Rozbiórka budynków

Nie tylko prace budowlane wymagają odpowiedniego przygotowania, planu i uzyskania koniecznych zezwoleń. Wiąże się z nimi również rozbiórka budynku. Poniżej uzyskasz najważniejsze informacje na temat procesu rozbiórki i formalności, jakie są niezbędne, aby przeprowadzić go zgodnie z prawem.

Rozbiórka budynków – etapy i proces

Prace rozbiórkowe są ważnym elementem realizacji wielu projektów budowlanych. Często są konieczne ze względu na zły stan techniczny budynków, które grożą zawaleniem i w związku z tym stanowią niebezpieczeństwo dla przebywających w ich pobliżu osób. Zdarza się również, że rozbiórka obiektów poprzedza zasadnicze prace budowlane – w ten sposób możliwe staje się na przykład wygospodarowanie miejsca, na którym powstaną nowe budynki.

Niezależnie od powodu rozbiórki, prace z nią związane wymagają dobrego przygotowania – i to zarówno pod względem technicznym, jak i formalnym. Co oczywiste, postępowanie w przypadku rozbiórek powinno być zgodne z najbardziej rygorystycznymi normami dotyczącymi bezpieczeństwa osób i środowiska. Jeśli decyzja o rozbiórce budynku zapadła, czas przystąpić do pracy. Poniżej przeczytasz, jak cały proces może wyglądać krok po kroku.

1. Projekt rozbiórki budynku – budynki do rozbiórki oczywiście mogą się znacząco od siebie różnić. Zupełnie inaczej będą wyglądać prace rozbiórkowe przy niewielkich budynkach gospodarczych, a zdecydowanie lepszego przygotowania będą wymagać domy jednorodzinne, budynki wielorodzinne czy hale magazynowe. Ze sporym wyzwaniem może wiązać się również rozbiórka części budynku lub rozbiórka budynku przylegającego do innego obiektu. Wszystkie te czynniki znajdują przełożenie na to, jak będzie wyglądać wyburzanie i jakie metody będzie można wykorzystać, aby zrobić to nie tylko efektywnie, ale również dbając o środowisko i obiekty znajdujące się w pobliżu.
2. Sprawdź, czy konieczne jest uzyskanie pozwolenia. W niektórych przypadkach, aby w ogóle przystąpić do wyburzania, konieczne jest pozwolenie (wymagania przytoczymy w dalszej części tekstu). Nawet jeśli nie będzie ono obowiązkowe, inwestor musi zadbać o zgłoszenie robót, konieczna jest również zgoda na rozbiórkę budynku od jego właściciela, jeśli nie należy bezpośrednio do inwestora. Upewnij się, że odpowiedni organ otrzyma dokumenty we właściwym terminie i spełnisz ten ważny obowiązek. W przeciwnym razie będzie miała miejsce rozbiórka budynku bez pozwolenia. Kary w niektórych przypadkach (jeśli rozbiórce podlegają zabytki) mogą zakładać nawet pozbawienie wolności. 
3. Wyznaczenie terenu rozbiórki – należy wyznaczyć teren rozbiórki i w odpowiedni sposób go zabezpieczyć. Przede wszystkim konieczne jest jego ogrodzenie, oznaczenie rozbiórki oraz zabezpieczenie sąsiadującego mienia.
4. Przygotowanie budynku i terenu – jeśli masz już plan rozbiórki budynku i odpowiedni urząd wydał zezwolenie lub przyjął zgłoszenia, można przystępować do zasadniczych prac. Zanim dojdzie jednak do wyburzenia, konieczne jest przygotowanie samego budynku oraz terenu wokół niego. Należy sprawdzić odległość do sąsiadujących zabudowań i zweryfikować, czy prace wyburzeniowe nie wpłyną na ich bezpieczeństwo.
5. Zasadnicza rozbiórka – po przejściu przez formalności i przygotowaniu terenu wykonawcy mogą rozpocząć wyburzanie zgodnie z założeniami, jakie zawiera plan rozbiórki budynku. W trakcie prac nie należy oczywiście zapomnieć o postępowaniu w zgodzie z rygorystycznymi przepisami bezpieczeństwa i o ochronie osobistej wszystkich zaangażowanych osób.
6. Usunięcie gruzu – prace rozbiórkowe nieodłącznie wiążą się z powstawaniem dużych ilości gruzu. Po ich zakończeniu konieczne jest uprzątnięcie odpadów. Zwykle najpierw usuwa się je na wyznaczone wcześniej i wydzielone miejsce. Również w tym przypadku nie można zapomnieć o konieczności spełnienia norm bezpieczeństwa i odpowiednim zabezpieczeniu gruzowiska.
7. Wywiezienie gruzu i wyrównanie terenu – następnie należy wywieźć gruz oraz wyrównać teren po usuniętym budynku do jednolitego poziomu. Przed zakończeniem prac konieczne jest także uprzątnięcie różnego typu zanieczyszczeń z wydzielonego terenu rozbiórki.

Wymogi prawne i zezwolenia związane z rozbiórką budynków

W każdym przypadku rozbiórka będzie wymagać złożenia odpowiednich dokumentów. Cały proces nie zawsze będzie wyglądał tak samo. Jak w kontekście obowiązującego prawa prezentuje się rozbiórka budynku? Formalności zależą od tego, jaki budynek będzie podlegał rozbiórce. 

Pozwolenie na rozbiórkę będzie konieczne, jeśli rozbiórka dotyczy: 

• budowli i budynków wpisanych do rejestru zabytków i objętych ochroną konserwatora zabytków, 
• budowli i budynków o wysokości większej niż 8 metrów, o ile odległość od granicy działki jest nie mniejsza od połowy ich wysokości, 
• obiektów budowlanych, w przypadku których pozwolenie na budowę nie jest wymagane, jeśli są wpisane do rejestru zabytków, uznane za pomnik historii, podlegają ochronie konserwatorskiej czy znajdują się w parku kulturowym. 

Powyższe przepisy dotyczą również rozbiórki części budynków spełniających wskazane kryteria. 

Co, jeżeli chcesz rozebrać budynek znajdujący się pod opieką konserwatora zabytków? Wbrew pozorom tego typu sytuacje zdarzają się stosunkowo często i rozbiórka wcale nie jest niemożliwa. Wszystko zależy jednak od decyzji Generalnego Konserwatora Zabytków, który w odpowiedzi na złożony wniosek może wykreślić budynek z listy zabytków. W przypadku obiektów widniejących w gminnej ewidencji zabytków rozbiórka wiąże się uzyskaniem stosownej zgody miejskiego lub wojewódzkiego konserwatora zabytków. Uzgodnienia z nimi są konieczne również w przypadku prac rozbiórkowych mających miejsce w pobliżu budynków zabytkowych.

Co ważne: jeśli planujesz rozbiórkę, a następnie od razu prace budowlane, możesz wystąpić o pozwolenie w ramach jednego wniosku – nie musisz wobec tego składać oddzielnych dokumentów najpierw w celu wyburzenia obiektu budowlanego, a później wzniesienia nowych budynków.

W przypadku złożenia prawidłowego wniosku urząd wyda pozwolenie na rozbiórkę, może także zastrzec konkretne warunki przeprowadzania prac czy zabezpieczenia terenu. W przypadku decyzji odmownej przysługuje Ci prawo do złożenia odwołania. Należy to zrobić w ciągu 14 dni – w przeciwnym razie decyzja się uprawomocni.

Zgłoszenie rozbiórki budynku – a więc tryb zdecydowanie mniej wymagający i czasochłonny, a przede wszystkim niewymagający uzyskania specjalnego zezwolenia – obowiązuje w pozostałych przypadkach. Przede wszystkim możesz więc dokonać rozbiórki na zgłoszenie budynków, których wysokość jest mniejsza niż 8 m, jeśli odległość od granicy działki jest nie mniejsza niż połowa wysokości, o ile nie są otoczone ochroną konserwatora zabytków. Pamiętaj jednak, że odpowiedni organ może wymagać uzyskania pozwolenia na rozbiórkę, jeżeli roboty mogą wpłynąć na stan środowiska czy stosunki wodne. W ten sposób możliwa więc będzie na przykład rozbiórka budynku gospodarczego czy niewielkiego domu.

Pamiętaj, że zarówno wniosek o wydanie pozwolenia na rozbiórkę, jak i zgłoszenia rozbiórki należy dostarczyć przed rozpoczęciem rozbiórki. Nie oznacza to oczywiście, że nie możesz przystąpić do wykonywania czynności przygotowawczych, na przykład porządkowania i zabezpieczenia terenu. 

Wnioski należy złożyć do odpowiedniego starosty powiatowego lub prezydenta miasta. W części przypadków właściwym organem będzie wojewoda. Nie zawsze konieczne będzie udawanie się do urzędu. Wnioskowanie o pozwolenie na rozbiórkę lub zgłaszanie rozbiórki jest również możliwe poprzez portal e-Budownictwo. Aby załatwić formalności i spełnić urzędowe wymagania, wystarczy więc posiadać profil zaufany.

W niektórych przypadkach nie będzie konieczne ani uzyskanie pozwolenia na rozbiórkę, ani zgłaszanie prac. Dotyczy to przede wszystkim obiektów budowlanych, których budowa nie wiąże się z koniecznością udzielenia pozwolenia na budowę, o ile nie są objęte ochroną konserwatorską.

Dodatkowe usługi oferowane w ramach rozbiórki budynków

Oczywiście same prace rozbiórkowe to tylko jeden z wielu elementów rozbudowanego procesu związanego z rewitalizacją i przygotowywaniem terenu do dalszych prac budowlanych. W przypadku rozbiórki budynków cena może wobec tego uwzględniać dodatkowe usługi, które pozwolą na kompleksowe oczyszczenie przestrzeni i osiągnięcie oczekiwanego efektu. W wielu przypadkach mogą być związane również z charakterystyką burzonych obiektów, w tym materiałów, które wykorzystano do ich zbudowania. Wśród dodatkowych usług towarzyszących rozbiórce można wymienić:

• Prace związane z ochroną środowiska, takie jak usuwanie i utylizacja materiałów niebezpiecznych, w tym azbestu, substancji chemicznych, odpadów.
• Dodatkowa ochrona przed zanieczyszczeniami podczas procesu rozbiórki i monitorowanie stanu powietrza oraz wód gruntowych,
• Zarządzanie odpadami rozbiórkowymi zgodnie z przepisami i regulacjami dotyczącymi ochrony środowiska, w tym ich recykling, odzysk, transport na miejsce składowania.
• Procesy związane z zarządzaniem i logistyką: firmy oferują kompleksowe planowanie i koordynację procesu rozbiórki, w tym harmonogramowanie prac i zarządzanie zasobami oraz koordynację wywozu odpadów.
• Dodatkowe usługi związane z bezpieczeństwem: przedsiębiorstwa specjalizujące się w rozbiórkach mogą zapewniać zaawansowane zabezpieczenia w celu ochrony pracowników i osób przebywających w pobliżu terenu rozbiórki.
• Rewitalizacja terenu po zakończeniu rozbiórki, włączając w to zagospodarowanie terenu, rekultywację, sadzenie roślinności oraz przygotowanie terenu pod kolejne etapy budowy lub inwestycji.

Wskazówki dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa podczas prac rozbiórkowych

Jak widzisz, na koszty rozbiórki budynku składa się wiele czynników. Na bezpieczeństwie nie można jednak oszczędzać. Przede wszystkim postaw na odpowiednią analizę i planowanie. Ryzyko należy ocenić przed rozpoczęciem prac. Pozwoli Ci to zidentyfikować potencjalne zagrożenia, opracować odpowiednie strategie bezpieczeństwa i ująć je w planie rozbiórki.

W każdym przypadku obowiązkiem inwestora i wykonawców jest oczywiście stosowanie się do obowiązujących przepisów i regulacji. Upewnij się, że działasz w zgodzie z przepisami BHP i prawem budowlanym oraz że pracownicy realizujący prace rozbiórkowe przeszli wymagane szkolenia i są w stanie stosować regulacje w praktyce. Muszą mieć również dostęp do środków ochrony osobistej, takich jak kaski, ochraniacze słuchu, gogle ochronne czy rękawice. Ważną rolę odgrywa jakość narzędzi wykorzystywanych podczas rozbiórki: powinny być w nienagannym stanie technicznym, a ich wysoka jakość będzie w stanie znacznie zredukować ryzyko. 

Teren rozbiórki musi być wydzielony i wyraźnie oznaczony przy pomocy widocznych znaków. Obszar prac powinien być również chroniony przed dostępem osób nieuprawnionych. Niekiedy przeznacza się użytkowany budynek do rozbiórki. Co z lokatorami? Powinni zostać przetransportowani do innego miejsca przed rozpoczęciem prac rozbiórkowych. Co oczywiste, pod żadnym pozorem nie mogą przebywać w budynku w trakcie prac.

Troska o bezpieczeństwo nie powinna kończyć się wraz z zasadniczymi robotami. W następnym etapie należy usunąć gruz i zutylizować niebezpieczne materiały, takie jak azbest czy substancje chemiczne (w zgodzie z przepisami dotyczącymi ochrony środowiska i zdrowia osób).