Dodatek funkcyjny to jedno ze świadczeń dobrze znanych pracownikom jednostek i zakładów pracy należących do państwa. W jakich przypadkach jest on obowiązkowy i kto może go otrzymać? Jaka jest jego wysokość? Sprawdź!
Z tego artykułu dowiesz się:
- czym jest dodatek funkcyjny,
- ile procent wynosi w stosunku do wynagrodzenia,
- jak kwestie wypłacania dodatku funkcyjnego regulują przepisy,
- jak mają się urlop i zwolnienie lekarskie do wypłacania dodatku funkcyjnego,
- kiedy pracodawca nie ma obowiązku wypłacania dodatku.
Dodatek funkcyjny – co to jest i kto go otrzymuje?
W niektórych miejscach pracy pojawia się taki termin jak dodatek funkcyjny. Co to jest? Tym terminem określa się dodatkowe świadczenie, zazwyczaj w wymiarze finansowym, przyznawane pracownikowi w związku ze stanowiskiem i obowiązkami realizowanymi na nim. Jest to forma wynagrodzenia za większy wkład w pracę lub zwiększoną odpowiedzialność za nią. Oznacza to, że nie trzeba na niego dodatkowo zasłużyć, natomiast w niektórych przypadkach konieczne jest spełnienie konkretnych przesłanek do jego wypłacenia.
Warto jednak zaznaczyć, że dodatki funkcyjne nie stanowią premii, bo mają charakter stały. Jest to raczej forma rekompensaty za poniesioną pracę oraz wyższą odpowiedzialność w stosunku do innych stanowisk w danej firmie czy jednostce administracyjnej. W związku z tym bardzo często dodatki funkcyjne otrzymują przede wszystkim osoby pracujące na stanowiskach kierowniczych. Niekiedy jednak są to dodatki również dla pracowników, którzy biorą na siebie dodatkowe zadania lub mają szczególnie wymagające stanowiska samodzielne. Dodatkowo w firmach prywatnych zasady przyznawania takiego dodatku są formułowane swobodnie i dowolnie.
Co do zasady osobami, które otrzymują dodatek funkcyjny na podstawie obowiązujących przepisów, są pracownicy zatrudnieni w:
- urzędach rangi państwowej,
- urzędach ranki samorządowej,
- jednostkach organizacyjnych,
- jednostkach należących do samorządu terytorialnego,
- zakładanych publicznej opieki zdrowotnej.
Zasady naliczania dodatku funkcyjnego – ile procent wynosi?
Dodatek funkcyjny wypłacany jest wraz z wynagrodzeniem zasadniczym w terminie właściwym dla niego według konkretnej umowy między pracodawcą a pracownikiem. Oznacza to, że wypłata następuje raz w miesiącu, a kwota wynagrodzenia powiększona jest o dodatek funkcyjny. Ile procent wynosi to świadczenie? Tutaj wszystko zależy od konkretnych przepisów, które obowiązują w danej jednostce czy przedsiębiorstwie.
Zazwyczaj dodatki funkcyjne obliczane są na podstawie jednej z wybranych metod:
- w przypadku dodatkowej umowy o zastępstwo za innego pracownika – procentowo od najniższego wynagrodzenia zasadniczego związanego z danym stanowiskiem pracy,
- procentowo od wynagrodzenia zasadniczego danego pracownika, na podstawie dodatkowych rozporządzeń,
- poprzez wykorzystanie przedziałów dla danych stanowisk w przedsiębiorstwach prywatnych;
- w konkretnych kwotach dla danych stanowisk, gdy mowa o pracownikach samorządowych zatrudnionych tak z wyboru, jak i powołania.
Przykładem niech będzie dodatek funkcyjny dla nauczycieli akademickich. W przypadku osób, które kierują zespołem, wynosi on maksymalnie do 67% wynagrodzenia profesora. Jego wysokość jest jednak wyliczana m.in. na podstawie tego, jak złożone są zadania i ile osób liczy zespół. Tę kwestię reguluje Ustawa o szkolnictwie wyższym.
Dodatek funkcyjny a urlop – jakie są zasady?
Osobną kwestią są regulacje, według których wypłacany jest w wyjątkowych okolicznościach dodatek funkcyjny. A urlop – zarówno wypoczynkowy, jak i zdrowotny – do nich należy. Jak wygląda wypłata świadczenia w takim przypadku?
W przypadku choroby dodatek funkcyjny jest wypłacany zazwyczaj w mniejszym wymiarze lub odstępuje się od jego wypłacania na czas, kiedy pracownik przebywa na zwolnieniu spowodowanym chorobą. Jednocześnie może się on liczyć do podstawy, od której wyliczany jest zasiłek chorobowy. Dzieje się tak jednak tylko w przypadku, gdy ogólnie przepisy wewnętrzne regulują, że w okresie urlopu zdrowotnego dodatek nie jest wypłacany.
Inaczej sprawa wygląda, gdy chodzi o urlop wypoczynkowy. Tutaj wiele zależy od tego, czy jest to urlop płatny, czy bezpłatny. W przypadku urlopu standardowego, czyli płatnego, dodatek funkcyjny jest wypłacany w standardowym wymiarze wraz z wynagrodzeniem zasadniczym. Jednakże, gdy pracownik przebywa na urlopie bezpłatnym, wymiar świadczenia pomoże być pomniejszony proporcjonalnie albo według innych, określonych wewnętrznie przepisów.
Dodatek funkcyjny a podatki i emerytura
Warto wiedzieć, że dodatek funkcyjny co do zasady wlicza się do podstawy opodatkowania. W efekcie podatek oblicza się od pełnej kwoty, a nie tylko wynagrodzenia zasadniczego. Oznacza to jednak również kilka korzyści dla pracownika. Przede wszystkim wysokość tego świadczenia doliczana jest do emerytury, jeśli od całości wynagrodzenia z dodatkiem funkcyjnym odprowadzana była składka emerytalna.
To jednak niejedyna korzyść. Druga zaleta jest bardziej aktualna. Dotyczy sytuacji, w której dodatek funkcyjny powiększa podstawę do obliczania kwoty za nadgodziny. Oznacza to, że pracownik ma indywidualnie wytyczoną kwotę, która zostanie dodana do jego wynagrodzenia za pracę nadliczbową w danym okresie rozliczeniowym.
Regulacje kodeksu pracy dotyczące dodatków funkcyjnych
Gdzie znaleźć przepisy o tym, jak wypłacany jest dodatek funkcyjny? Kodeks pracy, co zaskakujące, nie reguluje tej kwestii w żaden sposób. Informacji na temat tego, jak jest przyznawany, można szukać w:
- podpisanych przez konkretnych ministrów rozporządzeniach, które dotyczą danych grup zawodowych,
- regulaminie w miejscu pracy,
- wewnętrznych przepisach związanych z wynagradzaniem pracowników w danej jednostce.
Jedną z ważniejszych regulacji dotyczących dodatku funkcyjnego jest ta związana ze zmianą stanowiska w przedsiębiorstwie państwowym. Dodatek funkcyjny jest stałym elementem wypowiedzenia. Przez to pracodawca nie może zrezygnować z jego wypłacania, nie zmieniając warunków świadczenia pracy. Jeśli pracownik, który dotychczas był na stanowisku kierowniczym, zmienia je na inne, na którym dodatku funkcyjnego nie ma, może dojść do dwóch sytuacji. Gdy zmiana warunków pracy wynika z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, pracownik przez 6 miesięcy zachowuje prawo do wyższego wynagrodzenia (w tym dodatku), o ile jego nowa pensja jest niższa. Gdy przyczyny leżą po stronie pracownika, nie zachowuje on takiego prawa.
Dodatek funkcyjny jest dodatkowym świadczeniem, które stanowi wynagrodzenie za szczególny wkład w pracę albo wyróżniającą się odpowiedzialność. Nie każdy pracownik może go otrzymać w firmie budżetowej, jednak w przedsiębiorstwach prywatnych zasady te są swobodniejsze. Rozporządzenia i wewnętrzne regulaminy to dokumenty, które opisują zasady przyznawania oraz obliczania dodatku.
