Osoby niepełnosprawne coraz lepiej odnajdują się na rynku pracy. Są też coraz chętniej zatrudniani przez pracodawców ze względu na swoje umiejętności i wykształcenie. Dowiedz się, jakie prawa i przywileje daje zatrudnienie pracownika niepełnosprawnego.
Z tego artykułu dowiesz się:
- czym jest praca z orzeczeniem umiarkowanym,
- jakie prawa przysługują pracownikowi z orzeczeniem umiarkowanym,
- jak zatrudnić osobę niepełnosprawną.
Praca z orzeczeniem umiarkowanym – wprowadzenie
Podstawą prawną, na której należy się opierać przy zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, jest zarówno Kodeks pracy, jak i Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. To właśnie ta ustawa zawiera zapisy dotyczące pracownika niepełnosprawnego, a także trzech stopni niepełnosprawności. W art. 3 pkt 1 można znaleźć podział niepełnosprawności na trzy stopnie:
- znaczny – to osoba z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolna do pracy albo zdolna do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagająca, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji,
- umiarkowany – to osoba z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolna do pracy albo zdolna do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagająca czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych,
- lekki – to osoba o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.
Osobę uznaje się za niepełnosprawną na podstawie orzeczenia wydanego przez powiatowy lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, lub też orzeczenie lekarza orzecznika ZUS. Warto wiedzieć także, że orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie wyklucza możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej, w dwóch przypadkach:
- przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej,
- pracy zdalnej.
Kontrolę w zakresie spełniania wyżej wymienionych warunków przeprowadza Państwowa Inspekcja Pracy. Warto także wiedzieć o tym, że osoba niepełnosprawna do wykonywania pracy musi posiadać zgodę wydaną przez lekarza medycyny pracy. Praca wykonywana na danym stanowisku musi także być zgodna ze wskazaniami zawartymi w orzeczeniu lekarza orzecznika.
Zatrudnienie osoby niepełnosprawnej – co warto wiedzieć?
Zatrudnienie pracownika niepełnosprawnego wiąże się z pewnymi obowiązkami, które pracodawca musi spełnić. Przede wszystkim jest to określony przez przepisy polskiego prawa czas pracy. Pracownik z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności nie może pracować dłużej niż przez 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo. Praca w godzinach nocnych, a także w nadgodzinach, jest zabroniona. Pracownik niepełnosprawny ma także prawo do dodatkowej przerwy wynoszącej 15 minut, przeznaczonej na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek.
W dwóch przypadkach jednak wymiar czasu pracy, jak i zakaz zatrudniania w nocy nie ma zastosowania:
- jeżeli osoba niepełnosprawna jest zatrudniona przy pilnowaniu,
- kiedy lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników wyrazi na to zgodę na wniosek osoby zatrudnionej.
Normy czasu pracy przeznaczone dla osób z niepełnosprawnością nie powodują obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości.
Umiarkowany stopień niepełnosprawności – przywileje w pracy
Pracownikowi z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności przysługują dodatkowe przywileje w pracy. Podstawowym udogodnieniem jest skrócenie czasu pracy w stosunku do pracowników z lekkim stopniem niepełnosprawności. Zarówno w przypadku pracowników z umiarkowanym, jak i znacznym stopniem niepełnosprawności, czas pracy wynosi maksymalnie 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
Osobom ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności przysługuje także dodatkowy urlop wypoczynkowy. Pracodawca zatrudniający osoby niepełnosprawne musi zapewnić im dodatkowy urlop w wymiarze 10 dni roboczych w trakcie trwania roku kalendarzowego. Warto jednak wiedzieć, że prawo do takiego urlopu pracownik nabywa dopiero po przepracowaniu roku po dniu, w którym został zaliczony do jednego z wyżej wymienionych stopni niepełnosprawności.
Zatrudnienie osoby niepełnosprawnej w stopniu umiarkowanym – procedury i przepisy
Pracownicy o umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności, mają prawo do dodatkowego zwolnienia z pracy raz do roku na czas nie dłuższy niż 21 dni roboczych. Zwolnienie to daje możliwość osobie niepełnosprawnej na wykorzystanie czasu w celu wykonania badań specjalistycznych, uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego.
W obowiązkach pracodawcy zatrudniającego osoby niepełnosprawne jest także przystosowanie stanowiska pracy. Wynika to z art. 4 pkt 5 Ustawy o rehabilitacji. Stanowisko pracy osoby niepełnosprawnej powinno być oprzyrządowane i odpowiednio dostosowane do potrzeb wynikających z rodzaju i stopnia niepełnosprawności. Zakres przystosowania takiego stanowiska pracy powinien wynikać z opinii służby medycyny pracy.
Warunki w zakresie podejmowania pracy należy przedstawić pracownikowi w formie pisemnej w ciągu 7 dni po zawarciu umowy o pracę. Muszą one zawierać informacje o wymiarze czasu pracy, terminie wypłaty wynagrodzenia, urlopu wypoczynkowego oraz okresie wypowiedzenia.
Umiarkowany stopień niepełnosprawności a praca – perspektywa pracownika i pracodawcy
Każdemu pracodawcy zatrudniającemu osoby niepełnosprawne przysługuje miesięczne dofinansowanie wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych. Jest ono wypłacane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Dofinansowanie przysługuje tylko wtedy, gdy pracownicy są wpisani do ewidencji osób niepełnosprawnych, którą prowadzi PFRON.
Na dofinansowanie mogą liczyć:
- pracodawcy zatrudniający pracowników niepełnosprawnych,
- pracodawcy prowadzący zakład pracy chronionej,
- pracodawcy, którzy zatrudniają minimum 25 pracowników w pełnym wymiarze czasu pracy, przy czym wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych musi wynosić minimum 6%,
- pracodawcy, którzy nie mają zaległości w stosunku do PFRON.
Wysokość dofinansowania jest uzależniona od kilku czynników, takich jak ilość godzin pracy, szczególne schorzenia pracownika, a także typ pracodawcy – zakłady pracy chronionej otrzymują bowiem wyższe dofinansowanie. Podstawowe dofinansowanie wynosi 500 zł w przypadku lekkiego stopnia niepełnosprawności, 1350 zł w przypadku umiarkowanego stopnia niepełnosprawności oraz 2400 zł, gdy występuje znaczny stopień niepełnosprawności. Dofinansowanie nie przysługuje, jeśli pracownicy niepełnosprawni są zatrudnieni na umowy cywilnoprawne.
Więcej na temat pracy osób z niepełnosprawnościami można przeczytać na ALEO.
