Babciowe – dla kogo? Od kiedy obowiązuje w 2024 roku?

Babciowe to nowa forma wsparcia finansowego dla rodziców wychowujących dzieci w wieku do 35. miesiąca życia. Są to trzy nowe świadczenia, które w życie wprowadza projekt ustawy o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz wychowaniu małego dziecka „Aktywny rodzic”.

Z tego artykułu dowiesz się:

• czym jest babciowe,
• jak skorzystać z babciowego,
• kto może skorzystać z babciowego,
• jakie warunki należy spełnić, aby skorzystać z babciowego.

Babciowe 2024 – co to jest i jakie są nowe zasady?

Babciowe 2024 to nowe świadczenie pieniężne, które jest skierowane do rodziców dzieci w wieku od 12. miesiąca życia do ukończenia 35. miesiąca życia. Ułatwi ono powrót rodziców do aktywności zawodowej, gdyż pozwoli na skorzystanie z pomocy babci lub innej osoby w opiece nad maluchem. Dzięki temu świadczeniu rodzic nie będzie musiał wybierać między pracą a macierzyństwem. 

Dnia 9 kwietnia bieżącego roku rząd przyjął projekt Ustawy o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic”. Projekt ten został opracowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Ustawa ta gwarantuje możliwość skorzystania z jednego z trzech rodzajów wsparcia dla rodziców:

• świadczenie “aktywni rodzice w pracy” - dodatek 1500 zł miesięcznie,
• świadczenie “aktywnie w żłobku” - dodatek 1500 zł miesięcznie,
• świadczenie “aktywnie w domu” - dodatek 500 zł miesięcznie.

Od kiedy babciowe 2024 zacznie obowiązywać? Zgodnie z zapowiedziami rządu, projekt tej ustawy ma wejść w życie 1 października bieżącego roku. 

Jak skorzystać z babciowego w 2024 roku?

Babciowe, czyli świadczenie “aktywni rodzice w pracy” jest skierowane do pracujących rodziców dziecka w wieku od 12. do 35. miesiąca życia. Ma przysługiwać więc przez czas 24 miesięcy i wynosić 1500 zł miesięcznie na każde dziecko. W przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności kwota ta wyniesie 1900 zł miesięcznie. 

Rodzice będą mogli sami zadecydować, na co przeznaczą otrzymane środki finansowe. Dzięki nim będą mogli sfinansować pomoc osoby trzeciej w opiece nad dzieckiem. Może to być pomoc niani, babci lub cioci. W takiej sytuacji najlepszym rozwiązaniem będzie zawarcie umowy uaktywniającej, od której składki będą dodatkowo dofinansowywane przez państwo. Jest to rozwiązanie, które pozwala między innymi na coroczną waloryzację emerytury osoby trzeciej odpowiedzialnej za opiekę nad dzieckiem. Zawarcie takiej umowy nie będzie jednak wymagane do otrzymania tego świadczenia. 

Kto może skorzystać z babciowego w 2024 roku?

Babciowe to świadczenie, które przysługuje na każde dziecko nieobjęte opieką w żłobku, klubie dziecięcym lub przedszkolu. Skorzystać z niego może:

• matka lub ojciec, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca,
• opiekun faktyczny dziecka,
• osoba pełniąca funkcję rodziny zastępczej lub osoba prowadząca rodzinny dom dziecka.

W sytuacji sprawowania opieki naprzemiennej nad dzieckiem przez obydwojga rodziców kwota świadczenia “aktywni rodzice w pracy” ustalana jest dla każdego z rodziców i wynosi połowę kwoty przysługującego świadczenia. 

Warto także wiedzieć, komu przysługuje świadczenie “aktywni rodzice w pracy”. Są to:

• obywatele polski,
• cudzoziemcy określeni szczegółowo w art. 7 ust. 2 projektu Ustawy o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic”.

Niezbędnym warunkiem do uzyskania świadczenia “aktywni rodzice w pracy” jest aktywność zawodowa rodziców. Zgodnie z art. 6 ust. 2  projektu Ustawy o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka, za osobę aktywną zawodowo uważa się:

• osobę podlegającą ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1-8, 10 i 23 ustawy z dnia 13 października 1988 roku o systemie ubezpieczeń społecznych,
• osobę pobierającą zasiłek macierzyński, choroby, opiekuńczy, wyrównawczy lub świadczenie rehabilitacyjne na podstawie ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zasiłek chorobowy, wyrównawczy lub świadczenie rehabilitacyjne na podstawie ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, z wyjątkiem zasiłków i świadczeń przysługujących po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego albo wypadkowego, a także osobę pobierającą wynagrodzenie chorobowe na podstawie ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku - Kodeks pracy,
• osobę podlegającą obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 4-15 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - w stosunku do osób, których zgłoszenie jest dokonywane za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
• osobę podlegającą, na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników, ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu rolników z mocy ustawy albo przez nieprzerwany okres co najmniej 12 miesięcy ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu rolników na wniosek.

Ustawodawca określił także minimalny wymiar aktywności zawodowej dla każdego rodzica, któremu będzie przysługiwało prawo do otrzymywania świadczenia “aktywni rodzice w pracy”. Co do zasady dotyczy ono obojga rodziców, jednak warunkiem otrzymania świadczenia jest aktywność zawodowa podlegająca ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu od podstawy, której łączna wysokość wynosi nie mniej niż 100% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Podstawa, od której opłacane są składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, nie może być mniejsza niż:

• 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym okresie, na który ustalane jest prawo do otrzymania świadczenia,
• 30% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym okresie, na który ustalane jest prawo do otrzymania świadczenia w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, o których mowa w ust. 4 lub w art. 18a i art. 18c ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. 

Jakie dokumenty są potrzebne do złożenia wniosku o babciowe w 2024 roku?

W rozdziale szóstym Ustawy o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka - “Aktywny rodzic”, ustawodawca zawarł szczegółowe informacje na temat tego, w jaki sposób złożyć wniosek o ustalenie prawa do świadczeń. Wniosek taki należy złożyć do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Informacje w nim zawarte składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. 

Wniosek o babciowe zawiera:

• dane dotyczące wnioskodawcy – jego imię i nazwisko, datę urodzenia, miejsce zamieszkania, obywatelstwo, PESEL, stan cywilny, adres e-mail, numer telefonu oraz informację, czy dana osoba wykonuje pracę najemną lub pracę na własny rachunek,
• dane osoby, z którą wnioskodawca wspólnie wychowuje dziecko – imię i nazwisko, datę urodzenia, miejsce zamieszkania, obywatelstwo, PESEL oraz dane dotyczące jego aktywności zawodowej,
• dane dotyczące dziecka – imię i nazwisko, datę urodzenia, miejsce zamieszkania, obywatelstwo, PESEL oraz inne informacje, które mogą wynikać z innych dokumentów niezbędnych do ustalania prawa do tego świadczenia,
• numer rachunku płatniczego.

Warto też zadać sobie pytanie dodatkowe o babciowe. Kiedy wniosek? Zgodnie z zapowiedziami ustawodawcy, babciowe ma zacząć funkcjonować 1 października 2024 roku. Oznacza to, że wniosek będzie można składać już jesienią bieżącego roku. 

Babciowe, a pozostałe świadczenia dla rodziców najmłodszych dzieci

Ustawa o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic” zawiera także szczegółowe informacje o dwóch pozostałych wariantach świadczeń. Jest to pomoc finansowa dla rodziców, którzy korzystają ze żłobka lub klubu dziecięcego, a także wsparcie dla rodziców, którzy zdecydowali się zostać w domu celem opieki nad swoim dzieckiem.

Świadczenie “aktywnie w żłobku” zostanie wprowadzone w celu zastąpienia dofinansowania do opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna, które obecnie wynosi 400 zł. Świadczenie to będzie przysługiwało rodzicom dzieci do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3. rok życia. Celem tego świadczenia jest nie tylko wsparcie finansowe dla rodziców, ale także szansa na rozwój sieci żłobków.

Świadczenie “aktywnie w domu” to nowe wsparcie dla rodziców, którzy zrezygnują z aktywności zawodowej celem pozostania z dzieckiem w domu. Jest to rozwiązanie dla osób, które nie będą mogły uzyskać prawa do świadczenia “aktywni rodzice w pracy” oraz “aktywnie w żłobku”. Program ten ma zastąpić obecnie istniejący rodzinny kapitał opiekuńczy z tą różnicą, że nowe świadczenie będzie można uzyskać na każde dziecko.

W miarę potrzeb i konkretnej sytuacji rodzice będą mogli zmienić świadczenie na inne, nawet wielokrotnie. Należy jednak pamiętać o tym, że na to samo dziecko w danym miesiącu może być pobierane tylko jedno świadczenie zawarte w wyżej wymienionej ustawie. Co istotne, nowe wsparcie finansowe nie będzie miało wpływu na świadczenie 800+. Oznacza to, że rodzice będą je otrzymywać bez zmian.