Urlop wypoczynkowy to ten czas w roku, na który czeka każdy z nas. Mogą zdarzyć się jednak nieprzewidziane sytuacje, w których pracodawca będzie zmuszony do odwołania pracownika z urlopu.
W artykule znajdziesz informacje:
- na czym polega przerwanie urlopu wypoczynkowego,
- jak wygląda anulowanie urlopu przez pracownika,
- możliwości cofnięcia urlopu przez pracownika i pracodawcę.
Przerwanie urlopu wypoczynkowego – jakie są prawa pracownika i pracodawcy?
Kodeks pracy reguluje kwestie dotyczące urlopu wypoczynkowego. Zgodnie z art. 152, każda osoba zatrudniona na umowę o pracę ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 20 lub 26 dni w ciągu roku kalendarzowego. Ilość dni jest zależna od stażu pracy pracownika w zatrudnieniu na umowę o pracę na pełen etat. Jeżeli jest on zatrudniony krócej niż 10 lat, to przysługuje mu 20 dni roboczych urlopu – analogicznie jeśli jest zatrudniony co najmniej 10 lat, to ilość dni urlopowych wynosi 26 dni roboczych.
Urlop może także zostać podzielony na części, jednak w takiej sytuacji przynajmniej jedna część wypoczynku nie powinna trwać krócej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych. Urlop jest uprawnieniem konstytucyjnym każdego pracownika i jest to czas wolny, którym pracownik może dysponować wedle swojego uznania. Warto jednak mieć świadomość, że istnieją sytuacje, w których pracownik może zostać odwołany z urlopu przez swojego pracodawcę. Jest to jedyny wyjątek od zasady, która gwarantuje pracownikowi prawo do nieprzerwanego urlopu.
Możliwość odwołania z urlopu przez pracownika – kiedy jest to możliwe?
Przepisy Kodeksu pracy uwzględniają odwołanie pracownika z urlopu wypoczynkowego.
Art. 167 kodeksu pracy stanowi o tym, że pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wtedy, kiedy jego obecność w zakładzie pracy jest niezbędna ze względu na okoliczności nieprzewidziane w momencie rozpoczynania urlopu.
Muszą więc istnieć więc konkretne powody, które uargumentują taką decyzję pracodawcy. Przepisy nie regulują tego, w jaki sposób informacja o odwołaniu z urlopu powinna być dostarczona do pracownika. Forma jest więc dowolna – może to być telefon, mail, sms.
Co ważne, przepisy też nie określają dokładnie, czym są te okoliczności nieprzewidziane w momencie rozpoczynania urlopu. W Kodeksie pracy na próżno szukać ich katalogu. Można więc jedynie domyślać się, że takimi sytuacjami może być na przykład poważna awaria, czy też pożar. Powodem odwołania z urlopu może być także choroba osoby, która zastępuje pracownika w trakcie jego urlopu. Zdarzają się też sytuacje, w których odwołanie z urlopu pracownika z urlopu jest spowodowane kwestiami biznesowymi, ważnymi dla danego przedsiębiorstwa. A czy pracodawca może cofnąć urlop pracownikowi?
Czy pracodawca może anulować zaakceptowany urlop? Prawne aspekty
Czy przerwanie urlopu wypoczynkowego przez pracodawcę jest możliwe? W sytuacji, w której pracownik złożył wniosek o urlop w konkretnym terminie, a pracodawca ten wniosek zaakceptował, akceptacja tegoż wniosku jest wiążąca. Anulowanie zaakceptowanego urlopu przez przełożonego bez podania konkretnej przyczyny jest niemożliwe. Kodeks pracy pozwala jedynie na przesunięcie wcześniej ustalonego terminu urlopu wypoczynkowego w dwóch sytuacjach. Z art. 164 wynika, że może to nastąpić:
- na wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami,
- z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy.
Przepisy prawa nie określają jednak dokładnie, jakie konkretnie sytuacje mogą nosić miano szczególnych potrzeb pracodawcy. Warto jednak wiedzieć, że w tej sytuacji, tak jak i w sytuacji cofnięcia urlopu, muszą pojawić się okoliczności, których pracodawca nie mógł przewidzieć w momencie planowania urlopu. Taką sytuacją może być na przykład nieobecność innych pracowników, która spowoduje poważne problemy organizacyjne w firmie.
Czy pracodawca może ściągnąć z urlopu pracownika? Zasady prawne
Pracodawca nie ma podstaw prawnych do cofnięcia pracownikowi urlopu. Przełożony nie może anulować urlopu wypoczynkowego bez konkretnego powodu. Ustalenie i akceptacja planu urlopowego jest wiążąca dla obu stron. Jedyną dopuszczalną możliwością jest przesunięcie terminu urlopu na inny niż wcześniej ustalony, ale musi odbyć się to za porozumieniem stron.
Każdy pracodawca, który zmusza pracownika do cofnięcia urlopu bez jego zgody i bez podania konkretnego powodu, dopuszcza się wykroczenia i może z tego tytułu ponieść odpowiedzialność. Takie sytuacje są wyszczególnione w Kodeksie pracy.
Art. 282 § 1 pkt 2 jasno stanowi, że kto, wbrew obowiązkowi nie udziela przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża wymiar tego urlopu, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30000 zł.
Warto wiedzieć, że w takiej sytuacji można odnieść się także do przepisów Kodeksu karnego.
W art. 218 § 1a znajdziemy zapis: kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Konsekwencje przerwania urlopu wypoczynkowego – jakie sankcje mogą wystąpić?
Zgodnie z art. 167 § 2 Kodeksu pracy, w przypadku odwołania lub przesunięcia urlopu wypoczynkowego przez pracodawcę, pracownikowi przysługuje zwrot kosztów poniesionych w związku z zaplanowanym urlopem. Takie wydatki należy jednak w odpowiedni sposób udokumentować. Mogą to być bilety lotnicze, faktury z biura podróży, faktury z hoteli oraz koszty związane z wcześniejszym powrotem z wypoczynku. Pracownik ma także prawo do otrzymania zwrotu kosztów związanych z przerwaniem pobytu osób towarzyszących, ale tylko w sytuacji, kiedy ich samodzielny pobyt jest niemożliwy – na przykład pobyt na urlopie z dziećmi.
Więcej informacji na temat praw pracownika znajdziesz na ALEO.
