Mechanizm podzielonej płatności (Split Payment) funkcjonuje w kilku państwach Unii Europejskiej, a za jego wprowadzeniem stoi walka z luką w podatku VAT. Co warto o nim wiedzieć?
Z artykułu dowiesz się między innymi:
✔ na czym polega Split Payment;
✔ gdzie obowiązuje;
✔ dla kogo jest obowiązkowy i co grozi za niewywiązywanie się z niego.
Na czym polega Split Payment?
W polskim ustawodawstwie metoda podzielonej płatności wciąż jest rozwiązaniem stosunkowo nowym. Wprowadziła ją dopiero nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług z 1 sierpnia 2017 roku. Nowela weszła w życie w dwóch etapach. Od 1 lipca 2018 jej stosowanie było dobrowolne, a od 1 listopada 2019 roku jest obowiązkowa.
Więcej nowości wprowadziła też nowelizacja ustawy z 15 października 2019 roku (weszła w życie 1 kwietnia 2020). Wprowadzono plik JPK_VAT, który zastępuje deklaracje VAT-7 i VAT-7K. Plik składa się z części deklaracyjnej i ewidencyjnej.
Należy podkreślić, że metoda płatności podzielonej obowiązuje tylko w relacjach biznesowych między dwoma firmami. Zasady nie obowiązują, jeśli transakcja dotyczy współpracy przedsiębiorstwa oraz osoby prywatnej. Dla każdego podmiotu gospodarczego ustawodawca wprowadził dedykowane, dostępne za darmo, rachunki vatowskie, które odgrywają w tym modelu płatności kluczową rolę.
Precyzyjnie określa to artykuł 62e, ust.3:
W przypadku niewskazania przez posiadacza rachunku VAT innego rachunku VAT prowadzonego w tym samym banku, bank przed zamknięciem rachunku VAT:
1) uznaje rachunek rozliczeniowy, dla którego otwarty jest ten rachunek VAT tego posiadacza, kwotą środków zgromadzonych na rachunku VAT, na dzień zamknięcia rachunku VAT – zgodnie z informacją o postanowieniu, o której mowa w art. 108b ust. 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, albo
2) dokonuje przekazania środków pieniężnych, zgromadzonych na rachunku VAT na dzień zamknięcia tego rachunku, na prowadzony w tym samym banku wyodrębniony rachunek niebędący rachunkiem rozliczeniowym, służący identyfikacji posiadacza rachunku VAT (…)”
Split Payment z definicji polega na podzieleniu kwoty należnej na fakturę na dwie części: kwotę netto i podatek. Sprzedawca otrzymuje na swoje konto rozliczeniowe, kwotę netto, podczas gdy na rachunek VAT trafia należny podatek. W Polsce minimalna kwota transakcji, która „aktywuje” płatność podzieloną, to 15 tysięcy złotych.
Nadrzędnym celem, jaki przyświecał ustawodawcom w Polsce, ale i w Czechach czy we Włoszech, podczas wprowadzania tego systemu jest uszczelnienie systemu podatkowego. Oszustwa na podatku VAT, który zasila budżet państwa, stało się o wiele trudniejsze. Warto pamiętać o tym, że w 2019 roku podatek VAT (179 mld PLN) odpowiadał za 49% wpływów podatkowych (359,7 mln zł).
Integralną częścią MPP są też systemy księgujące. Na fakturze, która przekracza barierę 15 tysięcy złotych, musi znaleźć się informacja o tym, że płatność uwzględnia zastosowanie tego systemu. W razie pomyłki należy wystawić notę korygującą.
W jakich państwach obowiązują płatności MPP?
Genezą wprowadzania płatności podzielonych jest chęć uszczelnienia wpływów z podatku VAT i – co za tym idzie – zwiększenie dochodów państwa. Mimo tego, że – zgodnie z danymi Eurostatu za 2018 rok – przychody z VAT wyniosły w całej Europie około biliona euro, tylko kilka państw postawiło na Split Payment.
W Unii Europejskiej pionierem były Włochy, które już w 2015 roku wprowadziły ten model płatności w formie obligatoryjnej. Trzy lata później do tego grona dołączyła Rumunia, a rok później Polska. Na Starym Kontynencie płatności podzielone działają jeszcze w Czechach, jednak u naszych południowych sąsiadów są one w pełni dobrowolne, nienarzucone przez państwo.
Od pewnego czasu trwają konsultacje społeczne na ten temat w Wielkiej Brytanii. Wciąż nie jest jasne to, z jakich platform będzie korzystać się w Zjednoczonym Królestwie. Elementem konsultacji jest też kwestia harmonogramu dla budowy niezbędnej infrastruktury. Spośród państw niebędących częścią wspólnoty europejskiej, Split Payment występuje jeszcze m.in. w Turcji.
Należy spodziewać się, że ze względu na wydatny wzrost przychodów administracji, model podzielonej płatności będzie pojawiał się w coraz większej ilości państw. W Polsce, w 2013 roku, luka z podatku VAT wynosiła aż 26%, podczas gdy w 2019 roku udało się zmniejszyć ją do 9,9%.
Dla kogo Split Payment jest obowiązkowy?
Ustawodawca nie pozostawił zbyt szerokiego pola do interpretacji przepisów i zrezygnował z podziału obowiązkowej płatności podzielonej na podstawie wielkości firmy, rocznego obrotu czy ilości pracowników. Reguła jest bardzo prosta: przekraczając na fakturze kwotę 15 tysięcy złotych, od razu wpadamy w system płatności podzielonej.
Kontrowersyjnym tematem jest model płatności podzielonej w odniesieniu do leasingu. Wymaga on jednoznacznej interpretacji tego, czy leasing jest usługą. Wiemy natomiast, że części do aut czy motocykli, a także paliwo oraz elektronika także mieszczą się w modelu płatności podzielonych.
Mimo tego, że usługa leasingu może wzbudzać pewne kontrowersje, to coraz więcej firm decyduje się na Split Payment, nie chcąc ryzykować nałożenia potencjalnej kary, której wartość może przewyższać kwotę ewentualnego podzielenia płatności.
Pewnego rodzaju ciekawostką jest to, że MPP (Mechanizm Podzielonej Płatności) nie dotyczy kontrahentów zagranicznych, jeśli ci nie posiadają firmy w Polsce. Split Payment nie obejmuje importu usług i towarów, a także transakcji WNT.
Warto też pamiętać o tak zwanym WIS-ie, czyli Wiążącej Informacji Stawkowej, wyrażonej w artykule 42, podpunkt 1A ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług:
3. Wnioskodawca, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, we wniosku o wydanie WIS składa pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań oświadczenie następującej treści: „Świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia oświadczam, że w dniu złożenia wniosku, w zakresie przedmiotowym wniosku, nie toczy się postępowanie podatkowe, kontrola podatkowa ani kontrola celno-skarbowa oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego.”. Treść oświadczenia zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. […].
Wniosek o wydanie WIS podlega opłacie wynoszącej 40 złotych.
Konsekwencje niewywiązania się ze Split Payment
Wraz z ewolucją ustawy, w Polsce zmieniały się zasady karania przedsiębiorców, którzy nie stosowali się do zasad płatności podzielonych. Część firm wpadała w pułapkę, bowiem przez pewien czas ustawa była dobrowolna w stosowaniu.
Po wprowadzeniu zasady obowiązkowości, część firm zapominała o MPP i dobrowolnie narażała się na wysokie kary finansowe. Początkowo wprowadzono sankcję w wysokości 30% kwoty, jaka widniała na fakturze VAT, jednak od nowelizacji ustawy z 2020, ustawodawca wprowadził kolejne obostrzenia.
Firma nie może już zaliczyć uzyskanej na takiej fakturze kwoty do swoich kosztów, a przedsiębiorca będzie ponosił odpowiedzialność wraz ze swoim kontrahentem za zaległości w podatku VAT. Ciekawym zapisem jest możliwość uniknięcia konsekwencji, jeśli w ciągu trzech dni uda się zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o dokonaniu przelewu na niewłaściwy rachunek.
Jeśli kwota faktury przekracza 15 tysięcy złotych, a przedsiębiorca będzie chciał podzielić ją na kilka mniejszych, jest to traktowane na równi z omijaniem obowiązującego przepisu i także niesie ze sobą konsekwencje formalno-prawne.
Już jedna niezauważona pomyłka wprowadzona w plikach JPK może zakończyć się dla przedsiębiorcy karą wynoszącą 500 złotych. Nie jest ona jednak nakładana od razu. Firma ma 14 dni (licząc od doręczenia wezwania), aby skorygować dokumenty.
