Urlop tacierzyński - czym jest i kiedy przysługuje?

Urlop tacierzyński to rozwiązanie, z którego korzysta coraz więcej ojców pragnących aktywnie uczestniczyć w opiece nad dzieckiem w pierwszych miesiącach jego życia. Obok urlopu ojcowskiego oraz urlopu okolicznościowego z tytułu urodzenia dziecka (w wymiarze 2 dni) jest dodatkowym świadczeniem przysługującym po narodzinach dziecka. Sprawdźmy zatem komu przysługuje prawo do urlopu tacierzyńskiego oraz w jaki sposób złożyć wniosek, by móc się na niego udać.

Z niniejszego artykułu dowiesz się tego:

• co to jest urlop tacierzyński?
• jaki jest wymiar i warunki uzyskania urlopu tacierzyńskiego?
• w jaki sposób złożyć wniosek o urlop tacierzyński?
• jak prawo pracy chroni pracownika przebywającego na urlopie tacierzyńskim?
• czy pracodawca może zwolnić pracownika w trakcie urlopu tacierzyńskiego?
• jakie są różnice i podobieństwa urlopu tacierzyńskiego i urlopu macierzyńskiego?

Jako ciekawostkę można podać, że urlop tacierzyński, a w zasadzie urlop dla ojca został w 2023 roku wydłużony o dodatkowe 9 tygodni, których nie można przenieść na matkę. Jeśli zatem ojciec nie zdecyduje się na skorzystanie z tego przywileju to prawo do wolnego od pracy przepada bezpowrotnie.

Czym jest urlop tacierzyński?

Urlop tacierzyński to część urlopu macierzyńskiego, którą przejmuje ojciec dziecka. Zgodnie z obowiązującymi przepisami matka musi obowiązkowo spędzić z dzieckiem pierwszych 14 tygodni po jego narodzeniu, a po upływie tego okresu może wrócić do pracy. Jej obowiązek opieki nad dzieckiem może przejąć wówczas ojciec, co powoduje, że urlop macierzyński staje się urlopem tacierzyńskim.

W przypadku narodzin pierwszego dziecka będzie on trwał 6 tygodni, a zgodnie z przepisami wprowadzonymi w 2023 roku może zostać wydłużony o dodatkowe 9 tygodni, które przysługują wyłącznie ojcu i nie mogą zostać odstąpione na rzecz matki dziecka. Dodatkowy urlop wyłącznie dla ojca to efekt dostosowania polskiego prawa do przepisów unijnych, których celem jest wyrównanie szans na rozwój zawodowy obojga rodziców oraz umożliwienie ojcom aktywnego uczestniczenia w wychowywaniu dzieci.

Ile wynosi wynagrodzenie dla pracownika przebywającego na urlopie tacierzyńskim? Otóż, może to być 100% bądź 80% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego ojcu przez pracodawcę w okresie ostatnich 12 miesięcy. Mniejsza wartość wypłacana jest w sytuacji, gdy matka dziecka złoży wniosek o urlop rodzicielski w pełnym wymiarze bezpośrednio po urlopie macierzyńskim – wtedy zasiłek wynosi 80% tego wynagrodzenia.

Istotne jest także to, że z urlopu tacierzyńskiego mogą skorzystać nie tylko mężczyźni po narodzinach dziecka, ponieważ jest on przyznawany również z tytułu przysposobienia dziecka na wychowanie (np. jako rodzina zastępcza). Każdorazowo należy jednak pamiętać, że możliwość skorzystania z urlopu tacierzyńskiego warunkuje dobrowolna decyzja matki o rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego na rzecz ojca. Pracodawca nie może natomiast odmówić udzielania urlopu tacierzyńskiego, jednak stosowny wniosek musi zostać złożony w odpowiednim terminie i formie.

Wymiar i warunki uzyskania urlopu tacierzyńskiego

Ile trwa tacierzyński? Otóż, jego wymiar uzależniony jest w praktyce od tego, ile trwa urlop macierzyński, ponieważ zgodnie z obowiązującymi przepisami jego długość może wynosić:

• 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
• 33 tygodnie – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
• 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
• 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Jak już wspomniano matka dziecka musi obowiązkowo spędzić z nim minimum 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, co powoduje, że urlop tacierzyński w 2024 roku może wynieść maksymalnie:

• 6 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 17 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
• 19 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
• 21 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
• 23 tygodnie – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Jakie są warunki uzyskania urlopu tacierzyńskiego? Otóż, warto wiedzieć, że skorzystać z niego mogą wyłącznie Ci ojcowie, którzy są zatrudnieni na umowę o pracę, umowę zlecenie bądź prowadzą własną działalność gospodarczą. Z urlopu tacierzyńskiego nie skorzystają zatem osoby bezrobotne, czy pracujące na podstawie umowy o dzieło. Istotne w tym przypadku jest jednak to, że urlop tacierzyński mogą brać ci ojcowie, którzy płacą składki na ubezpieczenie zdrowotne regularnie przez okres 90 dni (bez opóźnień i zaniechań). W kontekście tacierzyńskiego istotna jest zatem nie tylko forma zatrudnienia, ale również staż pracy. W tym miejscu warto wspomnieć również o tym, że urlop tacierzyński nie przysługuje również wtedy, gdy nie matce nie przysługuje urlop macierzyński. Przykładem może być sytuacja, w której bezrobotna kobieta rodzi dziecko. Nie skorzysta ona wówczas z urlopu macierzyńskiego, a co za tym idzie ojcu dziecka nie będzie przysługiwał urlop tacierzyński nawet jeśli pracuje on zawodowo.

Jak złożyć wniosek o urlop tacierzyński?

Ojciec, który chce skorzystać z urlopu tacierzyńskiego musi zlożyć odpowiedni wniosek u swojego pracodawcy. Istotne jest jednak to, że wcześniej to matka dziecka musi złożyć wniosek o rezygnacji z dalszego korzystania z urlopu macierzyńskiego, co powinna uczynić na 7 dni przed planowanym powrotem do pracy. W przypadku, gdy ojciec wybiera się na tacierzyński urlop macierzyński jest przez niego kontynuowany w związku z czym matka dziecka wskazuje nie tylko termin powrotu do pracy, ale również imię i nazwisko ojca dziecka, który przejmie dalszą część urlopu. Do wniosku o urlop tacierzyński należy dołączyć oświadczenie matki o rezygnacji z dalszego korzystania z urlopu macierzyńskiego oraz skrócony odpis aktu urodzenia dziecka. Kiedy należy go złożyć? Otóż, trzeba tego dokonać najpóźniej 14 dni przed planowanym powrotem matki dziecka do pracy, a co za tym idzie rozpoczęciem urlopu tacierzyńskiego. Istotne w tym przypadku jest to, że pracodawca nie może wówczas odmówić swojemu pracownikowi skorzystania z tego przywileju.

Ochrona pracownika - jak prawo pracy chroni podczas urlopu tacierzyńskiego?

Korzystanie z urlopu tacierzyńskiego to przywilej, ponieważ pracownik jest wówczas chroniony przez prawo pracy. W jaki sposób? Chociażby przez to, że pracodawca nie ma możliwości nie wyrażenia zgody na udanie się na tacierzyński, jeżeli ojciec dziecka złoży odpowiedni wniosek we właściwym terminie. Istotne jest także to, że zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa pracy osoba korzystająca z urlopu tacierzyńskiego musi mieć możliwość powrotu do pracy po jego zakońćzeniu na dotychczasowym stanowisku i za wynagrodzenie, które otrzymywałby, gdy nie korzystał z tego urlopu. Jest to bardzo ważna kwestia, ponieważ urlop tacierzyński to rozwiązanie, które ma na celu wyrównanie szans rozwoju zawodowego u kobiet i mężczyzn, a co za tym idzie tak samo, jak urlop macierzyński nie może powodować negatywnych konsekwencji w zakresie zatrudnienia. Istotne jest także to, że korzystając z urlopu tacierzyńskiego, tak samo jak w przypadku urlopu rodzicielskiego można pracować, jednak nie można tego robić na podstawie umowy z dotychczasowym pracodawcą. Możliwe jest za to zawarcie umowy z inną firmą bądź praca na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Czy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę podczas urlopu tacierzyńskiego?

Po zakończeniu urlopu tacierzyńskiego pracodawca zobowiązany jest do umożliwienia pracownikowi pracy na dotychczasowym stanowisku i za wynagrodzenie, które otrzymywałby wtedy, gdyby nie korzystał z tego urlopu. Nie jest zatem dozwolone rozwiązanie umowy podczas urlopu tacierzyńskiego, ponieważ pracownik jest wówczas chroniony przez przepisy prawa pracy.

W przypadku, gdy nie możliwe jest przywrócenie do pracy na dotychczasowym stanowisku należy zatem zatrudnić daną osobę na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym. Wyjątek w tej sytuacji stanowi jedynie ogłoszenie upadłości bądź likwidacji pracodawcy.

Urlop macierzyński i tacierzyński - różnice i podobieństwa

Urlop macierzyński i tacierzyński to rozwiązania, które działają na podobnych zasadach, co wynika z faktu, że tacierzyński jest kontynuacją macierzyńskiego po przejęciu prawa do urlopu przez ojca. Tożsame są zatem zasady wypłacania zasiłku, a także sposób ochrony pracownika przez przepisy prawa pracy.

Czym różnią się oba urlopy?

Przede wszystkim długością, ponieważ zgodnie z obowiązującym prawem matka zobowiązana jest do wykorzystania co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego przed ewentualnym powrotem do pracy. W efekcie długość urlopu tacierzyńskiego przysługującego ojcu dziecka może być krótsza bądź dłuższa, co jest uzależnione od momentu, w którym matka zdecyduje się na powrót do pracy oraz ilości dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Różnicą jest także to, że o ile urlop macierzyński przysługuje matce odprowadzającej składki automatycznie, to skorzystać z tacierzyńskiego można tylko wtedy, gdy matka zdecyduje się na odstąpienie części własnego urlopu i powrót do pracy.

Podsumowując należy stwierdzić, że urlop tacierzyński to kontynuacja urlopu macierzyńskiego w sytuacji, gdy matka decyduje się na powrót do pracy. Jest on wypłacany na tych samych zasadach co zasiłek macierzyński i kończy się dokładnie wtedy, kiedy skończyłby się urlop macierzyński.