Jak założyć fundację?

Fundacja jest organizacją pozarządową, powoływaną do celów gospodarczych. Jej prowadzenie może okazać się dobrą alternatywą dla własnej działalności gospodarczej, szczególnie dla tych, którzy prowadzą działalność charytatywną, artystyczną lub sportową. W naszym najnowszym wpisie wyjaśniamy, jak założyć własną fundację i na co zwrócić uwagę, zarządzając nią. Zapraszamy do lektury!

Z artykułu dowiesz się między innymi:
✔ czym jest fundacja i czym się zajmuje
✔ kto może założyć fundację
✔ jak to zrobić

Czym jest fundacja i czym się zajmuje?

Fundacja to organizacja pozarządowa, którą powołuje się w celach społecznych. Zgodnie z ustawą z 6 kwietnia 1984 roku o fundacjach, można ją ustanowić dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami RP celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich jak:

• ochrona zdrowia;
• rozwój gospodarki i nauki;
• oświata i wychowanie;
• kultura i sztuka;
• opieka i pomoc społeczna;
• ochrona środowiska;
• opieka nad zabytkami.

Fundacja może realizować także inne dowolne cele społeczne lub gospodarczo użyteczne, czy też działalność charytatywną, ale pod warunkiem, że mają one charakter publiczny. Zakładając fundację należy także ciągle pamiętać, że nie może ona działać w celu zaspokojenia potrzeb prywatnych fundatora ani żadnej innej osoby. Ma ona służyć zawsze dobru ogólnemu. Jej cechą charakterystyczną jest niedochodowość celu, dla którego została ustanowiona.

Kto może założyć fundację?

Zgodnie z zapisami ustawy o fundacjach z 6 kwietnia 1984 roku fundację może założyć jedna lub kilka osób fizycznych, bez względu na ich obywatelstwo i miejsce zamieszkania, a także osoba lub osoby prawne (na przykład spółka lub uczelnia) mające siedziby w Polsce lub za granicą. Może być to również grupa, w skład której wchodzą osoby fizyczne i prawne.

Siedziba fundacji powinna znajdować się na terytorium Polski.

Jak powstaje fundacja?

Osobę tworzącą fundację nazywamy fundatorem. Jego rolą jest:

• ustanowienie fundacji poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia (w formie aktu notarialnego) i przeznaczenie na jej rzecz określonego majątku;
• sporządzenie statutu;
• złożenie wniosku o zarejestrowanie fundacji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Fundator może też wyznaczyć inną osobę jako odpowiedzialną za te zadania, na przykład członka zarządu lub pełnomocnika procesowego, dając jej swoje pisemne pełnomocnictwo.

Cel fundacji

Zgodnie z zapisami ustawy o fundacjach, mogą one realizować dowolne cele charytatywne, społeczne lub gospodarczo użyteczne, jeśli mają one charakter publiczny. Wymienione w ustawie dziedziny działalności to jedynie przykłady.

Kluczowe w tej kwestii jest zrozumienie pojęcia “charakteru publicznego” celu. Fundacja nie powinna być bowiem tworzona, aby zaspokoić prywatne, osobiste dobro fundatora albo jakiejkolwiek innej osoby, ale dla dobra ogólnego. Oznacza to, że celem fundacji ni emoże być na przykład wieloletnia pomoc finansowa stypendialna dla osieroconego dziecka. Cel ten nie ma bowiem charakteru publicznego.

Ponadto cechą charakterystyczną fundacji jest niedochodowość celu, dla którego została ona powołana.

Czym jest fundusz założycielski?

Do zadań fundatora, oprócz określenia celu fundacji, należy przeznaczenie pewnego majątku na realizację tego celu. Powinien on umożliwić fundacji rozpoczęcie działań.

Jest to tak zwany fundusz założycielski, na który mogą składać się pieniądze, papiery wartościowe, rzeczy ruchome i nieruchome, oddane na własność fundacji.

O ilości środków, jakie będą do dyspozycji fundacji, decyduje fundator. To do niego należy też decyzja o tym, jakim celom ten majątek posłuży. Jeśli fundatorów jest kilku, muszą oni rozstrzygnąć między sobą kwestie tego, jaki dokładnie majątek przekaże każdy z nich. Jeśli na fundusz założycielski składają się na przykład dzieła sztuki, domy czy samochody, muszą zostać wycenione.

Następnie fundator lub fundatorzy muszą udać się do notariusza, który sporządzi akt notarialny.

Minimalna wysokość funduszu założycielskiego zależy od tego, czy fundacja będzie chciała podjąć działalność gospodarczą, czy nie. W pierwszym przypadku na działalność tę powinno się przeznaczyć minimum 1000 złotych, a na działalność statutową nie mniej niż na działalność gospodarczą. Z kolei minimalna wartość środków majątkowych fundacji, która chce podjąć tylko działalność statutową, nie została określona, ale przyjmuje się, że powinno to być od 500 do 1000 złotych.

Czym jest akt fundacyjny?

Akt fundacyjny (założycielski) jest oświadczeniem woli fundatora, zmierzającym do ustanowienia fundacji, określającym cel fundacji i majątek przeznaczony na realizację tego celu.

Musi ono przyjąć formę aktu notarialnego. Wyjątkiem w tej kwestii jest ustanowienie fundacji w testamencie. Ponadto, jeśli fundatora reprezentuje pełnomocnik, musi on mieć pełnomocnictwo ustanowione w formie aktu notarialnego.

Akt notarialny można również sporządzić za granicą. Ma on taką samą moc, jak złożony przed notariuszem w Polsce, ale tylko pod warunkiem, że został sporządzony przez polskiego konsula po uprzednim uzyskaniu od Ministra Sprawiedliwości pisemnego upoważnienia wydanego na wniosek ministra właściwego do spraw zagranicznych.

Oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji musi zawierać cel lub cele powstania fundacji oraz majątek przeznaczony na jego / ich realizację. Może także wskazać w oświadczeniu (ale także później, w trakcje rejestracji sądowej) ministra, który będzie sprawował nadzór nad fundacją. Przy wyborze ministra, należy brać pod uwagę głównie zakres jego działań. Powinny one być jak najściślej powiązane z głównymi celami fundacji.

Czy można odwołać akt fundacyjny?

Ustanawiając akt fundacyjny, fundator zobowiązuje się przekazać określony majątek na rzecz tworzonej fundacji. Obowiązek ten pozostaje jednak zawieszony aż do czasu uzyskania przez fundację osobowości prawnej. W efekcie tego dopuszczalne jest odwołanie aktu fundacyjnego aż do wpisu fundacji do KRS. Musi ono jednak przyjąć formę aktu notarialnego, które składa fundator lub wszyscy fundatorzy łącznie, jeśli jest ich kilku.

Jeśli fundator nie wywiąże się z tego obowiązku po dokonaniu przez sąd wpisu do KRS, fundacja może dochodzić swoich praw na zasadach ogólnych, czyli określonych w kodeksie cywilnym.

Sporządzenie statutu fundacji

W fundacji statut jest pisany i uchwalany przez fundatora lub fundatorów. Możliwe jest jednak udzielenie pełnomocnictwa (w formie pisemnej) w tym zakresie innej osobie.

Statut fundacji powinien zawierać rodzaj i zakres działalności fundacji, a także:

• nazwę fundacji, w której powinno znaleźć się określenie “fundacja” lub skrót;
• siedzibę;
• majątek;
• cele;
• zasady, formy i zakres działalności;
• skład i organizacja zarządu;
• sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia zarządu.

W statucie fundacji można także określić organy założycielskie i dodatkowe, na przykład:

• radę fundatorów (zgromadzenie fundatorów);
• radę nadzorczą i / lub komisję rewizyjną;
• radę programową.

Z czego składa się wniosek o rejestrację nowej fundacji w KRS?

Po podpisaniu aktu notarialnego należy złożyć wniosek rejestracyjny do KRS. Musi to zrobić fundator lub fundatorzy (albo osoby do tego upoważnione) lub zarząd fundacji.

Wniosek o rejestrację składa się z:

• urzędowych formularzy;
• dokumentów i załączników (takich jak na przykład statut czy uchwały).

Ile kosztuje rejestracja nowej fundacji w KRS?

Opłacie podlega przede wszystkim wniosek o wpis do KRS. Wpłaty należy dokonać na rachunek lub do kasy sądu, w którym składany jest wniosek, w wysokości odpowiednio:

• 250 złotych dla rejestrujących się wyłącznie w rejestrze fundacji, stowarzyszeń i publicznych zakładów opieki zdrowotnej KRS;
• 600 złotych za wpis w rejestrze fundacji, stowarzyszeń oraz w rejestrze przedsiębiorców w KRS.

W drugim z wymienionych wyżej przypadków na kwotę 600 złotych składają się:

• koszty wpisu do rejestru przedsiębiorców – 500 złotych;
• koszty ogłoszenia wpisy w Monitorze Sądowym i Gospodarczym – 100 złotych.

Nie płaci się w takiej sytuacji za wpis do rejestracji fundacji. Przy jednoczesnym rejestrowaniu w dwóch rejestrach sąd pobiera tylko jedną opłatę, zgodnie z zasadą, że jeżeli przepis przewiduje dla danego rodzaju spraw opłaty w różnych wysokościach, to pobiera się opłatę wyższą.

Jak powołuje się przedstawicielstwo fundacji zagranicznej w Polsce?

Fundacje zagraniczne mogą tworzyć na terenie RP swoje przedstawicielstwa. Muszą w tym celu wystąpić o zezwolenie do ministra właściwego ze względu na cel utworzenia przedstawicielstwa. Minister może wyrazić zgodę na powołanie przedstawicielstwa lub nie. Może także zawiesić działalność już istniejącego przedstawicielstwa fundacji, jeśli naraża ono na szkodę interesy państwa.

Przedstawicielstwo fundacji zagranicznej może też prowadzić działalność gospodarczą w oparciu o odrębne przepisy mówiące o prowadzeniu działalności gospodarczej oraz przedstawicielstwa podmiotów zagranicznych.

Podsumowanie

Fundacje to podmioty, które powinny koncentrować się na prowadzeniu działań społecznie użytecznych. Nie pozbawia ich to jednak możliwości prowadzenia działalności gospodarczej. Należy jednak ciągle pamiętać o tym, że wszystko, czym zajmuje się fundacja, musi przyczyniać się do poprawy dobra ogółu, a nie poszczególnych jednostek.

Źródło grafiki: https://unsplash.com/photos/Lzfxzip-pNI