Mały ZUS – wsparcie dla nowych przedsiębiorstw? Kto może z niego skorzystać?

Z perspektywy właścicieli firm rosnące co roku składki ZUS są uznawane za jedno z głównych obciążeń. Dobra wiadomość jest taka, że niektóre grupy przedsiębiorców mogą skorzystać z preferencyjnych składek ZUS – mowa o Małym ZUS-ie, który często jest mylony z Małym ZUS-em Plus. Czym jest Mały ZUS? Ile wynosi Mały ZUS w 2024 roku? Odpowiedzi znajdziesz poniżej.

Czym jest mały ZUS?

Mały ZUS (MZ) to składki ZUS, które płaci się w niższej niż standardowa wysokości. Mimo że dla wielu przedsiębiorców niższe składki ZUS to duże ułatwienie, to nie każdy może z nich skorzystać. Mały ZUS 2024 – podobnie jak w latach poprzednich – nie jest dostępny m.in. dla osób, które w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych:

● wykonywały działalność twórczą lub artystyczną;

● prowadziły działalność gospodarczą w zakresie wolnego zawodu;

● były wspólnikiem jednoosobowej spółki, np. jawnej.

Mały ZUS to ulga, która trwa 24 miesiące. Przedsiębiorca może zadeklarować korzystanie z Małego ZUS-u już na etapie zakładania działalności gospodarczej – wystarczy wypełnić dokumenty podczas składania wniosku.

Jeszcze kilka lat temu po Małym ZUS-ie przedsiębiorca musiał zacząć płacić „duży” ZUS. Aktualnie jest inaczej – właściciele jednoosobowych działalności gospodarczych mogą w dalszym ciągu płacić obniżone składki ZUS dzięki Małemu ZUS-owi Plus.

Od Małego ZUS-u trzeba odróżnić Mały ZUS Plus (MZ+). To kolejna ulga, z której mogą skorzystać przedsiębiorcy. Jej reguły są jednak inne. Nie jest to też preferencja dostępna dla wszystkich osób prowadzących biznes. Aby skorzystać z Małego ZUS-u Plus, trzeba spełnić dwa następujące warunki:

● przychód za poprzedni rok nie może przekroczyć 120 000 zł;

● przedsiębiorca musi prowadzić działalność w poprzednim roku przez nie mniej niż 60 dni kalendarzowych.

Jak długo można płacić Mały ZUS Plus? Jeżeli przedsiębiorca nie przekroczył progu przychodu i jednocześnie w poprzednim roku prowadził działalność przez minimum 2 miesiące, może płacić składki według zasad Małego ZUS-u Plus przez 36 miesięcy w ciągu kolejnych 60 miesięcy kalendarzowych. Osoby, które korzystały z Małego ZUS-u Plus w 2023 r., mogą skorzystać z ulgi przez dodatkowe 12 miesięcy.

Mały ZUS, Mały ZUS Plus i „zwykłe” składki ZUS w 2024 roku – porównanie

	Mały ZUS	Mały ZUS Plus	„Zwykłe” składki ZUS
Podstawa, od której płaci się składki	30 proc. minimalnego wynagrodzenia – w 2024 r. to kwota 1272,60 zł i 1290 zł*	30 proc. minimalnego wynagrodzenia lub więcej	60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego brutto – w 2024 r. to kwota 4694,40 zł
Składka emerytalna	248,41 zł	Wyliczane indywidualnie, podstawa nie może być niższa niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia i wyższa niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia	916,35 zł
Składka rentowa	101,81 zł		375,55 zł
Składka chorobowa	31,18 zł		115,01 zł
Składka wypadkowa (1,67 proc.)	21,25 zł		78,40 zł
FP i FS	–		115,01 zł
Łącznie	402,65 zł		1600,32 zł
*1272,60 zł w okresie od stycznia do czerwca 2024 r.; 1290 zł w okresie od lipca do grudnia 2024 r.

Przedsiębiorca musi też pamiętać o składce zdrowotnej. Zasady jej obliczania uległy zmianie jakiś czas temu. Aktualnie wysokość składki zdrowotnej jest wyliczana indywidualnie i zależy od formy opodatkowania: składka wynosi 9 proc. dochodu w przypadku zasad ogólnych i 4,9 proc. dochodu, gdy przedsiębiorca zdecydował się na podatek liniowy. W 2024 r. minimalna wysokość składki zdrowotnej to 381,78 zł. Tyle płacą przedsiębiorcy, którzy w danym miesiącu mają dochód niższy niż minimalne wynagrodzenie.

Przykład: Pan Adam założył działalność gospodarczą w kwietniu 2022 r. i wybrał skalę podatkową. Rok później jego miesięczny dochód wynosił już 26 000 zł. Mimo że korzysta on z Małego ZUS-u, to składka zdrowotna jest dość wysoka – miesięcznie na zapłatę składki ubezpieczenia zdrowotnego przedsiębiorca musi przeznaczyć 2340 zł.

Chcesz dowiedzieć się więcej o wysokości składek ZUS? Sprawdź, jak kształtował się ZUS 2023 – podwyżka składek ma miejsce co roku. Warto wiedzieć, o ile wzrosły składki w ostatnich latach.

Czym różni się mały ZUS od Ulgi na start?

Jak zachęcić osoby, które mają pomysł na biznes, do założenia działalności gospodarczej? Jednym z pomysłów jest Ulga na start. To zwolnienie z opłacania składek ZUS – wyjątkiem jest składka zdrowotna. Jej wysokość, jak już wspomniano, jest uzależniona od dwóch czynników – pierwszy to forma opodatkowania, a drugi to wysokość miesięcznego dochodu, jaki wypracował przedsiębiorca.

Przedsiębiorca korzystający z Ulgi na start nie płaci składek ZUS. Z kolei przedsiębiorca na Małym ZUS-ie płaci składki w obniżonej (preferencyjnej) wysokości. Obaj przedsiębiorcy zapłacą jednak składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy właściciel firmy jest zatrudniony w oparciu o umowę o pracę – wówczas jednak trzeba jeszcze spełnić dodatkowe wymogi.

Dla osób rozważających założenie firmy Ulga na start może wydawać się bardzo atrakcyjna. Trzeba jednak pamiętać, że korzystanie z niej wiąże się z pewnymi konsekwencjami. O czym mowa? Ponieważ przedsiębiorca nie płaci składek, nie może korzystać ze świadczeń przysługujących z ubezpieczenia chorobowego. Należą do nich m.in. zasiłek chorobowy i zasiłek macierzyński. Ten okres nie będzie się też liczył przy ustalaniu prawa do emerytury.

Z Ulgi na start nie skorzysta każdy przedsiębiorca – warunki, jakie należy spełnić, aby zostać zwolnionym z opłacania składek, są następujące:

● przedsiębiorca musi być osobą fizyczną – może prowadzić jednoosobową działalność gospodarczą lub być wspólnikiem spółki cywilnej;

● osoba zakładająca firmę robi to po raz pierwszy albo decyduje się na to ponownie – w drugim przypadku musi upłynąć co najmniej 60 miesięcy od dnia ostatniego zawieszenia lub zakończenia działalności;

● przedsiębiorca nie będzie wykonywał działalności dla byłego pracodawcy – dla którego pracował w bieżącym lub poprzednim roku.

Jaki okres czasu trwa ulga?

Ubezpieczenia dla przedsiębiorców – podobnie jak dostępne ulgi – budzą duże zainteresowanie. Ulga na start, Mały ZUS i Mały ZUS Plus mają pewną cechę wspólną – mowa o ograniczeniu w czasie. Inaczej mówiąc, z każdej obniżki składek ZUS przedsiębiorca może korzystać jedynie przez pewien okres. Pilnowanie terminów jest istotne – od tego zależy prawidłowość wyliczania składek ZUS. Jak długo można korzystać z Ulgi na start, Małego ZUS-u i Małego ZUS-u Plus? Łącznie nawet 6,5 roku. Właśnie tyle czasu przedsiębiorca zyskuje, aby rozkręcić prowadzony biznes.

Składki ZUS w preferencyjnej wysokości – jak długo?

Ulga na start	6 miesięcy
Mały ZUS	24 miesiące
Mały ZUS Plus	36 miesięcy + 12 miesięcy

W przypadku składek ZUS warto pamiętać o następującej zasadzie – pierwszy miesiąc zawsze musi być pełen, czyli obejmować okres od 1 do ostatniego dnia miesiąca. W praktyce zatem niektórzy właściciele firm mogą płacić składki ZUS w niższej wysokości o jeden miesiąc dłużej. Aby tak się stało, warto z namysłem wybrać dzień rozpoczęcia prowadzenia działalności.

Przykład: Pani Mariola założyła działalność 4 kwietnia. To oznacza, że pierwsze pełne składki ZUS zapłaci za maj. Jej przyjaciel – pan Mateusz – który również ma smykałkę do biznesu, planuje otworzyć działalność 1 lutego. To oznacza, że ulgi ZUS będą liczone właśnie od tego miesiąca – luty będzie pierwszym pełnym miesiącem.

Mały ZUS a świadczenie usług dla byłego pracodawcy

Najpierw praca na etacie, a następnie własna działalność gospodarcza – tak właśnie wygląda droga wielu przedsiębiorców. Częstą sytuacją jest, że po założeniu firmy jej właściciel zaczyna współpracować z poprzednim pracodawcą. Wówczas pojawia się pytanie: czy Mały ZUS jest dostępny dla przedsiębiorcy, który wykonuje pracę dla byłego pracodawcy? Nie zawsze. Zasady są następujące – przedsiębiorca nie skorzysta z Małego ZUS-u, gdy spełnia łącznie dwa warunki:

● w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonuje pracę na rzecz byłego pracodawcy;

● w ramach pracy wykonywał czynności wchodzące w zakres obecnie wykonywanej działalności gospodarczej.

Analogiczne zasady obowiązują w przypadku opisanej już Ulgi na start. Taka konstrukcja przepisów nie jest jednak przypadkowa – ma wyeliminować praktykę „wypychania” pracowników przez pracodawców na własną działalność gospodarczą, czyli przymuszania ich do świadczenia usług w ramach współpracy B2B.

Przykład: Pani Aneta była zatrudniona na etacie jako pracownik sekretariatu. Ponieważ nie była to posada jej marzeń, intensywnie się dokształcała. Kilka lat później zdecydowała się na odważny krok i założyła własne biuro rachunkowe. W ramach usługi B2B wciąż współpracuje z byłym pracodawcą – prowadzi mu księgi rachunkowe. Ponieważ jednak zakres czynności wykonywanych w ramach umowy o pracę i współpracy biznesowej jest zupełnie inny, to pani Aneta może korzystać z obniżonych składek ZUS.

Mały ZUS a zawieszenie działalności gospodarczej

W trakcie prowadzenia działalności gospodarczej może wydarzyć się wiele. Nie na wszystkie okoliczności przedsiębiorca ma wpływ – zdarza się, że musi zawiesić prowadzenie firmy. Co wówczas ze składkami ZUS? W przypadku Małego ZUS-u zasada jest następująca: zawieszenie nie przerywa biegu 24 miesięcy okresu ulgi. Inaczej mówiąc, okres zawieszenia będzie wliczał się do wspomnianych 2 lat, przez które przedsiębiorca może płacić niższe składki ZUS. Podobnie sprawa wygląda w przypadku Ulgi na start.

Przykład: Pan Mariusz założył działalność gospodarczą 5 stycznia. Po dwóch miesiącach dostał atrakcyjną ofertę pracy od zagranicznego pracodawcy, którą postanowił przyjąć – zawiesił działalność gospodarczą. Gdy pół roku później wznowił prowadzenie firmy, okazało się, że nie może już korzystać z Ulgi na start.

Przykład: Pani Aleksandra w lutym zaczęła płacić Mały ZUS. Miesiąc później ze względów osobistych zawiesiła firmę. Po kilku latach, gdy chciała wznowić działalność, okazało się, że będzie musiała już na starcie płacić „duży” ZUS – utraciła prawo do ulgi w postaci niższych składek w ramach Małego ZUS-u.

W okresie zawieszenia działalności gospodarczej przedsiębiorca nie podlega ubezpieczeniom w ZUS. To z kolei oznacza, że nie ma on obowiązku płacić składek ZUS. Co z ubezpieczeniem zdrowotnym? Przedsiębiorca może zdecydować, czy chce zgłosić się dobrowolnie do ubezpieczenia w NFZ. Taki krok wiąże się jednak z koniecznością opłacania składki – aktualne informacje o jej wysokości można znaleźć na stronie internetowej NFZ.

Sprawdź też artykuły na ING księgowość:
1) PIT-2 – jak wypełnić go krok po kroku?
2) Średnia urlopowa – jak wyliczyć wynagrodzenie?
3) Limit płatności gotówką – co warto wiedzieć i o czym pamiętać?

Koszty prowadzenia działalności gospodarczej w 2024 – to musisz wiedzieć Podatek od darowizny – obecne stawki oraz terminy zgłaszania