Na czym polega nieuczciwa konkurencja i jak ją zwalczać?

Kasy fiskalne działające w trybie online to już nie nowość. Podatnicy mogą z nich korzystać od maja 2019 roku. Co prawda przejście na kasę online jest co do zasady dobrowolne, ale na część branż ustawodawca nałożył obowiązek jej zakupu. Przeczytaj nasz artykuł, aby dowiedzieć się, kto i kiedy będzie musiał taką zmianę wykonać.

Z artykułu dowiesz się między innymi:
✔ na czym polega nieuczciwa konkurencja;
✔ co grozi za jej stosowanie;
✔ gdzie zgłaszać czyny nieuczciwej konkurencji.

Na czym polega nieuczciwa konkurencja?

W Polsce kwestie te reguluje ustawa z 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (w skrócie UZNK). Nie definiuje ona jednak samego pojęcia “nieuczciwa konkurencja”, a jedynie czyny, które są uznawane za nieuczciwe w obrocie gospodarczym. Zgodnie z zapisami ustawy są to “działania sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagrażają lub naruszają interes innego przedsiębiorcy lub klienta”.

Jest to dosyć uniwersalny zapis. O ile łatwo dowieść sprzeczność z prawem danego działania, o tyle ustalenie, czy jest ono sprzeczne z dobrymi obyczajami nie jest już takiego proste.

Przyjmuje się, że dobre obyczaje w obrocie gospodarczym to swego rodzaju zbiór zasad współżycia społecznego w działalności gospodarczej. Chodzi tu zatem o zachowanie przedsiębiorców w działalności gospodarczej. Kryterium oceny zachowań pod kątem sprzeczności z dobrymi obyczajami, zgodnie z zapisami ustawy, powinny być “oceny zorientowane na zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania konkurencji, poprzez rzetelne i niezafałszowane współzawodnictwo jakością, ceną i innymi pożądanymi przez klientów cechami oferowanych towarów lub usług”. Konkurencja powinna być zatem “przejrzysta”, czytelna dla przedsiębiorców oraz klientów, a jej wyniki nie powinny być zafałszowane.

Opisana w ustawie definicja czynów nieuczciwej konkurencji to tak zwana klauzula generalna. Jest to o tyle istotna informacja, że dzięki temu sąd może uznać za czyn nieuczciwej konkurencji również zachowanie nie wymienione na liście, orzekając w oparciu o te jedynie ogólne i dosyć uznaniowe wytyczne. Jest to zatem swego rodzaju zawór bezpieczeństwa, który pozwala sądowi karać również tych najbardziej pomysłowych nieuczciwych konkurentów.

Czyny nieuczciwej konkurencji – przykłady

Ustawa wprowadza do polskiego porządku prawnego niezamkniętą listę czynów nieuczciwej konkurencji. Są to między innymi:
wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa – nie wolno podszywać się pod nazwę oraz logo innej firmy, a także kopiować lub stosować podobny logotyp czy skrót (a więc kraść własność intelektualną innej firmy);
wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług – nie wolno sprzedawać replik ani podrobionych produktów;
fałszywe oznaczenie pochodzenia geograficznego produktów – zabrania się na przykład podawania na etykiecie informacji, że towar wyprodukowano w Polsce, podczas gdy w rzeczywistości krajem jego pochodzenia są Chiny;
fałszywe lub oszukańcze użycie chronionych nazw geograficznych i chronionych nazw pochodzenia – nie można na przykład wykorzystywać nazwy chronionych produktów regionalnych (jest to nielegalne);
naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa – zabronione jest przekazywanie i ujawnianie poufnych informacji dotyczących innych firm (można temu próbować przeciwdziałać, na przykład stosując klauzule poufności;
nakłanianie do rozwiązania lub zerwania umowy – wiele firm próbuje na przykład podkupić klientów konkurentom poprzez oferowanie im niższych cen w zamian za zmianę dostawcy;
naśladownictwo produktów;
rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji – nie wolno między innymi umieszczać nieprawdziwych informacji czy posługiwać się fałszywymi certyfikatami lub zaświadczeniami;
nieuczciwa lub zakazana reklama – nie wolno tworzyć reklam zawierających nieprawdziwe informacje, naśladujących inne firmy lub porównujących produkty;
utrudnienie dostępu do rynku innym firmom – na przykład stosowanie cen dumpingowych;
sprzedaż lawinowa – a więc stosowanie tak zwanych łańcuszków sprzedażowych, czyli systemów sprzedaży bezpośredniej, polegających na oferowaniu korzyści w zamian za znalezienie kolejnych odbiorców.

Nieuczciwa konkurencja w reklamie

Jednym z przypadków zakazanych reklam jest tak zwana reklama ukryta, mająca na celu ukrycie rzeczywistego, reklamowego charakteru przekazu. Sama treść reklamy zachęcającej do nabywania towarów lub usług, ma w takim wypadku sprawiać wrażenie neutralnej informacji.

Tego typu reklama może przybrać postać reklamy odredakcyjnej, product placement, reklamy w książkach czy ekspertyzach naukowych.

Innym, wspomnianym już, typem niedozwolonej reklamy jest reklama porównawcza. Zgodnie z zapisami ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji jest to reklama umożliwiająca bezpośrednio lub pośrednio rozpoznanie konkurenta albo towarów lub usług oferowanych przez konkurentów. Aby uznać taką reklamę za czyn nieuczciwej konkurencji, musi być sprzeczna z dobrymi obyczajami, na przykład posługiwać się znakiem towarowym, nazwą handlową lub indywidualizującym produkt opakowaniem innej firmy.

Zgodnie z zapisami UZNK zakazana jest także reklama uchybiająca godności ludzkiej, a więc reklama odwołująca się do osobistych cech potencjalnego klienta, takich jak płeć, rasa, poglądy polityczne lub religijne.

Prawo nie ułatwia jednak życia przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą, nie podaje żadnego katalogu dobrych obyczajów. Sąd Najwyższy wskazał dodatkowo, że konkretne przypadki należy analizować indywidualnie, a tworzenie katalogu dopuszczalnych działań nie ma sensu.

Co grozi za stosowanie nieuczciwej konkurencji?

Polskie prawo przewiduje dwa rodzaje odpowiedzialności prawnej za stosowanie czynów nieuczciwej konkurencji: cywilnoprawną lub karną.

Sąd może zatem wymierzyć nieuczciwemu konkurentowi dotkliwą karę – od grzywny aż po karę pozbawienia wolności od 6 miesięcy do nawet 8 lat.

Poszkodowany, jeśli w wyniku dokonania czynu nieuczciwej konkurencji został naruszony jego interes jako przedsiębiorcy, może żądać:
• zaniechania niedozwolonych działań;
• usunięcia skutków tych działań;
• złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
• naprawy wyrządzonej szkody;
• wydania uzyskanych bezpodstawnie korzyści;
• zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego.

Zwalczanie nieuczciwej konkurencji polega zatem również na likwidowaniu szkód spowodowanych niedozwolonymi działaniami. Sąd może zadecydować o usunięciu użytego bezprawnie logo czy o zniszczeniu albo wydaniu podrobionych towarów firmie wnoszącej pozew. Jeśli firma boryka się z problemami finansowymi z powodu działań nieuczciwej konkurencji, to takie straty finansowe musi udowodnić.

Nieuczciwa konkurencja – gdzie zgłosić?

Każde zachowanie niezgodne z zasadami konkurencji, można zgłosić do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są pod adresem: https://konkurencja.uokik.gov.pl/strona-glowna/zawiadom-uokik-jezeli-zaobserwowales/.

Czytaj także