Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych - czym jest i kogo obowiązuje?

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych stanowi realizację tzw. IV dyrektywy AML – Parlamentu Europejskiego i Rady z 20 maja 2015 roku. Przepisy te mają zapobiegać wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. W lipcu minie termin wpisu do rejestru. Przeczytaj nasz artykuł, aby dowiedzieć się więcej.

Z artykułu dowiesz się między innymi:
✔ czym jest Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR),
✔ kim jest beneficjent rzeczywisty,
✔ kto jest zobowiązany do zgłoszenia się do tego rejestru,
✔ jak i kiedy dokonać wpisu do CRBR,
✔ jakie dane zawiera CRBR.

Czym jest Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych?

Podstawy prawne, które regulują tworzenie się i funkcjonowanie CRBR to:

● ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2019 r. poz. 1115, z późn. zm.);
● rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 16 maja 2018 r. w sprawie zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych (Dz.U. 2018 poz. 968);
● rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 16 maja 2018 r. w sprawie wniosków o udostępnienie informacji o beneficjentach rzeczywistych oraz udostępniania tych informacji (Dz.U. 2018 poz. 965);
● dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniającej rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE (dalej, jako dyrektywa 2015/849).

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) to system powstały w wyniku ustawy z dnia 1 marca 2018 roku. Ustawa wdraża dyrektywę 2015/849 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE).

Głównym celem dyrektywy unijnej jest przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Dane dostępne w CRBR mają charakter publiczny – każdy nieodpłatnie ma dostęp do informacji tam zawartych. Wystarczy, że wejdzie na rządową witrynę crbr.podatki.gov.pl i wyszuka wpisu, który go interesuje. Dzięki jawności i dostępności danych, system zwiększa zaufanie do rynku finansowego i uczestników obrotu gospodarczego.

Kim jest beneficjent rzeczywisty?

CRBR gromadzi i przetwarza informacje o beneficjentach rzeczywistych. Kim oni są?

Zgodnie z art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z 1 marca 2019 roku (Dz. U. 2019 r. poz. 1115, z późn. zm.) beneficjentem rzeczywistym jest osoba lub osoby fizyczne, które sprawują kontrolę (pośrednio lub bezpośrednio) nad klientem poprzez posiadane uprawnienia. Uprawnienia te umożliwiają wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta.

Beneficjentem rzeczywistym w przypadku osoby prawnej może zatem być:

  • osoba fizyczna będąca udziałowcem lub akcjonariuszem klienta, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej;
  • osoba fizyczna dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym klienta;
  • osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji klienta, lub łącznie dysponującą więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie klienta;
  • osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad klientem;
  • osoba fizyczna zajmująca wyższe stanowisko kierownicze, na przykład członek zarządu.

W przypadku klienta będącego trustem, beneficjentem rzeczywistym będzie:

  • założyciel;
  • powiernik;
  • nadzorca, jeżeli został ustanowiony;
  • beneficjent (faktyczny właściciel pobierający korzyści);
  • inna osoba sprawująca kontrolę nad trustem.

Z kolei beneficjentem rzeczywistym klienta prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą, wobec którego nie stwierdzono przesłanek lub okoliczności mogących wskazywać na fakt sprawowania kontroli nad nim przez inną osobę lub osoby fizyczne, przyjmuje się, że taki klient jest jednocześnie beneficjentem rzeczywistym.

Kto i w jakim terminie jest zobowiązany do zgłoszenia się do rejestru?

Ustawa weszła w życie 13 października 2019 roku. Do zgłaszania informacji do CRBR i ich aktualizacji są zobowiązane spółki:

  • jawne;
  • komandytowe;
  • komandytowo-akcyjne;
  • z ograniczoną odpowiedzialnością;
  • proste spółki akcyjne (od 1 marca 2021);
  • akcyjne, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca
    2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 623).

Wszystkie spółki zarejestrowane przed wejściem w życie ustawy zgodnie z Art.195 tejże ustawy muszą zgłosić informacje do CRBR w ciągu 6 miesięcy od dnia jej obowiązywania. Tym samym muszą to zrobić do 13 lipca 2020 roku.

Spółki, które powstały po wejściu w życie ustawy muszą zgłosić informacje nie później niż w terminie 7 dni od dnia wpisu ww. spółek do Krajowego Rejestru Sądowego.

Do wpisu do CRBR zobowiązane są także spółki będąca w stanie likwidacji lub upadłości, a także te które zawiesiły działalność przed wejściem w życie ustawy.

Za niedokonanie wpisu do CRBR, wszelkie opóźnienia jak inne naruszenia przepisów ustawy przewidziane są kary finansowe zależne od wagi uchybień.

Jak dokonać wpisu do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych?

Zgodnie z rozporządzeniem, wpisu do CRBR może dokonać jedynie osoba uprawniona do reprezentacji spółki (Art.61). Wpisu dokonujemy bezpłatnie przez formularz udostępniony przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

Fragment formularza CRBR

Formularz musi zostać opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub profilem zaufanym ePUAP. W przypadku gdy wymagana jest łączna reprezentacja tj. przez więcej niż jedną osobę, zgłoszenie musi być podpisane przez wszystkie wymagane osoby.

Zgłoszenia do CRBR można dokonać tylko w formie elektronicznej.

Jakie dane przechowywane są w Centralnym Rejestrze Beneficjentów Rzeczywistych?

Rejestr gromadzi dane dotyczące beneficjentów rzeczywistych spółek:

  • dane identyfikacyjne spółki:
    • nazwa (firma)
    • forma organizacyjna
    • siedziba
    • numer w Krajowym Rejestrze Sądowym
    • NIP
  • dane identyfikacyjne beneficjenta rzeczywistego i członka organu lub wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółki:
    • imię i nazwisko
    • obywatelstwo
    • państwo zamieszkania
    • PESEL albo data urodzenia – w przypadku osób, które nie posiadają PESEL
    • informację o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach, które przysługują beneficjentowi rzeczywistemu.

Dane te są jawne i każdy ma do nich nieodpłatny dostęp. Dane dostępne są już nawet w ciągu 5 minut od złożenia wniosku lub do końca następnego dnia roboczego. Zależne jest to czy wnioskujemy o dane na moment ich udostępnienia czy dla określonego przedziału czasowego (Dz.U z 2018 r. poz. 965 § 4.2)

Jak można pobrać dane z CRBR?

Aby pobrać dane należy udać się na stronę https://www.podatki.gov.pl/crbr/ i wybrać zakładkę Rejestr CRBR, a następnie – opcję Wyszukaj.

Fragment formularza CRBR

Po wpisaniu danych identyfikujących (NIP, PESEL, Data urodzenia) otrzymujemy wynik, który możemy pobrać w formacie PDF lub XML. Plik zawiera podstawowe dane spółki, dane i uprawnienia beneficjentów spółki oraz reprezentantów.

Wynik zapytania formularza CRBR

Czytaj także