Zwolnienie lekarskie, czyli tzw. L4 to przywilej pracownika, który ze względu na stan swojego zdrowia nie może świadczyć pracy. Na podstawie orzeczenia lekarza przysługuje mu wówczas zasiłek chorobowy, a okres przebywania na zwolnieniu to czas, w którym pracownik powinien wykorzystać na poprawę własnego zdrowia.
Sprawdźmy, jak długo można przebywać na zwolnieniu lekarskim i czy może długotrwałe pobieranie zasiłku chorobowego może być powodem do wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę.
Z niniejszego artykułu dowiesz się między innymi tego:
- Jak długo można przebywać na zwolnieniu lekarskim?
- W jaki sposób naliczane jest wynagrodzenie za okres przebywania na L4?
- Czy zbyt długie przebywanie na zwolnieniu lekarskim może być powodem do wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę?
- Jakie procedury należy spełnić wracając do pracy po pobycie na zwolnieniu lekarskim przekraczającym 30 dni?
- Czym różni się L4 wystawione przez psychiatrę od innych zwolnień lekarskich?
W ramach ciekawostki należy podać, że pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim może zostać skontrolowany nie tylko przez ZUS, ale również pracodawcę. Jest to zgodne z obowiązującymi przepisami prawa pracy, a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości pracownik może stracić prawo do zasiłku chorobowego.
Ile dni można być na L4? Co mówią przepisy i jakie są wyjątki?
W kontekście zwolnień lekarskich bardzo ważną kwestią jest świadomość tego, ile można być na L4. Warto zatem mieć świadomość, że maksymalny okres przebywania na zwolnieniu lekarskim jest ograniczony przez przepisy prawa i może wynosić do 182 dni.
Czy istnieją od tej zasady wyjątki i ile można być na L4 po operacji żylaków? Otóż, wyjątki są jedynie dwa, a mianowicie ciąża oraz niezdolność do pracy spowodowana gruźlicą. W obu przypadkach maksymalny okres przebywania na zwolnieniu lekarskim może wynieść 270 dni. Niezależnie od przyczyny istotne jest także to, że przez pierwsze 33 dni pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim otrzymuje wynagrodzenie od pracodawcy i jest to wynagrodzenie chorobowe (w przypadku osób po 50 roku życia przez pierwsze 14 dni). Jeżeli L4 trwa dłużej to pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy, który jest wypłacany przez ZUS. Poza tym warto wiedzieć, że okres zasiłkowy, który standardowo może wynieść maksymalnie wspomniany 182 dni to nie tylko wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, ale również:
- okresy, w których pracownik nie może wykonywać pracy z ze względu na przebywanie w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia alkoholowego bądź stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej w celu leczenia uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych;
- okresy poprzedniej niezdolności do pracy, która była spowodowana tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekracza 60 dni.
W tym miejscu warto wspomnieć także o tym, że jeżeli pracownik wykorzystał maksymalny okres zasiłkowy, a niezdolność do pracy nadal występuje to przysługuje mu prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, które może trwać maksymalnie przez 12 miesięcy. Jest ono przyznawane osobom, w przypadku których dalsze leczenie bądź rehabilitacja rokuje odzyskanie zdolności do pracy. Decyzję o przyznaniu świadczenia wydaje ZUS, a podstawą jest orzeczenie lekarza orzecznika.
Wynagrodzenie za okres przebywania na zwolnieniu lekarskim
Wiedząc ile dni można być na L4, warto mieć świadomość również tego, w jaki sposób naliczane jest wynagrodzenie za okres przebywania na zwolnieniu lekarskim. Jak już wspomniano początkowo jest ono wypłacane przez pracodawcę (wynagrodzenie chorobowe), a w przypadku dłuższych zwolnień stosowny organ (zasiłek chorobowy). Ile wynosi zatem w praktyce zasiłek chorobowy? Otóż, jego wysokość stanowi 80% podstawy wynagrodzenia pracownika otrzymywanej przez ostanie 12 miesięcy. Co istotne, do podstawy wliczana jest nie tylko płaca zasadnicza, ale również inne składniki wynagrodzenia, czyli otrzymane w danym okresie premie, czy prowizje. W efekcie może okazać się, że wynagrodzenie chorobowe będzie w praktyce nie wiele niższe (czasami nawet wyższe) niż standardowa pensja pracownika.
Istotne jest także to, że istnieją wyjątki, w przypadku którego L4 wypłacane jest jako 100% podstawy wynagrodzenia. Przykładem może być zwolnienie lekarskie wystawione w trakcie ciąży bądź świadczenie chorobowe pobierane ze względu na wypadek przy pracy lub stwierdzenie choroby zawodowej.
Jak już wspomniano pracownik, który wykorzystał w całości okres zasiłkowy jednak nadal nie odzyskał zdolności do pracy może ubiegać się o zasiłek rehabilitacyjny. W jaki sposób określana jest jego wysokość? Otóż, wiele w tym przypadku zależy od długości korzystania ze świadczenia rehabilitacyjnego. Przez pierwsze trzy miesiące jego pobierania wynosi ono 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, by w kolejnych miesiącach zostać obniżonym do 75% podstawy wymiaru. Jeżeli jednak niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży to świadczenie rehabilitacyjne wypłacane jest jako 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.
Czy zbyt długie L4 może być powodem wypowiedzenia umowy przez pracodawcę?
To, ile czasu można być na L4 jest istotne także z punktu widzenia możliwości powrotu do pracy po chorobie. Warto mieć świadomość tego, że długotrwała choroba nie gwarantuje pracownikowi nieograniczonej czasowo ochrony stosunku pracy. Czy zbyt długie L4 może stanowić zatem powód do wypowiedzenia umowy przez pracodawcę? Zgodnie z obowiązującymi przepisami tak, jednak warto pamiętać o tym, że dopiero po upływie okresu, w którym pracownik jest w pełni chroniony. Ile on wynosi?
Otóż, w praktyce jest to uzależnione od stażu pracy w danej firmie. W przypadku osób, których staż pracy nie przekracza 6 miesięcy pracodawca ma prawo do wypowiedzenia umowy o pracę w przypadku przebywania na zwolnieniu lekarskim trwającym powyżej 3 miesięcy (okres choroby nie jest zaliczany do stażu pracy). Inaczej wygląda to w przypadku osób pracujących w danej firmie powyżej 6 miesięcy, ponieważ wówczas wypowiedzenie umowy przez pracodawcę może nastąpić dopiero po wykorzystaniu przez pracownika pełnych 182 dni zwolnienia lekarskiego oraz 3 miesięcy świadczenia rehabilitacyjnego.
Istotne jest oczywiście to, czy po upływie okresów pełnej ochrony pracownik wrócił do pracy ze względu na ustanie przyczyny nieobecności, czyli powrót do zdrowia. Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę może być natomiast zasadne w sytuacji, gdy pracownik wraca jedynie po to, by przerwać bieg okresu uprawniającego firmę do rozwiązania umowy.
L4 dłuższe niż 30 dni - badanie lekarskie przed dopuszczeniem do pracy
Długość L4 jest istotna nie tylko ze względu na możliwość pozostania w zatrudnieniu, ale również formalności związane z powrotem do pracy. Istotne jest w tym przypadku to, że w sytuacji, gdy zwolnienie lekarskie jest dłuższe niż 30 dni to pracownik musi przejść badanie lekarskie przed ponownym dopuszczeniem do pracy.
Reguluje to artykuł 229 § 2 Kodeksu pracy, zgodnie z którym pracownik podlega badaniom kontrolnym po niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni.
Badanie to wykonywane jest na koszt pracodawcy, a pracownik zobowiązany jest do stawienia się u lekarza medycyny pracy. Zarówno lekarz POZ, jak i lekarz prowadzący leczenie danej choroby (specjalista) nie posiada uprawnień do wystawienia zaświadczenia o zdolności do pracy.
L4 od psychiatry - czym się różni od innych zwolnień lekarskich?
Powszechnie wiadomo, że niezdolność do pracy może wynikać z różnych przyczyn, a co za tym idzie występować mogą różne podstawy do wystawienia L4. W praktyce zatem na zwolnienie lekarskie skierować mogą lekarze różnych specjalizacji, a zasady przebywania na L4 w większości przypadków są takie same. Nieznacznie różnice występują natomiast między innymi w przypadku osób posiadających zwolnienie od psychiatry. Nie dotyczą one jednak sposobu naliczania wynagrodzenia, czy maksymalnej długości zwolnienia lekarskiego.
Zastanawiając się zatem ile można być na L4 od psychiatry warto zdawać sobie sprawę z tego, że również jest to maksymalnie 182 dni (wyjątek to L4 od psychiatry w czasie ciąży bądź leczenia gruźlicy - 270 dni). Gdzie występują różnice? Przede wszystkim w możliwości wystawienia zwolnienia wstecz. Standardowo przysługuje ona maksymalnie do 3 dni przed badaniem lekarza. W przypadku zwolnienia od psychiatry L4 może być natomiast wystawione nawet o kilka dni a nawet tygodni wstecz od wizyty. Wynika to z faktu, że pacjent może posiadać zaburzenia psychiczne, które ograniczają mu zdolność do oceny własnego postępowania, które mogły pojawić się znacznie szybciej bądź trwać długotrwale.
Czy na zwolnieniu lekarskim od psychiatry można wychodzić z domu?
Otóż, jest to uzależnione od orzeczenia lekarza, który zobowiązany jest do odpowiedniego oznaczenia L4. Obowiązują w tym przypadku te same zasady co przy standardowych zwolnieniach lekarskich, w związku z czym zastanawiając się nad tym, czy na L4 można wychodzić z domu należy wiedzieć o tym, że zwolnienia oznaczane są cyframi 1 lub 2. W pierwszym przypadku jest to L4 oznaczające, że osoba chora musi leżeć i przebywać w domu. Zwolnienie oznaczone symbolem 2 oznacza natomiast, że chory może chodzić, ponieważ nie wpływa to na stan jego zdrowia. Co więcej, w przypadku zwolnienia od psychiatry przebywanie na zewnątrz może pozytywnie wpływać na stan zdrowia psychicznego, a co za tym idzie przyczynić się do szybszego zakończenia okresu niezdolności do pracy.
Warto wspomnieć o tym, że w przypadku kontroli istotny jest przede wszystkim prawidłowość wykorzystania zwolnienia lekarskiego. Ma ono służyć powrotowi do zdrowia, w związku z czym wykonywanie w tym czasie przez pracownika innej pracy zarobkowej, czy traktowanie L4 jako dodatkowego urlopu stanowi podstawę do utraty świadczenia chorobowego lub nawet rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę.
Kontrole zwolnień lekarskich są coraz częstsze, a prawidłowe wykorzystanie tego okresu nie zawsze musi oznaczać ciągłe przebywanie w domu. Chory może udać się na wizytę lekarską, czy do apteki w celu wykupienia lekarstw. Co więcej, w przypadku L4 oznaczonych symbolem 2 może również udać się za granicę, jeżeli wyjazd ten jest związany z powrotem do zdrowia. W takim przypadku ma obowiązek jednak poinformowania o tym fakcie pracodawcy oraz ZUS.
Podsumowując należy stwierdzić, że zbyt długie L4 może być podstawą do rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę. Co więcej, może to nastąpić również wówczas, gdy kontrola zwolnienia lekarskiego wykaże jego nieprawidłowe wykorzystanie.
