Konsumenci, którzy kupili produkt przed 1 stycznia 2023 roku, mogą skorzystać z rękojmi. Czasem mogą powołać się również na gwarancję. Poznaj różnice między gwarancją a rękojmią – kupuj świadomie.
Czym jest gwarancja?
Gwarancja ma na celu zapewnienie klienta o jakości danego produktu. Udzielając gwarancji, producent zaręcza, że oferowany przez niego wyrób nie zepsuje się przez określony czas – np. 3 czy 4 lata. Mimo że gwarancja nie jest obowiązkowa (producent nie musi jej oferować), to najczęściej klienci mogą na nią liczyć. Z marketingowego punktu widzenia udzielanie gwarancji opłaca się producentom – w ten sposób zachęcają oni konsumenta do wyboru swojego, a nie konkurencyjnego produktu pozbawionego gwarancji. Jest to o tyle istotne, że wielu klientów ma świadomość korzyści, jakie zapewnia gwarancja, ale nie omówiona poniżej rękojmia.
Ponieważ gwarancja jest udzielana dobrowolnie, to właśnie producenci mają ostatnie słowo w kwestii warunków, na jakich klient będzie mógł z niej skorzystać. Warunki te – zgodnie z art. 577 Kodeksu cywilnego – powinny zostać sformułowane w oświadczeniu gwarancyjnym. W treści oświadczenia gwarancyjnego zamieszcza się następujące informacje:
● nazwa i adres gwaranta;
● opis procedury, której nabywca musi przestrzegać, aby w razie stwierdzenia problemów z produktem móc skorzystać z gwarancji;
● nazwa (opis) rzeczy, której dotyczy gwarancja;
● warunki gwarancji.
Producent, który zdecydował się udzielić gwarancji, określa zakres swojej odpowiedzialności. Może oferować m.in. naprawę wadliwego produktu, jego wymianę czy dodatkowe usługi, np. bezpłatny transport lawetą z miejsca zdarzenia – w przypadku samochodu. Możliwe są też ograniczenia, np. gwarancja może obowiązywać do momentu, gdy nabywca sprzętu będzie korzystał z zainstalowanego oprogramowania.
|
Dokument gwarancyjny powinien zostać wydany klientowi wraz z towarem.
Gdyby okazało się, że produkt ma wadę, klient powinien dostarczyć go do
miejsca wskazanego w gwarancji. Koszty dostarczenia pokrywa gwarant. |
Czas gwarancji nie zawsze jest określony – może się zdarzyć, że producent nie wskaże go w oświadczeniu gwarancyjnym. W takiej sytuacji wynosi on 2 lata. Termin ten liczy się od dnia, w którym wydano towar. W oświadczeniu gwarancyjnym może brakować też informacji o tym, w jakim terminie producent wykona swoje obowiązki. Wówczas gwarant powinien zrobić to niezwłocznie, ale nie później niż w terminie 14 dni. Okres ten biegnie od dnia dostarczenia wadliwego produktu.
Przykład: Pani Mariola kupiła laptopa. Po 2 miesiącach użytkowania komputera nastąpiła usterka i właścicielka skorzystała z gwarancji, żądając naprawy. Problemem okazał się dysk twardy – producent musiał go wymienić. Proces naprawy zajął 2,5 miesiąca, bo gwarant z powodu przestoju w dostawie nie miał dostępu do części. O tyle też wydłużona zostanie gwarancja.
Czym jest rękojmia?
Od gwarancji należy wyraźnie odróżnić rękojmię. Czym jest rękojmia? To odpowiedzialność sprzedawcy względem kupującego – sprzedawca odpowiada za wady zarówno fizyczne, jak i prawne sprzedanej rzeczy. Odpowiedzialność ta jest ustawowa. Oznacza to, że sprzedawca nie ustala jej zasad, nie może się też od niej uwolnić. Dla możliwości skorzystania przez nabywcę z rękojmi nie ma znaczenia, czy sprzedawca ponosi, czy też nie ponosi winy za uszkodzenie lub wadliwość oferowanych rzeczy.
|
Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi jest ograniczona w
czasie – sprzedawca odpowiada 2 lata, chyba że termin przydatności towaru do
użycia, określony przez przedsiębiorcę, jest dłuższy. Termin ten liczy się od
dnia wydania towaru. |
Jak należy rozumieć wadę fizyczną lub prawną produktu? Najlepiej wytłumaczyć to na przykładach:
Przykład: Pan Tomasz postanowił wyłożyć balkon płytkami mrozoodpornymi. W tym celu udał się do jednego z marketów budowlanych i kupił płytki oznaczone właśnie jako mrozoodporne. Jednak już pierwszej zimy przekonał się, że produkt wcale nie posiada pożądanej cechy – niskie temperatury spowodowały pęknięcie płytek. To wada fizyczna rzeczy, a zatem mężczyzna może powołać się na rękojmię.
Przykład: Pani Alicja kupiła samochód od pani Moniki. Po kilku dniach okazało się jednak, że właścicielem auta nie jest pani Monika, ale jej ojciec. Ten z kolei nie wyraża zgody na sprzedaż pojazdu. To wada prawna rzeczy (w tym przypadku samochodu). Pani Alicja, podobnie jak pan Tomasz z poprzedniego przykładu, ma prawo skorzystać z rękojmi.
|
Uwaga: konsumenci mogą powołać się na rękojmię, jeżeli reklamowany
towar został zakupiony przed 1 stycznia 2023 roku lub gdy reklamacja dotyczy
nieruchomości. Jeżeli do zakupu towaru doszło po tej dacie, konsument może
złożyć reklamację z tytułu niezgodności towaru z umową. Tę ostatnią
instytucję reguluje ustawa o prawach konsumenta. |
Czego może oczekiwać klient, powołując się na rękojmię? Zgodnie z art. 560 i 561 Kodeksu cywilnego uprawnienia kupującego są następujące:
● naprawa towaru – koszty naprawy produktu ponosi sprzedawca, a naprawa powinna odbyć się w rozsądnym czasie;
● wymiana towaru na nowy – wymiana również powinna odbyć się w rozsądnym czasie, a koszty wymiany produktu ponosi sprzedawca; przed skorzystaniem z tej możliwości warto przeczytać regulamin sklepu internetowego (gdy nabywca zakupił produkt online);
● obniżka ceny – sprzedawca ma obowiązek zwrócić kwotę niezwłocznie, ale nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia konsumenta o obniżeniu ceny;
● odstąpienie od umowy – jeżeli konsument odstąpi od umowy, powinien niezwłocznie zwrócić produkt na koszt sprzedawcy.
Jest jednak pewne „ale” – kupujący nie może odstąpić od umowy, gdy wada jest nieistotna. Przykładem wady nieistotnej jest choćby uszkodzone sznurowadło w bucie. Nie może ono być podstawą odstąpienia od umowy, bo łatwo je wymienić.
|
Niekiedy wymiana towaru na nowy nie jest możliwa. Łatwo wyobrazić
sobie sytuację, gdy klient kupuje jeden z ostatnich produktów w sprzedaży i
miesiąc później zgłasza jego wadę. Jeżeli sprzedawca nie ma możliwości
wymiany produktu na nowy, może zaproponować choćby jego naprawę lub
odstąpienie od umowy. |
Jakie są różnice między rękojmią a gwarancją?
Gwarancja a rękojmia – jak widać z powyższych opisów – to dwie różne instytucje. Podstawowa różnica dotyczy tego, że gwarancja – w przeciwieństwie do rękojmi – nie jest obowiązkowa. Producent może, ale nie musi udzielić gwarancji na oferowany produkt. Odpowiedzialność sprzedawcy jest z kolei bezwzględna – nie może się on od niej uwolnić, ponieważ odpowiada z mocy prawa.
Różnica między rękojmią a gwarancją dotyczy też terminów. Rękojmia obowiązuje przez 2 lata, podczas gdy gwarancja może trwać zarówno krócej, jak i dłużej. Jeżeli jednak producent nie zdecydował, ile będzie trwać gwarancja, przyjmuje się, że jej okres to 2 lata. Formalnie nie ma przeciwwskazań, aby producent udzielił gwarancji dożywotnio. To zresztą się zdarza, szczególnie w przypadku produktów premium. Czasem dożywotnia gwarancja dotyczy jedynie niektórych elementów produktu.
Jeżeli kupujący powoła się na rękojmię, to może żądać naprawy lub wymiany towaru, obniżenia ceny lub odstąpić od umowy. W przypadku gwarancji jest inaczej – to, czego może oczekiwać klient, zostało sprecyzowane w oświadczeniu gwarancyjnym. Z tego względu przed sformułowaniem roszczenia konsument powinien zapoznać się z treścią tego dokumentu. To kolejna różnica między gwarancją a rękojmią.
Gwarancja a rękojmia – różnice
|
|
Rękojmia |
Gwarancja |
|
Obowiązkowość |
Tak |
Nie |
|
Podstawa prawna |
Kodeks cywilny |
Kodeks cywilny |
|
Kto odpowiada |
Sprzedawca |
Gwarant (najczęściej producent) |
|
Konieczność wystawienia dodatkowego dokumentu |
Nie |
Tak – mowa o oświadczeniu gwarancyjnym |
|
Termin |
2 lata |
Może być dłuższa lub krótsza niż 2 lata |
|
Możliwość przedłużenia terminu |
Nie |
Tak |
|
Roszczenia kupującego |
– Naprawa lub wymiana towaru – Obniżenie ceny – Odstąpienie od umowy |
Zgodnie z oświadczeniem gwarancyjnym, np. naprawa
wadliwego towaru |
Jakie następstwa pociąga za sobą skorzystanie z gwarancji, a jakie z rękojmi?
Jeżeli klient zorientował się, że otrzymał wadliwy towar, może skorzystać zarówno z rękojmi, jak i gwarancji – wybór należy do niego. Wielu klientów preferuje gwarancję. Dlaczego? Powodów jest co najmniej kilka:
● producenci znają oferowany produkt, dysponują też niezbędnymi narzędziami – w konsekwencji mogą zapewnić szybkie usunięcie wady;
● jeżeli wadliwy towar zostanie wymieniony w ramach gwarancji, to dojdzie do jej przedłużenia – termin gwarancji zacznie być liczony od nowa (od momentu wydania nowego produktu);
● gdyby doszło do wymiany tylko jednej części reklamowanego produktu, to czas gwarancji również będzie biec od nowa – w tym przypadku jednak będzie to dotyczyć wyłącznie nowej części, którą dostarczył klientowi gwarant.
Nie zawsze reklamacja złożona przez klienta zostanie rozpatrzona pozytywnie – nie można wykluczyć, że zostanie ona odrzucona przez gwaranta. W takiej sytuacji powołanie się na gwarancję również ma określone konsekwencje. O czym mowa? W tym przypadku okres obowiązywania gwarancji wydłuża się o czas, przez który klient nie mógł korzystać z produktu, bo skorzystał ze swojego prawa, a przedsiębiorca sprawdzał, czy może mu pomóc.
Odrzucona gwarancja a rękojmia
Może się zdarzyć, że gwarancja zostanie odrzucona. Wówczas jednak klient wciąż może skorzystać z rękojmi. Inaczej mówiąc, skorzystanie z gwarancji nie zamyka drogi do powołania się na rękojmię. To działanie może zresztą przynieść oczekiwany skutek – trzeba pamiętać, że gwarancja może przewidywać liczne wyłączenia, które nie występują w przypadku rękojmi.
Przykład: Pan Janusz kupił w jednym ze składów budowlanych blachodachówki, które następnie wykorzystał przy budowie domu za granicą. Efektem nie nacieszył się jednak długo – już po kilku miesiącach po ułożeniu dachówek zaczął odpadać z nich lakier. Mężczyzna chciał skorzystać z gwarancji, ale producent zastrzegł, że nie bierze odpowiedzialności za produkt, gdy jest on wykorzystywany za granicą. Stąd też panu Januszowi zostało powołanie się na rękojmię.
