Definicja osobowości prawnej pojawia się często w życiu codziennym i zapewne o niej słyszeliście. Tym określeniem możemy nazwać bank, spółkę czy Skarb Państwa, ale czy to nam wyjaśnia czym jest osobowość prawna? Jeśli masz wątpliwości przeczytaj nasz artykuł.
Z artykułu dowiesz się między innymi:
✔ jak narodziła się koncepcja osobowości prawnej
✔ czym jest osobowość prawna
✔ jak powstaje osobowość prawna
Czym jest osobowość prawna?
Choć pojęcie osobowości prawnej, w rozumieniu dzisiejszym, jest pojęciem dość nowym bo ukształtowanym w XIX w., to swoje początki ma w prawie rzymskim. Ludzkość radziła sobie bez określenia formuły osobowości prawnej, nadając ten wymiar gminom miejskim i wiejskim czy też instytucjom religijnym. Średniowieczni kanoniści traktowali Stolicę Apostolską jako osobowość prawną.
Czynnikiem jaki spowodował powstanie określenia osobowości prawnej była wielka rewolucja przemysłowa – ciężko wskazać jednak konkretną datę.
Osobowość prawna – definicja
Art. 33 Kodeksu cywilnego podaje taką definicję osobowości prawnej:
Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.
Niewiele nam to mówi, prawda? Niestety ścisłej formuły nie znajdziemy w żadnym przepisie – wyżej wymieniony artykuł jest jedynym nadającym to określenie – więc wyjaśniamy.
Osobowość prawna to określenie zdolności osób do bycia podmiotem praw i obowiązków, a także dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych.
Osobowość prawna – jak powstaje
Art. 37 kodeksu cywilnego podaje iż jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru.
Obowiązkowymi elementami osobowości prawnej są:
- nazwa – pełni ona takie samo zadanie jak imię i nazwisko osoby fizycznej.
- siedziba, która nie musi być związana z faktycznym miejscem działania danego organu.
- organ, czyli każdy człowiek działający w ramach powstałej osoby prawnej.
Powstanie osobowości prawnej może nastąpić poprzez:
- koncesję – powstanie osoby prawnej uzależnione od specjalnego zezwolenia władz. W ten sposób powstają na przykład banki oraz ubezpieczyciele.
- akt organu państwa – osobowość prawna powstaje na mocy ustawy, akty wykonawcze do nich lub akty administracyjne. W ten sposób osobowość prawną uzyskują np. państwowe szkoły wyższe.
- system rejestracyjny – osobowośc prawna powstaje na skutek złożonego wniosku do organu rejestrowego, który kolejno potwierdza spełnienie określonych przesłanek i wpisuje daną osobę (organ) do rejestru. W taki sposób powstają spółki handlowe, spółdzielnie, fundacje oraz stowarzyszenia.
Niezależnie od powstania osobowości prawnej konieczny jest wpis do Krajowego Rejestru Sądowego.
Osobowości prawne możemy dzielić na dwa sposoby. Jeden podział wskazuje dwie grupy osobowości prawnych:
- Zrzeszenia (korporacje) – zgrupowania większej liczby osób fizycznych, które stają się członkami danej organizacji np. Polski Związek Wędkarski
- Zakłady – tworzone dzięki pewnemu wkładowi majątkowemu, który jest podstawą działalności tej organizacji. Cel i sposób działalności określany jest w statucie. Przykładami są wyższe uczelnie, przedsiębiorstwa, spółki akcyjne, muzea czy szpitale.
Drugi podział wyróżnia trzy rodzaje osobowości prawnych:
- państwowe – Skarb Państwa oraz jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną i jednocześnie stanowiące w całości własność państwową.
- samorządowe oraz prawne – gminy, związki gmin i stowarzyszenia gmin, które zostały utworzone ustawą z dnia 8 marca 1990 roku jako komunalne osoby prawne. Do tej grupy zalicza się także powiaty i województwa.
- inne – mogą być to prywatne osoby prawne stanowiące własność osób fizycznych, spółdzielni, stowarzyszeń, związków zawodowych, fundacji, kościołów i związków wyznaniowych.
W polskim prawie figurują także jednostki nieposiadające osobowości prawnej, lecz posiadające na mocy ustawy zdolność prawną. Potocznie nazywane są ułomną osobą prawną lub niezupełną osobą prawną. Do takich jednostek zaliczamy: spółkę cywilną, spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową, spółkę komandytowo-akcyjną, wspólnotę mieszkaniową, spółkę akcyjną w organizacji, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, partię polityczną niewpisaną do ewidencji i stowarzyszenie zwykłe.
Adres URL grafiki tytułowej: https://unsplash.com/photos/DZpc4UY8ZtY
