Jak chronić własność intelektualną w firmie?

Innowacyjność przedsiębiorstwa często decyduje o jego powodzeniu. Dlatego też coraz częstszym problemem na rynku są kradzieże pomysłów czy rozwiązań. Jak chronić własność intelektualną firmy? Przeczytaj artykuł i dowiedz się więcej.

Z artykułu dowiesz się między innymi:
✔ czym jest własność intelektualna,
✔ czym są prawa autorskie,
✔ czym jest prawo własności przemysłowej i jak je chronić,
✔ jakie są przykłady własności intelektualnej.

Własność intelektualna – co to jest?

Własność intelektualna to wytwór ludzkiego umysłu i jego inwencji.

Własność intelektualna to zbiór praw odnoszących się w szczególności do:

• dzieł literackich, naukowych i artystycznych,
• interpretacji artystów, interpretatorów oraz wykonań artystów wykonawców,
• wynalazków we wszystkich dziedzinach działalności ludzkiej,
• odkryć naukowych,
• wzorów przemysłowych,
• znaków towarowych i usługowych, nazw i oznaczeń handlowych,
• ochrony przed nieuczciwą konkurencją,
• innych rodzajów praw dotyczących działalności intelektualnej w dziedzinie naukowej, przemysłowej, artystycznej i literackiej.

Własność intelektualna podlega ochronie w ramach następujących aktów prawnych:

✔ ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Ustawa z dnia 4 lutego 1994 roku)
✔ ustawa o prawie własności przemysłowej (Ustawa z dnia 30 czerwca 200 roku)
✔ ustawa o ochronie baz danych (Ustawa z dnia 27 lipca 2001 roku)
✔ ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 roku)

Prawa autorskie w firmie

Każde przedsiębiorstwo, oprócz kapitału materialnego, posiada kapitał intelektualny, na który pracują sami przedsiębiorcy, ale także ich pracownicy. Aby firma budowała swój sukces, należy prawidłowo zidentyfikować elementy własności intelektualnej i je chronić.

O ile prawa do własności przemysłowej, na przykład znaku towarowego, są łatwe do zidentyfikowania, to prawa autorskie już są trudniejsze do określenia.

Przedsiębiorcy często nie mają świadomości, że elementy powstające w trakcie rozwoju firmy są chronione prawem autorskim i nie potrzebują postępowania rejestracyjnego.

Każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia – to według Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przedmiot praw autorskich. W przedsiębiorstwie tymi elementami mogą być: logotyp, zdjęcia użyte na stronie www, slogan reklamowy czy też oprogramowanie i aplikacje.

Zakres praw autorskich jak zatem bardzo szeroki, a ich ochrona w praktyce oznacza identyfikację elementów przedsiębiorstwa. O ile prawa własności przemysłowej chronione są patentami to elementy praw autorskich i pokrewnych nie są rejestrowane. Aby je, chronić należy przeprowadzić audyt w firmie, w celu ich identyfikacji i analizy i tym samym ich ochrony.

Prawo własności przemysłowej

Prawo własności przemysłowej dotyczy m.in. wynalazków, wzorów użytkowych, znaków towarowych. Aby przedmioty własności przemysłowej były skutecznie chronione, powinny być zgłaszane do urzędu patentowego. Uzyskanie patentu jednak nie jest dożywotnie, może on też zostać unieważniony.

Przedmioty prawa własności przemysłowej:

1. Wynalazek – powinien charakteryzować się nowością w skali światowej, nie może być częścią stanu techniki. Wynalazkiem może być urządzenie, produkt czy sposób zastosowania. Aby chronić wynalazek, należy go zgłosić w formie pisemnej do właściwego urzędu patentowego.

   Ochrona patentowa trwa 20 lat od daty zgłoszenia wynalazku do właściwego urzędu patentowego. Patent jest zbywalny i podlega dziedziczeniu.

   Patent gwarantuje prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym terytorium Polski.

2. Wzór przemysłowy – nowa, oryginalna postać wytworu. Może być to charakterystyczny kształt, kolor czy też struktura. Przykładem mogą być meble.

   Wzór przemysłowy chroniony jest przez 25 lat od daty zgłoszenia wzoru przemysłowego.

3. Wzór użytkowy – nowe użyteczne rozwiązanie konstrukcyjne. Może odnosić się do kształtu, budowy lub zastosowania. W przeciwieństwie do patentu, nie musi być innowacyjnym, a jedynie nowym zastosowaniem, na przykład nowy kształt roweru.

   Okres ochrony wynosi 10 lat od daty zgłoszenia do urzędu patentowego.

4. Znak towarowy – oznaczenie które zapewnia wyłączność w zakresie towaru lub usługi danego przedsiębiorstwa. Znakiem towarowym może być wyraz, rysunek, kompozycja kolorystyczna czy sygnał dźwiękowy. Są to najczęściej występujące prawa własności przemysłowej.

   Znaki towarowe zastrzega się dla konkretnych towarów lub usług, które są przyporządkowane do specjalnych klas według międzynarodowej klasyfikacji.

   Urząd Patentowy RP udziela prawa ochronnego na okres 10 lat od daty dokonania zgłoszenia i może być je przedłużyć o kolejne dziesięciolecia.

5. Oznaczenia geograficzne – są to nazwy, które swoim pochodzeniem charakteryzują dany produkt. Cechy towaru, opinia o nim powinny być przypisane przede wszystkim jego pochodzeniu geograficznemu.

   Ochrona jest bezterminowa i rozpoczyna się od dnia dokonania wpisu do rejestru oznaczeń geograficznych. Zgłoszenia może dokonać organizacja upoważniona do reprezentowania interesów producentów, działająca na danym terenie, a także organ administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, właściwy ze względu na teren, do którego odnosi się oznaczenie geograficzne.

6. Topografie układów scalonych – oryginalna przestrzenna struktura funkcjonalna fizycznie zrealizowanego układu scalonego, nie znana w chwili jej powstania.

   Okres ochrony zarejestrowanej topografii układu scalonego to 5 lat.

Własność intelektualna w firmie – przykłady

Własność intelektualna przybiera różne formy, dlatego często ciężko określić, czym jest. Ważne jest by mieć tego świadomość, chronić tą własność nie tylko przed konkurencją, ale także przed niewłaściwym jej użytkowaniem.

Przedmiotem własności intelektualnej firmy może być dźwięk. Firma Apple opatentowała dźwięk odtwarzany przy uruchamianiu OS X.

Zastrzeżone dźwięki mają także firma Intel, wytwórnia Twentieth Century Fox czy też wytwórnia Metro-Goldwyn-Mayer ze znanym każdemu rykiem lwa. Znany każdemu odgłos miecza świetlnego czy oddech Darth Vadera to także zastrzeżone dźwiękowe znaki towarowe.

Firma Orange chroni “swój” kolor pomarańczowy jako znak towarowy. Robią to także firmy Play, Milka, Nivea czy Karcher.

Firma, oprócz zastrzeżenia znaku graficznego jakim jest logotyp, może także zastrzec słowo jako znak towarowy. Może być to także deseń, jak na przykład motyw marki Louisa Vuitton.

Własnością intelektualną firmy może być także gest. Dość popularnym obecnie przykładem jest gest solenia mięsa (Salt Bae) zarejestrowany jako znak towarowy przez Tureckiego kucharza Nusret Gökçe.

Jak widać na powyższych przykładach własność intelektualna firmy może przybierać różne formy. Aby ją chronić, przedsiębiorstwo musi być świadome ich posiadania.