Pomiary elektryczne dają możliwość liczbowego odwzorowania rzeczywistości na miernikach wykorzystywanych przez elektryków. Dzięki nim jest możliwe wykrycie błędów, które mogą pojawiać się w czasie eksploatacji instalacji, dzięki czemu zapewniają bezpieczeństwo jej użytkownikom. Kiedy elektryk wykonuje oględziny, obowiązuje go pewna norma i wyszczególniony w niej zakres obowiązków, a nawet wymagania dotyczące stosowanych przez fachowca narzędzi. Dowiedz się, dlaczego prawo wymaga dokonania pomiarów elektrycznych, co ile należy je wykonywać i na co trzeba zwrócić uwagę podczas ich przeprowadzania.
Pomiary elektryczne – co mówią przepisy?
Pomiary instalacji elektrycznej są szczegółowo opisane w Prawie budowlanym oraz normach, takich jak np. PN-HD 60364-6:2008 czy PN-EN 61557. By móc w prawidłowy sposób przeprowadzić kontrolę, należy sprawdzić instalację zgodnie z obowiązującymi normami. Obowiązkowe jest wykonanie jej prób – z wykorzystaniem mierników – i oględzin – przy pomocy zmysłów wzroku czy dotyku. Na koniec każdego przeglądu konieczne jest wykonanie konserwacji, czyli przywrócenie parametrów instalacji potrzebnych do jej prawidłowego użytku lub podjęcie działań w celu zachowania jej w odpowiednim stanie.
Kiedy przeprowadzenie badania zostało już wykonane, kontrola musi zostać opisana w wymaganym prawnie protokole. Pomiary elektryczne zawsze przeprowadza się podczas budowy, remontu czy przeróbek instalacji. Warto również wykonywać je okresowo, by móc sprawdzić, czy sprawność instalacji nie uległa zmianom podczas korzystania z różnego rodzaju urządzeń. Wykonując pomiar elektryczny, konieczne jest sprawdzenie poprawnego działania poszczególnych elementów, które szczegółowo określa sformułowany przez ustawodawcę program normy. Kontrolowane instalacje wymagają określenia lub przetestowania:
- ciągłości przewodów – ogląda się każdy przewód, gniazda i testuje funkcjonowanie całych obwodów elektrycznych w budynku;
- separacji elektrycznej – czyli zabezpieczenia przed porażeniem w razie dotknięcia części przewodzących w obwodzie, które mogą znaleźć się pod napięciem, jeśli instalacja zostanie uszkodzona;
- ochrony i zabezpieczeń – takich jak samoczynne wyłączanie się zasilania, ograniczniki przepięciowe czy wyłączniki różnicowoprądowe;
- biegunowości, kolejności faz oraz spadku napięcia – co umożliwia wykrycie nieprawidłowości w obrębie działania instalacji, nawet jeśli objawy usterek nie są dostrzegalne;
- prób funkcjonalnych i operacyjnych – urządzeń lub całej instalacji, niezależnie od tego, czy wykryto nieprawidłowości, czy też nie.
Monitorowana jest również rezystancja, zarówno izolacji instalacji elektrycznej, jak i podłóg czy ścian (przedział ich wartości musi być bezpieczny). W przypadku uszkodzenia przewodów lub innych elementów obwodu próbę, która wykazała nieprawidłowości oraz tę, która ją poprzedza, wykonuje się ponownie, po usunięciu usterek.
Jeśli zależy nam na bezpieczeństwie oraz funkcjonowaniu instalacji i urządzeń w zgodzie z obecnymi przepisami, należy regularnie wykonywać pomiar elektryczny. Cena przeprowadzenia tej prostej kontroli nie jest wygórowana i zazwyczaj nie przekracza kilkuset złotych. Koszt pomiarów zmienia się w zależności od ilości pomieszczeń i punktów podlegających sprawdzeniu.
Na co należy zwrócić uwagę podczas pomiarów elektrycznych?
Pomiary okresowe instalacji elektrycznej pełnią określone funkcje, wśród których można wymienić:
- wykrycie nieprawidłowości i usterek w instalacjach,
- sprawdzenie, czy wszystkie urządzenia są odpowiednio podłączone,
- kontrolę wszystkich elementów, tworzących obwód elektryczny (źródła napięciowe i prądowe, przewody, przełączniki, odbiorniki),
- zminimalizowanie ryzyka wystąpienia pożaru oraz ochrona osób i mienia,
- zapewnienie bezpieczeństwa podczas codziennego funkcjonowania lub pracy,
- ograniczenie ryzyka porażenia prądem czy otrzymania wysokich kar finansowych za niedopełnienie obowiązków.
Pomiary elektryczne – jak je wykonać i z czego korzystać w czasie ich przeprowadzania?
Podstawą przeprowadzenia prawidłowego pomiaru elektrycznego jest posiadanie stosownego wyposażenia i zastosowanie go podczas sprawdzania napięcia. Korzystając z usług elektryków, trzeba brać pod uwagę, że wykonują oni kontrolę przy użyciu odpowiedniego rodzaju sprzętu. Elektryk musi mieć miernik, co do którego również sformułowane zostały pewne wymagania. Powinien być on zgodny z normą PN-EN 61557, jednak można zastosować inne mierniki, których jakość musi mieścić się w normie i zapewniać nie gorsze właściwości użytkowe.
Kontrolę należy przeprowadzić we wszystkich pomieszczeniach w budynku, zarówno przed jego przekazaniem do użytkowania, jak i później w czasie okresowego przeglądu instalacji. Elektrycy sprawdzają zasilanie pomieszczeń, dokonują oględzin sposobu montażu wyłączników i testują sprawność wyłącznika prądu. Sprawdzona musi zostać cała instalacja, a nawet sposób wykonania podłączeń poszczególnych urządzeń do sieci. Badane jest też napięcie i jego spadek, który musi mieścić się w określonym zakresie.
Jak często wykonuje się pomiary elektryczne?
Podstawowe pomiary elektryczne należy wykonywać przynajmniej raz na 5 lat. Do ich przeprowadzenia ustawodawca zobowiązuje właścicieli lub zarządców budynku. Istotne jest jednak to, że zgodnie z prawem, raz do roku należy wykonywać też kontrolę instalacji, które są narażone na negatywny wpływ czynników atmosferycznych. W niektórych przypadkach coroczna kontrola podyktowana jest specyfikacją budynku. W praktyce znaczy to tyle, że wykonywanie pomiaru zaleca się przeprowadzać nawet raz na rok. Czynniki, które mogą wpływać na jakość i bezpieczeństwo instalacji to między innymi wyładowania atmosferyczne, wiatry, powodzie czy zmienne temperatury.
W przypadku budynków, których metraż przekracza 2000 metrów kwadratowych lub wymiar dachu jest większy niż 1000 metrów kwadratowych, prawo budowlane nakłada obowiązek kontroli dwa razy do roku – w czasie do 31 maja oraz do 30 listopada. O wykonaniu przeglądu należy powiadomić nadzór budowlany.
Kto może wykonać pomiary instalacji elektrycznych w domu?
Prawo pozwala na wykonywanie pomiarów instalacji wyłącznie przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia i pracujące w zawodzie elektryka. Żeby móc dokonać sprawdzenia instalacji, trzeba mieć świadectwo kwalifikacyjne G1 w obszarze kontrolno-pomiarowym. Do samego wykonania pomiarów konieczne jest posiadanie świadectwa kwalifikacyjnego na stanowisku eksploatacji. Natomiast do ich weryfikacji i zatwierdzenia – niezbędne jest posiadanie tego samego świadectwa, tyle że na stanowisku dozoru.
Odczytywaniem i zatwierdzeniem pomiarów zajmują się więc dwie różne osoby. Często jednak fachowcy decydują się na zdobycie kwalifikacji zarówno w obszarze eksploatacji, jak i dozoru. Po przeprowadzeniu oględzin elektrycy zobowiązani są do sporządzenia stosownej dokumentacji. Wyniki kontroli należy zawrzeć w protokole, który następnie jest sprawdzany i podbijany przez osobę nadzorującą. Znajduje się w nim również informacja o tym, jaki sprzęt był używany do przeprowadzenia pomiarów.
Wypełnianie stosownych formalności jest podstawą nie tylko bezpieczeństwa – daje również możliwość wypłacenia odszkodowania w razie zaistniałej potrzeby. Jeśli zatem chcemy spać spokojnie, powinniśmy wykonywać pomiary elektryczne. Protokoły uzyskane po kontrolach są dowodem na sprawne funkcjonowanie instalacji i można je przedstawić ubezpieczycielowi.
