Ze względu na niejasność przepisów w kwestii tego, czy osoba niepełnoletnia może posiadać status przedsiębiorcy, pojawia się wiele wątpliwości w tym zakresie. Jak to wygląda z prawnego punktu widzenia? Wyjaśniamy w naszym najnowszym wpisie.
Z artykułu dowiesz się między innymi:
✔ jakie definicje przedsiębiorcy funkcjonują w polskim prawie;
✔ czym jest zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych;
✔ jakie procedury obowiązują w przypadku założenia oraz dziedziczenia przedsiębiorstwa lub otrzymania jego akcji przez osobę niepełnoletnią.
Kim jest przedsiębiorca w świetle polskiego prawa?
W polskim prawie funkcjonuje kilka definicji przedsiębiorcy. Dwie najważniejsze z nich znajdują się w: ustawie – Prawo przedsiębiorców i Kodeksie cywilnym. Co do zasady, obie z nich są takie same. Jedyną zasadniczą różnicą jest dopuszczenie przez Kodeks cywilny wykonywania działalności zawodowej i tylko we własnym imieniu.
Definicja przedsiębiorcy wg Prawa przedsiębiorców
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną i wykonująca działalność gospodarczą, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną.
Definicja przedsiębiorcy wg Kodeksu cywilnego
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną i prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową, której odrębna ustawa przyznaje jednak zdolność prawną.
Czym jest zdolność prawna a czym zdolność do czynności prawnych?
Jak pokazały powyższe definicje, prawo nie daje jasnej odpowiedzi na pytanie: “Czy status przedsiębiorcy może posiadać także osoba niepełnoletnia?”. Aby ją uzyskać, trzeba zrozumieć pojęcia zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych.
Zdolność prawna to możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków. Przykładowo, można być właścicielem jakiejś rzeczy. Zdolność prawna przysługuje:
- osobom fizycznym, czyli każdemu człowiekowi (od narodzin do śmierci);
- osobom prawnym (od chwili powstania aż do zaprzestania działalności);
- jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (na przykład spółka jawna).
- ograniczona;
- pełna.
- zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego;
- rozporządzać swoimi zarobkami, chyba, że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej;
- rozporządzać przedmiotami oddanymi im przez przedstawicieli ustawowych do swobodnego użytku;
- podpisywać umowy o pracę i dokonywać czynności prawnych, które ich dotyczą.
- zarejestrować odziedziczoną firmę na swoje nazwisko w CEIDG (wpis nie podlega dziedziczeniu);
- wystąpić do sądu o stwierdzenie nabycia spadku, w skład którego wejdą środki trwałe i wyposażenie należące do majątku firmy spadkodawcy;
- przejąć zobowiązania zmarłego przedsiębiorcy.
Z kolei zdolność do czynności prawnych to możliwość wykonywania praw i obowiązków oraz zaciągania zobowiązań we własnym imieniu.
Wyróżniamy następujące rodzaje zdolności prawnej:
Ograniczoną zdolność prawną mają osoby, które ukończyły 13. rok życia i osoby ubezwłasnowolnione częściowo. Aby móc dokonywać czynności, muszą one mieć zgodę swojego przedstawiciela ustawowego.
Bez takiej zgody mogą za to:
Inne czynności dokonane przez osoby z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych muszą być potwierdzone przez ich przedstawicieli ustawowych. Osoby te mogą same potwierdzać dokonane przez siebie czynności dopiero po ukończeniu 18. roku życia.
Pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby, które ukończyły 18. rok życia. Mogą dokonywać wszystkie czynności we własnym imieniu.
Zakładanie firmy przez nieletniego
Posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych jest konieczne przy zakładaniu własnej firmy. Jej brak nie pozwala być samodzielnym uczestnikiem w obrocie gospodarczym ani dokonywać samodzielnie większości czynności.
Osoba posiadająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych może jednak prowadzić własną firmę. Muszą jednak na to wyrazić zgodę jej przedstawiciele ustawowi, a więc najczęściej rodzice. W niektórych sprawach do dokonania czynności potrzebna jest zgoda sądu.
Rejestracja firmy młodocianego w CEIDG
Tylko osoba pełnoletnia może założyć jednoosobową działalność gospodarczą, dokonując wpisu rejestracyjnego do CEIDG. Taki wpis nie podlega również dziedziczeniu. Wynika z tego, że osoba przed 18. rokiem życia nie może kontynuować działalności w przypadku otrzymania darowizny w postaci prawa do przedsiębiorstwa, nabycia firmy w jego imieniu (za zezwoleniem sądu opiekuńczego) lub odziedziczenia przez niego przedsiębiorstwa.
Dziedziczenie firmy przez małoletniego
Osoba niepełnoletnia, która otrzymała firmę w spadku (po śmierci przedsiębiorcy, poprzedniego właściciela firmy), powinna:
Dziedziczeniu podlegają składniki materialne i niematerialne wchodzące w skład przedsiębiorstwa, a nie ono samo.
Na przyjęcie spadku przez małoletniego musi także wyrazić zgodę jego przedstawiciel ustawowy.
W ten sposób osoba niepełnoletnia staje się przedsiębiorcą. Czynności w jej wykonaniu musi jednak wykonywać przedstawiciel ustawowy. Samodzielne prowadzenie firmy możliwe jest dopiero po osiągnięciu przez nią pełnoletności.
Udziały i akcje dla niepełnoletniego
Osoba niepełnoletnia może posiadać udziały i akcje w spółkach handlowych. Posiadanie pełnej zdolności do czynności jest w takiej sytuacji niezbędne wyłącznie w przypadku członków zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorów i prokurentów.
Wynika z tego, że osoba małoletnia, która posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnych, może zawrzeć umowę spółki bez przystępowania do niej.
Podobnie jest w spółkach osobowych. Niepełnoletni nie mogą jednak zaciągać zobowiązań bez zgody sądu, gdyż wspólnicy spółki osobowej odpowiadają za zobowiązania spółki.
Podsumowanie
Niepełnoletni może być przedsiębiorcą tylko i wyłącznie, gdy ukończył 13. rok życia. Jest to jednak działanie dość uciążliwe. Przy podejmowaniu większości decyzji niezbędna jest bowiem zgoda przedstawicieli ustawowych, a w szczególnych przypadkach, nawet sąd.
W praktyce małoletni figuruje w rejestrach firmy, ale i tak większość decyzji jest podejmowana przez opiekunów prawnych. Samodzielnie przedsiębiorstwo prowadzić może jedynie osoba pełnoletnia, która ma pełną zdolność do czynności prawnych.
Źródło grafiki: https://unsplash.com/photos/8nHQx4zi9Wk
