Budowa fundamentów jest jednym z najważniejszych etapów budowy domu, bo to właśnie one wpływają na trwałość całej konstrukcji. Warto zatem dołożyć wszelkich starań, aby były jak najwyższej jakości. Przede wszystkim trzeba postawić na dobre jakościowo materiały. Tylko takie zapewnią długą żywotność budynku i zmniejszą ryzyko powstania usterek. A te z kolei mogą znacznie wydłużyć czas budowy oraz zwiększyć ostateczne koszty.
Budowa fundamentów krok po kroku
Proces budowy fundamentów możemy opisać w kilku prostych krokach.
Krok 1 - Wytyczanie budynku
Jeszcze zanim rozpoczną się wykopy pod fundamenty, geodeta powinien wytyczyć osie i inne punkty charakterystyczne budynku. Pomiary wykonywane przez geodetę powinien skontrolować dodatkowo kierownik budowy, zwłaszcza, gdy ściany zaprojektowane są niewspółosiowo.
Krok 2 - Układanie szalunków
Po tym, jak geodeta wykonał już swoją pracę, można zająć się wykopami i przygotowaniem szalunków (ziemnych lub drewnianych), które wykonuje się za pomocą wykopów o szerokości i głębokości ław. Następnie układa się w nich zbrojenie i zalewa mieszanką betonową.
Jeśli grunt jest gorszej jakości, na przykład ziemia obsypuje się, trzeba przygotować szalunki drewniane lub z płyt szalunkowych. Jest to jednak rozwiązanie droższe niż szalunki ziemne - do kosztów ostatecznych należy bowiem doliczyć koszt materiałów zużytych na wykonanie szalunków.
Szalunkiem w płycie fundamentowej jest zazwyczaj termoizolacja. Można w tym celu ułożyć warstwę spodnią płyty lub rant z elementów z polistyrenu ekstrudowanego XPS, specjalnie wyprofilowane elementy lub płyty termoizolacyjne z obrzeżami wzmocnionymi zastrzałami, aby mieszanka betonowa nie rozepchała szalunków.
Krok 3 - Ułożenie prętów zbrojeniowych
Fundamenty są elementami żelbetowymi. Podczas ich budowy należy zatem stosować się do wszystkich zasad wykonywania tego typu elementów, a więc między innymi odpowiednie przygotowanie zbrojenia. Ławy to elementy długie, dlatego też należy zachować odpowiednią długość zakładów prętów zbrojenia głównego. Pręty trzeba ułożyć w osi ław, na dystansach zapewniających właściwe otulenie.
Nie można także zapomnieć o zapewnieniu ciągłości zbrojenia ław w narożnikach i miejscach połączeń ław - należy tam dodać pręty zbrojeniowe, które muszą mieć właściwe wymiary i być odpowiednio ulokowane.
Etap ten powinien być ściśle nadzorowany i odebrany przez kierownika budowy oraz, jeśli został ustanowiony, inspektora nadzoru inwestorskiego.
Krok 4 - Wylewanie mieszanki betonowej
Należy pamiętać przede wszystkim o właściwym odpowietrzeniu mieszanki podczas betonowania, co zyskuje się za pomocą wibratora buławowego, który zagłębia się w betonie. Nie wolno przy tym dotykać stali. Może to bowiem doprowadzić do niewłaściwego otulenia stali mieszanką betonową.
Krok 5 - Pielęgnacja betonu
Gdy fundamenty schną i tężeją, następuje skurcz betonu. Może on powodować powstawanie rys, a gromadząca się w nich wilgoć może dotrzeć do zbrojenia. Aby temu zapobiec, fundamenty polewa się obficie wodą przez 7 dni. Zapewnia to podwyższoną wilgotność, która zabezpiecza fundament przed intensywnym wysychaniem i powstawaniem rys skurczowych.
Krok 6 - Zabezpieczenie przed wilgocią
Fundamenty są zagłębione w gruncie. Z tego powodu działają na nie wilgoć i niska temperatura. Dlatego też kolejnym kluczowym etapem całego procesu budowy fundamentów jest zabezpieczenie ich przed tymi niekorzystnymi czynnikami.
Budynek posadowiony na ławach zabezpiecza się przed wilgocią za pomocą hydroizolacji poziomej. Na górną powierzchnię ław fundamentowych nanosi się emulsję gruntującą. Dodatkowo wykonuje się hydroizolację ze specjalnej folii lub papy.
Z kolei budynki posadowione na płycie fundamentowej zabezpiecza się poprzez hydroizolację z emulsji hydroizolacyjnej oraz folii lub papy termozgrzewalnej, które nakłada się w miejscach, gdzie będzie murowana ściana.
Krok 7 - Murowanie ścian fundamentowych
Jeśli budynek został posadowiony na ławach fundamentowych, kolejnym etapem budowy będzie wznoszenie ścian fundamentowych. Jeśli jednak został on podpiwniczony i posadowiony na płycie - należy postawić ściany piwnic lub parteru.
Fundamenty, jako elementy żelbetowe, osiągają całkowitą nośność dopiero po 28 dniach od wylania. Dlatego też nie obciąża się ich od razu siłami, na które został zaprojektowany. Wznoszenie ścian fundamentowych można zacząć dopiero, gdy beton wystarczająco stwardnieje.
Budowa fundamentów - rodzaje
Wybór odpowiedniego typu fundamentu determinują dwa czynniki: warunki gruntowe oraz specyfika budowli. Pierwszy z nich można rozpoznać, wykonując specjalne badania, których koszt wynosi od 500 do 1200 złotych. Są one oczywiście nieobowiązkowe, więc można z nich zrezygnować.
Najpopularniejszym rozwiązaniem są ławy fundamentowe, a więc tradycyjne i najbardziej ekonomiczny sposób budowy fundamentów. Koszt wykonania takich fundamentów może być nawet dziesięciokrotnie mniejszy niż koszt fundamentów na palach lub studniach.
Kolejnymi typami fundamentów są:
- płyta fundamentowa;
- fundament na palach;
- fundament na studniach.
Płytę fundamentową stosuje się na wyjątkowo słabych gruntach. Stanowi ona jednocześnie fundament, jak i podłogę na pierwszej kondygnacji.
Na słabym, ruchomym gruncie można również wykonać fundamenty na palach (o grubości co najmniej 30 cm), które wbija się w ziemię w odległości co 50 do 80 cm na taką głębokość, aby pale dosięgały stabilnej warstwy nośnej. Na zamocowanych palach wykonuje się zbrojenie, które następnie zalewa się betonem. Jest to najbardziej kosztowny typ fundamentów.
Fundament na studniach wykonuje się, gdy grunt nośny znajduje się na wysokości około 2 - 3 metrów nad poziomem zero. Fundament osadza się na studniach kopalnych, wykonanych w ten sam sposób jak studnie służące do poboru wody. We wnętrzu takich studni umieszcza się zbrojenie, które łączy się ze zbrojeniem ław fundamentowych. Następnie wnętrze kręgów zalewa się betonem.
Jaki jest koszt budowy fundamentów?
Budując dom bez piwnicy, wykonuje się płytę fundamentową na gruncie, a więc na poziomie dolnej kondygnacji budynku.
Koszt materiałów pod takie fundamenty wynosi średnio około 190 złotych za metr kwadratowy. Cena ta uwzględnia komplet materiałów, a w szczególności:
- ławy fundamentowe na warstwie chudego betonu, wraz z izolacjami pionowymi oraz poziomą;
- ściany fundamentowe z bloczka betonowego na zaprawie cementowo - wapiennej, wraz z obustronną izolacją pionową przeciwwilgociową;
- izolacja termiczna ścian zewnętrznych styrodurem o grubości 12 cm;
- płyta chudego betonu o grubości 15 cm;
- podbudowa z podsypki piaskowej o grubości 20 cm, przy czym grubość podsypki piaskowej jest uzależniona od poziomu posadowienia budynku oraz rodzaju gruntu na działce.
Koszt robocizny wynosi w tym przypadku średnio około 65 złotych za metr kwadratowy. Cena ta uwzględnia komplet prac przy budowie fundamentów, a zwłaszcza:
- wykop do głębokości 1 metra;
- ławy fundamentowe na warstwie chudego betonu wraz z izolacjami pionowymi oraz poziomą;
- ściany fundamentowe z bloczka betonowego na zaprawie cementowo-wapiennej, wraz z obustronną izolacją pionową przeciwwilgociową;
- izolację termiczną ścian zewnętrznych styrodurem;
- płytę chudego betonu;
- podbudowę z podsypki piaskowej.
Z kolei koszt budowy fundamentów w domu z piwnicą jest nieco niższy. Koszt materiałów wynosi około 90 złotych za metr kwadratowy, a robocizna to wydatek około 50 złotych za metr kwadratowy.
W tym przypadku do kosztu budowy fundamentów można jeszcze zaliczyć ściany fundamentowe piwnicy oraz ich izolację, których koszt można wycenić na podstawie ich powierzchni. Można przyjąć, że 1 metr kwadratowy powierzchni poziomej budynku odpowiada za około 1,7 metra kwadratowego ścian fundamentowych piwnicy. Koszt materiałów do wybudowania 1 metra kwadratowego ścian fundamentowych wynosi średnio około 60 złotych, a robocizna to średnio wydatek rzędu około 35 złotych. Do kosztów tych zalicza się:
- bloczki betonowe;
- zaprawę cementowo - wapienną;
- izolację przeciwwilgociową i cieplną ściany do poziomu przemarzania gruntu;
- izolację poziomą pod ścianą;
- wykonanie nadproży prefabrykowanych L19 nad otworami;
- prace związane z budową ścian nośnych i izolacją.
Nieodzowną częścią składową kosztu ścian fundamentowych jest ich izolacja zewnętrzna, wykonywana za pomocą bardzo odpornego na uszkodzenia mechaniczne polistyrenu ekstrudowanego. Zabezpiecza się w ten sposób ściany piwnicy, które będą miały kontakt z gruntem. Jest to zwykle około 70% powierzchni ścian nośnych.
Koszt materiałów do wykonania izolacji to około 60 złotych za metr kwadratowy, a koszt robocizny to przeciętnie około 40 złotych za metr kwadratowy.
Ile trwa budowa fundamentów?
Wykonanie tradycyjnych ław i ścian fundamentowych zajmuje około 2 tygodni. Z kolei stosowana między innymi przy budowie domów pasywnych nowoczesna płyta fundamentowa powinna zająć około tydzień czasu. Po upływie kolejnego tygodnia można rozpocząć budowę ścian. Ściany nośne buduje się przez około 3 tygodnie.
