Czym jest grupa VAT?

Grupa VAT to jedna ze zmian w przepisach, przewidziana przez Polski Ład w 2022 roku. Od 1 lipca 2022 roku podmioty powiązane miały mieć możliwość przystąpienia do grup VAT, niestety skorzystają z niej dopiero w przyszłym roku. Jej stworzenie ma przynosić wiele korzyści, o których dowiesz się z dalszej części tekstu.

Z artykułu dowiesz się między innymi:
✔ co to jest grupa VAT? ;
✔ kto może zostać takim podatnikiem? ;
✔ jakie korzyści płyną z jej utworzenia?;

Czym jest grupa VAT?

Grupa VAT to grupa podmiotów (podatników) powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, a także zarejestrowana jako podatnik VAT. Do pełnienia obowiązków w jej imieniu oraz reprezentowania, wytypowany zostaje przedstawiciel grupy.

Można ją opisać jako prawną formę współdzielenia do celów VAT, bowiem po przystąpieniu do grupy VAT, istniejąca już forma prawna jednego z członków grupy traci znaczenie dla celów podatkowych. Członek grupy staje się częścią nowego podatnika, czyli właśnie grupy VAT.

Grupa VAT: dla kogo jest dostępna?

Utworzenie grupy VAT będzie możliwe przez podmioty powiązane jednocześnie finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie. Warunek ten musi występować w trakcie utworzenia grupy trwać nieprzerwanie przez cały okres jej funkcjonowania.

Podmioty niemające statusu „Podatkowa Grupa Kapitałowa” również mogą utworzyć Grupę VAT.

Grupa VAT: od kiedy wchodzi w życie?

Reklamowana przez Polski Ład grupa VAT pierwotnie miała wejść w życie 1 lipca 2022 roku. Przepisy związane z nową grupą podatkową zostały jednak przesunięte na początek nowego roku. Zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2023 r. Pośrednio może to wynikać z wątpliwości co do sposobu działania, a także rozliczenia podatku w takiej formie, które ustawodawca chce jeszcze doprecyzować.

Grupa VAT a projekt ustawy

Pierwotny termin wejścia w życie zmieniła ustawa z dnia 8 czerwca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu automatyzacji załatwiania niektórych spraw przez Krajową Administrację Skarbową (DzU poz. 1301, dalej nowelizacja).

Ustawa uściśla również niektóre zagadnienia związane z funkcjonowaniem grup VAT, a także:

• rozszerza w znaczący sposób zakres informacji, jakie będzie musiała gromadzić grupa w zakresie czynności wykonywanych wewnątrz grupy,
• wprowadza zobowiązania raportowania do fiskusa w formie JPK do 25 dnia każdego miesiąca, następującego po każdym kolejnym miesiącu.

Warunki tworzenia grup VAT

Warunkiem tworzenia grup VAT jest spełnienie warunków związanych z powiązaniami między podmiotami. Powinny spełniać one następujące cechy:

Powyższe warunki istnienia powiązań finansowych, ekonomicznych i organizacyjnych pomiędzy członkami grupy VAT muszą trwać nieprzerwanie przez okres, w jakim ta grupa ma status podatnika. Grupa VAT nie może funkcjonować krócej niż 3 lata.

W jaki sposób założyć grupę VAT?

Grupa VAT nabędzie status podatnika z dniem wskazanym w umowie grupy, nie wcześniej niż z dniem wpisu do rejestracji. Na mocy art. 96 ust. 4 ustawy o VAT naczelnik urzędu skarbowego nie dokona rejestracji grupy jako podatnika, jeżeli:

• dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą,
• podmiot ten faktycznie nie istnieje,
• mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z tym podmiotem albo jego pełnomocnikiem,
• podmiot albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego,
• z posiadanych informacji wynika, że podatnik może prowadzić działania z zamiarem wykorzystania działalności banków w rozumieniu art. 119 zg pkt 1 ordynacji podatkowej lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi w rozumieniu art. 119 zg pkt 9 ordynacji podatkowej,
• wobec tego podmiotu Sąd orzekł, na podstawie odrębnych przepisów, zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.

Organem właściwym w zakresie opodatkowania grupy VAT jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy dla reprezentanta tej grupy. To właśnie on zawiadomi o braku rejestracji jej przedstawiciela.

Ponadto z chwilą rejestracji grupy VAT jako podatnika, naczelnik urzędu skarbowego z urzędu wykreśli z rejestru jako podatnika VAT członków grupy. Z momentem rejestracji dane członka grupy VAT, wskazane w białej liście, tj.:

• numery rachunków rozliczeniowych,
• imiennych rachunków w SKOK,
• otwartych w związku z prowadzoną przez niego działalnością:
• wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym oraz
• potwierdzonych przy wykorzystaniu STIR, z wyjątkiem rachunków prowadzonych przez NBP,

będą podlegać uwidocznieniu w wykazie jako dane grupy VAT.
W sytuacji wykreślenia z rejestru grupy VAT, naczelnik urzędu skarbowego przywróci zarejestrowanie członkowi grupy jako podatnika (z takim statusem, jaki posiadał przed wykreśleniem). Nie wymaga to konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego. Warto pamiętać, że grupa VAT traci status podatnika:

• z dniem poprzedzającym dzień wystąpienia zmian w stanie faktycznym lub w stanie prawnym, skutkujących naruszeniem warunków uznania grupy VAT za podatnika,
• z upływem terminu, na jaki zostanie utworzona.

Rozliczenia VAT w grupie — jak to wygląda w praktyce?

Z chwilą utworzenia grupy VAT podmioty znajdujące się w niej tracą status podatników VAT. Od tego momentu rozliczają się wspólnie z podatku od towarów i usług. Natomiast w kwestii podatku dochodowego każdy rozlicza się samodzielnie.

Ideą utworzenia nowej grupy podatników było uproszczenie rozliczeń w ramach wzajemnych świadczeń na ich rzecz. Co za tym idzie, podmioty tworzące grupę nie muszą wystawiać sobie wzajemnie faktur sprzedażowych. Wystarczającym dokumentem do tego będzie nota księgowa. Zgodnie z art. 8c ust. 1 ustawy o VAT dostawa towarów i świadczenie usług dokonane przez członka grupy VAT na rzecz innego członka tej samej grupy VAT nie podlegają opodatkowaniu.

Grupa VAT a korzyści

Do głównych zalet tego rozwiązania należą:

• wspólne rozliczanie podatku od towarów i usług przez całą grupę podmiotów powiązanych,
• transakcje w grupie nie podlegają opodatkowaniu, fakturowaniu oraz mechanizmowi podzielonej płatności (split payment),
• składanie jednej deklaracji VAT,
• od grupy wymaga się wskazania odrębnie rachunku bankowego przeznaczonego do obsługi zwrotów i przyjmowania płatności,
• uproszczenie administracji związanej z dokumentowaniem i raportowaniem transakcji.

Ryzyka grup VAT — o czym należy wiedzieć?

Tworzenie grupy VAT wiąże się z takimi zagrożeniami jak:

• solidarna odpowiedzialność za jej zobowiązania (w trakcie posiadania statusu podatnika, jak i po utracie),
• koniecznością ustalania proporcji odliczania VAT (udział czynności opodatkowanych i nieopodatkowanych przez każdy podmiot oddzielnie),
• obowiązkiem ewidencjonowania transakcji wewnątrz grupy.

Podsumowując, utworzenie grupy VAT jest opcjonalne, co oznacza, że kwestia ustalenia tego, czy skorzysta się z takiego rozwiązania, należy do podatników. Przystąpienie do niej niesie ze sobą wiele korzyści, ale i zagrożeń.

Niewątpliwie na korzyść przemawia brak opodatkowania między podmiotami należącymi do grupy, brak faktur wewnętrznych czy wyłączenie mechanizmu podzielonej płatności. Tworząc grupę VAT, należy być świadomym spoczywającej na podatniku solidarnej odpowiedzialności.

Mankamentem może być również ustalanie proporcji VAT, a także obowiązek związany z ewidencją transakcji pomiędzy podmiotami w grupie. Przed podjęciem decyzji warto więc przeanalizować indywidualną sytuację lub podeprzeć się opinią wykwalifikowanego doradcy podatkowego.