interesów pracodawcy z winy pracownika. W wyroku Sądu Najwyższego z 21 lipca 1999 roku wskazano, że ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych następuje gdy z powodu zachowania pracownika naruszającego "podstawowe obowiązki można mu przypisać winę umyślną lub rażące niedbalstwo". Z kolei w wyroku z 19 sierpnia Sąd Najwyższy podkreślił, że podczas oceny winy pracownika należy brać pod uwagę zagrożenia lub naruszenie interesów pracodawcy.
Z kolei w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 17 listopada 2005 r. wskazano, że "ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 kp musi być spowodowane przez pracownika świadomie, w sposób przez niego zawiniony i stanowić zagrożenie dla interesów pracodawcy". Wszystko to oznacza, że pole do interpretacji ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych może być bardzo szerokie. Z tego względu pracodawca powinien bardzo jasno określać zatrudnianym pracownikom ich obowiązki oraz ustalać regulamin, aby ograniczać ryzyko popełnienia przez nich poważnych błędów, a tym samym występowania zwolnień dyscyplinarnych.
Jakie są konsekwencje zwolnienia dyscyplinarnego?
Zwolnienie dyscyplinarne niesie za sobą wiele konsekwencji. Jedną z nich jest przede wszystkim nagła utrata źródła dochodu, co może doprowadzić do znaczącego pogorszenia sytuacji materialnej takiej osoby. Kolejną kwestią jest fakt, iż osoba zwolniona dyscyplinarnie ma znacznie mniejsze szanse na znalezienie nowej pracy.
Adnotacja o zwolnieniu dyscyplinarnym znajduje się na świadectwie pracy, a prawdopodobieństwo, że nowy pracodawca zdecyduje się na nawiązanie współpracy z osobą mającą na koncie "dyscyplinarkę", jest wyjątkowo niskie. Inną konsekwencją jest z kolei to, że pracownik może być pozbawiony prawa do otrzymania zasiłku dla bezrobotnych bądź otrzyma to uprawnienie w późniejszym terminie.
Zwolnienie dyscyplinarne jako powód zerwania stosunku pracy w świadectwie pracy
Czy informacja o zwolnieniu dyscyplinarnym jako powodzie zerwania stosunku pracy znajduje się w świadectwie pracy? Tak - jest to jedna z najważniejszych konsekwencji "dyscyplinarki". Jak wskazuje artykuł 97 § 2 Kodeksu pracy świadectwo pracy musi zawierać szczegółowe informacje na temat trybu, w którym został rozwiązany stosunek pracy.
Z kolei § 2 ust. 1 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 grudnia 2016 roku w sprawie świadectwa pracy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1862) mówi jasno, że informacja w tym zakresie powinna być precyzyjna i zawierać podstawę prawną, na mocy której nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy. Oznacza to, że każdy, kto będzie miał możliwość zapoznania się z treścią świadectwa pracy osoby zwolnionej dyscyplinarnie będzie wiedział, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w ramach tego trybu.
