Często rozliczenia pomiędzy kontrahentami dokonuje się bezgotówkowo. Firmy wzajemnie oferują sobie, jako formę zapłaty, towary lub/i usługi, które są równowartościowe. Jak prawidłowo sporządzić umowę, która ureguluje taką wymianę? Jakie konsekwencje niesie ze sobą tego typu porozumienie? Dowiesz się z poniższego artykułu.
Z artykułu dowiesz się między innymi:
✔ czym jest barter,
✔ jak sporządzić umowę barterową i jakie elementy powinna zawierać,
✔ jakie są podatkowe skutki umowy barterowej.
Umowa barterowa – co to jest?
Umowa barterowa jest jedną z najstarszych form handlu, korzystano z niej jeszcze na długo przed pojawieniem się jakiejkolwiek wymiany walutowej. Polega na wzajemnej wymianie towarów lub usług pomiędzy dwoma kontrahentami. Wymiana barterowa jest bezgotówkowa, a wymieniane towary/usługi powinny być sobie równe co do wartości. Umowa barterowa jest umową nienazwaną dlatego strony postępowania powinny dokładnie znać zasady jej wykonania.
Umowa barterowa ma cechy umowy wzajemnej (art. 487 KC) – Obie strony zobowiązują się, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem drugiej, oraz umowy zmiany (art.603 KC) każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. Należy mieć na uwadze, że umowa barterowa to nie umowa kompensacyjna, która znosi wzajemne wierzytelności (art. 498. KC).
Mimo iż wymiana odbywa się bez pieniędzy, umowa barterowa ma charakter odpłatny- obydwie strony umowy zyskują korzyść majątkową, mimo tego, że nie jest to korzyść pieniężna. Odpłatny charakter umowy sprawia, że umowa barterowa ma skutki podatkowe- o tym w dalszej części artykułu.
Jak sporządzić umowę barterową?
Umowa barterowa przybiera różne formy. Może być zawarta ustnie, pisemnie czy chociażby mailowo. W celu uniknięcia nieporozumień najlepiej przygotować ją pisemnie i oparzyć podpisami uprawnionych do tego osób. W szczególnych wypadkach umów barterowych należy jednak zachować szczególną formę na przykład gdy barter obejmuje zbycie przedsiębiorstwa (art. 75 ze znaczkiem 1 k.c.) czy też udziałów w spółce z o.o. (art. 180 k.s.h.). Wtedy umowa barterowa wymaga formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.
Co powinna zawierać umowa barterowa?
- Dokładne określenie stron umowy, ze wskazaniem osób uprawnionych do ich reprezentowania, podstawy umocowania tych osób – członkostwo w zarządzie lub status pełnomocnika (aktualny odpis z KRS, pełnomocnictwo etc., które mogą być załącznikami do umowy).
- Określenie przedmiotu umowy w zależności czy będzie to wymiana towarów czy też usług. Należy sprecyzować terminy wykonania usługi lub też dostarczenia towarów i innych warunków, które są istotne do wykonania umowy.
- Zasady postępowania w przypadku niewykonania lub nieprawidłowego wykonania umowy barterowej;
Podatkowe skutki umowy barterowej
Pomimo braku przepływy pieniędzy, umowa barterowa podlega opodatkowaniu. Co powinna zawierać faktura barterowa i czym się różni od zwykłej faktury?
Fakturowanie barterowe
Faktura barterowa właściwie nie różni się od zwykłej faktury. Jedyną zmianą jest forma płatności – w tym wypadku wpisujemy barter. O tym jak sporządzić fakturę VAT i co powinna zawierać pisaliśmy w naszym artykule.
Umowa barterowa i jej skutki podatkowe
Obowiązek podatkowy względem umowy barterowej powstaje na zasadach ogólnych tj. w momencie dostawy towarów lub wykonania usług bądź też w dniu wystawienia faktury.
W przypadku podatku dochodowego faktura wystawiona przez przedsiębiorcę powinna być zaksięgowana jako przychód, zaś faktura kontrahenta powinna być ujęta jako koszt firmy. Sprawia to, że transakcja co do zasady powinna być neutralna podatkowo.
Jednakże ze względu na podatek VAT, transakcja barterowa nie zawsze będzie neutralna podatkowo. Firmy wystawiają sobie wzajemne faktury, określając właściwą dla wymienianych dóbr czy usług stawkę podatku VAT. Rozliczenie następuje zgodnie z ogólnymi przepisami, a podstawą opodatkowania VAT jest wartość rynkowa wzajemnych świadczeń. Faktury dokumentujące barter muszą być ujęte zarówno w rejestrze zakupów VAT, jak i sprzedaży. Neutralność transakcji zachodzi jedynie w przypadku tych samych kwot netto (podstawy opodatkowania) i jednakowej stawki VAT dla obu świadczeń. Jeśli wartość netto świadczonych usług jest równa, ale wysokość podatku VAT jest różna, np. jedna z firm jest z niego zwolniona, obowiązek podatkowy obydwu podmiotów będzie inny.
Sprawdźmy to na przykładzie:
Firma A-wydawnictwo przekazuje Firmie B-agencji reklamowej, zgodnie z zawartą wcześniej umową barterową, książki (stawka VAT 5%) o wartości 2000 zł netto. Agencja reklamowa, jako swoją część umowy, przekazuje Wydawnictwu drukowane materiały reklamowe (stawka VAT 23%). Aby mogło dojść do barteru wartość brutto wzajemnych świadczeń musi być równa -tylko wówczas nie ma konieczności dokonywania dopłat pieniężnych przez żadną ze stron transakcji.
Rozliczenie faktur będzie wyglądać następująco:
| Firma A | Firma B |
|---|---|
| książki o wartości 2000,00 zł netto | materiały reklamowe o wartości 1707,32 zł netto |
| VAT 5% do zapłaty: 100,00 zł | VAT 23% do zapłaty: 392,68 zł |
| Wartość brutto w umowie barterowej: 2100,00 zł | |
| Rozliczenie pieniężne: 0 zł | |
| VAT do zwrotu: 392,68 zł | VAT do zwrotu: 100,00 zł |
| Przychód: 2000,00 zł | Przychód: 1707,32 zł |
| Koszt: 1707,32 zł | Koszt: 2000,00 zł |
Umowy barterowe to dobry sposób na wymianę towarów i usług pomiędzy firmami, stosowany od zarania dziejów. Należy jednak pamiętać, że sens umowy barterowej i jej korzystny efekt ma miejsce, gdy wartość wymienianych dóbr czy usług jest taka sama i jednocześnie są one objęte opodatkowaniem VAT według tych samych stawek.
Wzory umowy barterowej w formacie DOCX i PDF znajdują się poniżej:
