Z artykułu Sprawozdanie finansowe, czyli drogowskaz w biznesie dowiedziałeś się, jakie są cechy i elementy sprawozdania finansowego.
Teraz chcemy pokazać, jak w prawidłowy sposób, bez specjalistycznej wiedzy analitycznej, odczytać zawarte w tych dokumentach informacje.
Pomoże Ci to w podjęciu decyzji o współpracy z daną firmą, a także da odpowiedź, czy warto udzielić kredytu kupieckiego Twojemu kontrahentowi.
Z artykułu dowiesz się:
✔ na co zwrócić uwagę w analizie rachunku zysków i strat,
✔ jakie elementy ze sobą porównywać,
✔ czy są składniki bilansu, które uchronią Cię przed ryzykiem.
Wszystkie złożone do KRS sprawozdania finansowe możesz bezpłatnie i bez logowania pobrać z Aleo.com.
Rachunek zysków i strat, czyli od czego zacząć analizę
Wartości, które odczytasz w rachunku zysków i strat (RZiS) świadczą o skali prowadzonej przez Twojego kontrahenta działalności oraz o tym, czy jest ona rentowna. Pamiętaj, że o ile dane w bilansie są wartościami na określony dzień, to liczby w RZiS to wartości wypracowane w określonym okresie (na przykład przez rok kalendarzowy).
RZiS występuje w dwóch wariantach, kalkulacyjnym i porównawczym. Drugi rodzaj pozwala na bardziej wnikliwą analizę.
O skali prowadzonej działalności najlepiej świadczy pierwsza pozycja RZiS, czyli suma przychodów ze sprzedaży. Porównanie obecnego RZiS z tym za poprzedni rok pozwoli ocenić, czy przedsiębiorstwo zwiększa wolumen sprzedaży, czy wręcz przeciwnie. Jeśli dysponujesz RZiS za minimum trzy kolejne lata obrotowe, to będziesz w stanie wyznaczyć trend poziomu sprzedaży Twojego kontrahenta.
Jednak samo zwiększanie poziomu sprzedaży to nie wszystko. Ważne jest też, aby za zwiększonymi przychodami rosła rentowność prowadzonej działalności.
Rentowność miarą skuteczności prowadzenia firmy
Rentowność wyznaczysz poprzez porównanie zysku do sumy przychodów. W RZiS odnajdziesz kilka pozycji zysku czy straty, najważniejsze z nich to zysk/strata ze sprzedaży oraz zysk/strata netto. Jeśli pozycje te przyjmują wartości ujemne, to znaczy, że Twój kontrahent osiągnął w danym roku stratę. Możliwa jest jednak sytuacja, w której spółka osiąga stratę ze sprzedaży oraz zysk netto. Może to oznaczać, że działalność prowadzona jest niezbyt efektywnie, a zysk netto mógł zostać wypracowany na zdarzeniach o jednorazowym charakterze np. poprzez wyprzedaż majątku spółki. W kolejnym roku będzie trudno o powtórzenie tego działania, a ponadto ograniczone zasoby trwałe przedsiębiorstwa mogą utrudnić, bądź wręcz uniemożliwić sprawne funkcjonowanie firmy.
Ten sam tok myślenia można zastosować w odwrotnej sytuacji. Nie przekreślaj zupełnie kontrahenta, który wypracowuje zysk ze sprzedaży (co pozytywnie świadczy o podstawowej działalności), ale ostatecznie wykazuje stratę. Może to wynikać ze zdarzenia, które już nie wystąpi, o ile zarządzająca spółką kadra wyciągnie wnioski i wprowadzi mechanizmy zapobiegające powtórzeniu danej sytuacji.
Porównanie analogicznych pozycji przychodowych i kosztowych z dwóch sprawozdań finansowych pozwoli uzyskać odpowiedź na pytanie, dlaczego analizowana przez Ciebie spółka radzi sobie lepiej lub gorzej niż rok wcześniej. Zwróć uwagę na pozycje, które zmieniają się niewspółmiernie bardziej od pozostałych. Zastanów się, czy zmiany te były bezpośrednim wynikiem jakości zarządzania przedsiębiorstwem, czy może kształtowały się na skutek czynników makroekonomicznych.
Na bilans składają się aktywa (trwałe i obrotowe), które stanowią majątek firmy oraz pasywa (kapitały własne, zobowiązania długo- i krótkoterminowe), czyli źródła finansowania majątku. Najważniejszą zasadą świadczącą o prawidłowych proporcjach poszczególnych pozycji jest przyrównanie aktywów obrotowych do zobowiązań krótkoterminowych (tak zwany wskaźnik płynności finansowej). Jeśli tych aktywów jest więcej, to zwiększa się szansa, że Twój kontrahent będzie w stanie zdobyć środki pieniężne, aby wywiązać się ze zobowiązań handlowych wobec Twojej firmy.
Zwróć uwagę na poszczególne pozycje bilansu i oceń ich jakość.
Posiadanie przez spółkę rzeczowych aktywów trwałych o znacznej wartości sprawia, że jest ona w pewien sposób zakorzeniona, co zwiększa poczucie stabilności. Firmy bez majątku rzeczowego nazywa się niekiedy mianem „walizkowych”, taką działalność można z dnia na dzień przenieść do innego podmiotu, a zostaną po niej jedynie niezapłacone rachunki.
Warto też zwrócić uwagę na duże pozycje aktywów finansowych. Są to głównie udziały posiadane w innych podmiotach lub udzielone im pożyczki. Bez szczegółowych informacji dotyczących tych podmiotów i ich kondycji finansowej nie jesteś w stanie stwierdzić czy wartość, którą widzisz w bilansie jest wartością realną.
Natomiast ocena poziomu zapasów uzależniona jest od branży jaką reprezentuje dana firma. Spróbuj oszacować, jak długo zapasy zalegają w jej magazynach. W tym celu skorzystaj ze wskaźnika rotacji zapasów. Przyrównaj ich wartość do średniej miesięcznej sprzedaży (suma rocznych przychodów/12). Jeśli np. wartość zapasów jest trzykrotnie wyższa, oznacza to, że musi minąć kwartał, aby Twój kontrahent wyprzedał zmagazynowane towary czy produkty gotowe. Im ten czas jest dłuższy, tym większe ryzyko, że zmagazynowane aktywa nie będą atrakcyjne dla potencjalnego kupującego. No i właśnie ocena tego czasu jest zróżnicowana dla poszczególnych branż (spożywcza, modowa, nowoczesnych technologii).
Należności z tytułu dostaw i usług to środki pieniężne, których oczekuje Twój kontrahent od swoich klientów. Im tych należności więcej, tym potencjalnie większe możliwości, aby regulować zobowiązania krótkoterminowe, ale niekoniecznie. Na podobnej zasadzie, jak w przypadku zapasów, można oszacować, jak długo Twój kontrahent oczekuje na płatności. Jeśli ten czas jest niepokojąco długi, to istnieje ryzyko, że te należności w ogóle nie zostaną już uregulowane. Nastąpi wtedy konieczność, aby zaksięgować ich wartość jako koszt. Sukcesem nie jest zatem, aby wyłącznie wypracować wysoki poziom przychodu i zysku, ale aby te zyski spłynęły na konto firmy.
Uwaga na pozycję innych należności! Często są to rozrachunki z właścicielami, które nigdy już nie zostaną zwrócone spółce. Należy o tę wartość pomniejszyć kapitały własne.
Źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa
Po drugiej stronie bilansu (pasywa) znajdziesz odpowiedź na pytanie, czym spółka sfinansowała przedstawiony w aktywach majątek trwały i obrotowy, czy są to środki własne, kredyty bankowe i leasingi czy kredyt kupiecki.
Na kapitały własne składa się zasób środków, które były od momentu założenia spółki (kapitał podstawowy) zgromadzone w okresie prowadzonej działalności (kapitał zapasowy i rezerwowy) oraz bieżący zysk spółki. Kapitałów własnych nie utożsamiaj z gotówką, tą znajdziesz w aktywach obrotowych. Im większy udział środków własnych w źródłach finansowania majątku, tym firma stoi na trwalszych fundamentach. Wielkość kapitałów zapasowych i rezerwowych świadczy o tym, iż w ubiegłych latach spółka nie dość, że wypracowała zysk, to jeszcze dodatkowo nie został on w całości wypłacony w formie dywidendy. Polityka wzmacniania pozycji kapitałowej pozytywnie świadczy o właścicielach spółki. Zrównoważona wielkość kapitałów własnych i pozostałych pozycji pasywów oznacza, iż ryzyko rozkłada się po równo na samą spółkę i pozostałe podmioty z nią współpracujące.
Źródłem spłaty zobowiązań długoterminowych (czyli z terminem spłaty powyżej roku) jest w uproszczeniu wypracowywany zysk netto i amortyzacja. Natomiast zobowiązania krótkoterminowe są spłacane ze środków możliwych do uzyskania ze sprzedaży zapasów, należności które spłyną z tego tytułu oraz ze środków pieniężnych już zgromadzonych na rachunku.
Kredyt kupiecki a analiza bilansu
Kredyt kupiecki, którego udzielasz Twojemu kontrahentowi jest prezentowany w jego bilansie jako zobowiązania z tytułu dostaw i usług. Wielkość tej pozycji możesz ocenić podobnie jak w przypadku zapasów i należności z tytułu dostaw i usług. Niepokojąco wysoki poziom zobowiązań handlowych może świadczyć o tym, że spółka wykorzystuje dominującą pozycję wobec jej dostawców lub, co gorsza, ma problem z terminowym regulowaniem zobowiązań.
Analiza tych kilku głównych pozycji rachunku zysków i strat oraz bilansu pozwoli Ci wyrobić sobie zdanie o Twoim kontrahencie. Jeśli masz dostęp do informacji dodatkowych czy opinii biegłego rewidenta, to zapoznaj się z ich treścią. Zawarte w nich informacje mogą ułatwić ocenę. Jeśli początkowo odczuwasz trudność w analizie danych, to nie załamuj się… analiza finansowa to trudna sztuka, której zasady można opisać w opasłej księdze. Z biegiem czasu każde kolejne sprawozdanie finansowe będzie miało przed Tobą coraz mniej tajemnic.
Chcesz zobaczyć sprawozdanie finansowe danej firmy? Wpisz jej NIP lub nazwę, następnie przejdź do części „Dokumenty finansowe”.
$searchEngineInput
Autorem artykułu jest Marcin Mielewczyk
