Instalacja przeciwpożarowa

Właściwie zaprojektowana i odpowiednio instalacja przeciwpożarowa bezpośrednio wpływa na bezpieczeństwo osób przebywających w danym budynku oraz zapobiega szybkiemu rozprzestrzenianiu się ognia. W efekcie nie tylko umożliwia sprawną ewakuację, ale daje również czas na podjęcie interwencji odpowiednim służbom. Nie może zatem dziwić to, że przepisy polskiego prawa nakładają konieczność instalacji systemów przeciwpożarowych m.in. w lokalach handlowych, halach magazynowych, czy budynkach wielorodzinnych.

Czym jest instalacja przeciwpożarowa (PPOŻ)?

Zgodnie z nimi instalacje przeciwpożarowe to połączone ze sobą systemy i urządzenia, których podstawową funkcją jest nie tylko wykrycie źródła ognia i zaalarmowanie o zagrożeniu, ale również ograniczenie skutków powstałego pożaru i uniemożliwienie jego rozprzestrzeniania się w obiekcie. W związku z tym prawo określa, że system przeciwpożarowy musi stanowić wyposażenie konkretnych typów budynków, wśród których należy wymienić przede wszystkim budynki wielorodzinne, szkoły, szpitale, czy obiekty handlowe i przemysłowo-magazynowe. 

Mając świadomość tego, na czym polega ochrona przeciwpożarowa warto wiedzieć również to, że instalacje przeciwpożarowe muszą być dopasowane do specyfiki i wymagań danego obiektu, co bezpośrednio podnosi bezpieczeństwo jego użytkowania. Przy projektowaniu instalacji PPOŻ należy zatem uwzględnić między innymi przeznaczenie danego obiektu, jego wielkość oraz rozmieszczenie dróg i wyjść ewakuacyjnych. Pozwoli to nie tylko dobrać właściwe urządzenia ale również odpowiednio rozmieścić wszystkie elementy systemu, co przełoży się na skuteczność jego działania.

Jakie wyróżniamy rodzaje instalacji przeciwpożarowych?

Instalacje przeciwpożarowe klasyfikuje się na podstawie funkcji, które pełnią one w obiektach. Pozwala to wyróżnić instalacje:

• ostrzegawcze, czyli przede wszystkim systemy sygnalizacji pożaru SAP oraz dźwiękowe systemy ostrzegawcze. Najważniejsze są te pierwsze, ponieważ nie tylko ostrzegają osoby przebywające w budynku o zagrożeniu umożliwiając im tym samym skuteczną ewakuację, ale również uruchamiają inne urządzenia i systemy, których zadaniem jest ograniczenie skutków pożaru oraz zapobieganie jego rozprzestrzenianiu się. Dźwiękowe systemy ostrzegawcze stanowią natomiast z reguły uzupełnienie systemów SAP, ponieważ umożliwiają nadawanie konkretnych komunikatów dźwiękowych i głosowych kierowanych do osób znajdujących się w budynku. Co istotne mogą być one nadawane w sposób automatyczny, bądź przez operatora, który otrzymał sygnał o pożarze z SAP;
• gaśnicze, które wykorzystują różne środki i metody, by gasić pożar i zapobiegać jego rozprzestrzenianiu się, co ma na celu zarówno ochronę osób znajdujących się w obiekcie, jak i ratowanie mienia. Najczęściej są to systemy zalewowe oparte na tryskaczach, które gaszą pożar wodą bądź odpowiednimi środkami gaśniczymi dostosowanymi do rodzaju zagrożenia. Poza tym wykorzystuje się również instalacje gaśnicze, w przypadku których środkiem gaśniczym jest gaz, np. dwutlenek węgla bądź argon. Tego typu rozwiązania stosuje się zazwyczaj w serwerowniach, bibliotekach, czy rozdzielniach elektrycznych, czyli wszędzie tam, gdzie użycie wody zagraża przechowywanym przedmiotom bądź będzie nieskuteczne, np. ze względu na obecność prądu.

Wyszczególniając rodzaje instalacji przeciwpożarowych warto wspomnieć również o tym, że w ich skład może wchodzić również system oddymiania, czy system detekcji gazów toksycznych i wybuchowych. Ten pierwszy odpowiada za odprowadzanie dymu i ciepła z miejsca objętego pożarem, co nie tylko ułatwia ewakuację, ale również zabezpiecza konstrukcję budynku przed uszkodzeniami termicznymi. System detekcji gazów toksycznych i wybuchowych instalowany jest natomiast w celu wykrywania ewentualnych wycieków gazów, które stanowią zagrożenie zarówno dla obiektu, jak i znajdujących się w nim ludzi.

Z jakich elementów składają się instalacje przeciwpożarowe?

Wymienione w poprzednim akapicie rodzaje instalacji przeciwpożarowych w praktyce są ze sobą zintegrowane i tworzą kompletny system PPOŻ. W związku z tym instalacje przeciwpożarowe składają się z reguły z elementów takich, jak:

• centrala sterująca, której zadaniem jest odbieranie sygnałów od poszczególnych elementów systemu, uruchamianie niezbędnych urządzeń przeciwpożarowych, ostrzegawczych i sygnalizacyjnych, a także przekazywanie informacji o wystąpieniu pożaru w odpowiednie miejsca, np. właściwym służbom;
• czujki pożarowej, wśród których występują czujniki dymu, ciepła, płomienia, gazu, itp.;
• sygnalizatory oraz ręczne ostrzegacze pożarowe, które służą do zaalarmowania osób przebywających w obiekcie, co umożliwi i usprawni ich ewakuację;
• instalacje gaśnicze, których funkcją jest gaszenie pożaru i zahamowanie jego rozprzestrzeniania. Wykorzystuje się w tym celu 4 główne rodzaje instalacji przeciwpożarowych, a mianowicie na wodę, mgłę wodną, gaz lub pianę;
• system oddymiania, który odprowadza dym z obiektu, co poprawia widoczność w trakcie ewakuacji oraz chroni ludzi przed zatruciem;
• system oświetlenia awaryjnego, który zapewnia odpowiednią widoczność w trakcie ewakuacji, a także ułatwia prowadzenie akcji gaśniczej i ratunkowej odpowiednim służbom.

Jakich błędów unikać podczas projektowania i montażu instalacji przeciwpożarowej?

Montaż systemów przeciwpożarowych, jak i ich projektowanie to czynności, którymi powinni zajmować się specjaliści. Ograniczy to ryzyko wystąpienia różnego rodzaju błędów i nieprawidłowości, które w przypadku wystąpienia zagrożenia mogą okazać się tragiczne w skutkach. Wśród najczęściej występujących błędów należy bowiem wymienić:

• nieprawidłowe ustalenie poziomu dźwięku, który określa specyfikacja techniczna PKN-CEN/TS 54-14. Zbyt wysoki poziom sygnału może bowiem nie tylko wywoływać szok, ale również utrudniać komunikację, która jest istotna w momencie wystąpienia zagrożenia. W związku z tym lepszym rozwiązaniem jest zastosowanie kilku urządzeń o niższym poziomie dźwięku niż jednego głośnego;
• brak synchronizacji elementów alarmowych działających w jednym pomieszczeniu, nakładanie się na siebie sygnałów z kilku różnych sygnalizatorów. W efekcie przekaz może być niezrozumiały, a w przypadku urządzeń wyposażonych w człon optyczny powodować również atak epilepsji u osób zmagających się z padaczką;
• zastosowanie sygnalizatorów do użytku wewnętrznego na zewnątrz. Jest to błąd, ponieważ nawet jeżeli zgadza się klasa ochrony IP to urządzenia tego typu nie są odporne na szkodliwe działanie czynników atmosferycznych;
• brak zastosowania sygnalizatorów optycznych w miejscach, gdzie sygnalizacja dźwiękowa jest niewystarczająca. Przykładem mogą być obiekty, w których poziom hałasu może zagłuszać sygnalizację bądź te, w których wykorzystuje się sygnały akustyczne do informowania o stanie pracy maszyn i urządzeń automatyki przemysłowej;
• niewłaściwy sposób montażu puszki instalacyjnej bądź wykorzystanie nieodpowiednich przewodów łączących poszczególne elementy instalacji. Powinny być one bowiem niepalne;
• niewłaściwe rozmieszczenie urządzeń alarmowych, ponieważ powinny one obejmować obszarem działania całe pomieszczenie. Istotne jest także to, by ich okablowanie zostało wykonane zgodnie z dokumentacją techniczną dotyczącą konkretnego produktu;
• złe okablowanie urządzeń przeciwpożarowych, co sprowadza się nie tylko do wyboru nieodpowiednich przewodów, ale również wyznaczenia błędnych tras kablowych, czy nieprawidłowego podłączenia sygnalizatorów. Istotne w tym przypadku jest to, że część tego typu błędów może wystąpić na etapie projektowania, a za niektóre są odpowiedzialne osoby przeprowadzające montaż systemów przeciwpożarowych. Może to być efekt nieznajomości dokumentacji technicznej dołączonej do konkretnych urządzeń;
• nieprawidłowe podłączenie elementów instalacji do napięcia sieciowego, co najczęściej objawia się podłączeniem do napięcia sieciowego urządzeń zasilanych napięciem stałym w zakresie napięć bezpiecznych;
• pominięcie przeprowadzenia testów działania zamontowanej instalacji PPOŻ, co pozbawia szansy na wykrycie ewentualnych nieprawidłowości występujących na etapie jej projektowania lub montażu.

Instalacja przeciwpożarowa - cena. Co wpływa na koszt instalacji przeciwpożarowej?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa instalacje przeciwpożarowe stanowią obowiązkowy element wyposażenia wielu różnych budynków. Montaż systemów przeciwpożarowych wiąże się oczywiście z dodatkowymi kosztami, które w wielu przypadkach mogą być naprawdę wysokie. Od czego jest to uzależnione? Otóż, na koszt instalacji przeciwpożarowej wpływa wiele czynników, wśród których wymienić należy przede wszystkim rodzaj zastosowanych urządzeń, czy wielkość obiektu, w którym instalowany będzie system PPOŻ. Wpływa ona bowiem na ilość urządzeń, które będą tworzyły instalację, co bezpośrednio przekłada się na jej koszty.

Istotna jest oczywiście również specyfika danego obiektu oraz jego przeznaczenie, ponieważ kwestie te determinują rodzaj zastosowanych rozwiązań. Pod uwagę należy wziąć w tym przypadku również obowiązujące przepisy i normy, ponieważ instalacja przeciwpożarowa musi spełniać ich wymagania, co również wpływa na koszty. Poza tym cena uzależniona jest od wyboru różnego rodzaju rozwiązań dodatkowych, które stosowane są w danym obiekcie na zasadzie dobrowolności.

Oczywiście zwiększają one jego bezpieczeństwo, jednak automatycznie przekładają się one na cenę samej instalacji przeciwpożarowej, jak i koszty jej montażu. W efekcie tego typu system może kosztować zarówno kilka, jak i kilkanaście, czy nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych, a ostateczna cena uzależniona jest od wszystkich wymienionych wyżej czynników. Istotne jest także to, by do montaż instalacji przeciwpożarowych powierzać wyłącznie doświadczonym fachowcom, którzy posiadają odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia.

Podsumowując należy stwierdzić, że instalacja przeciwpożarowa to system, który chroni nie tylko sam obiekt, ale również osoby w nim przebywające. W związku z tym musi być ona montowana zgodnie z obowiązującymi przepisami i normami, a koszt tego typu rozwiązań uzależniony jest przede wszystkim rodzaju zastosowanych urządzeń oraz wielkości i specyfiki (przeznaczenia) danego budynku.