Podatek PIT (ang. Personal Income Tax) to podatek dochodowy od osób fizycznych, który płacą od uzyskanych dochodów lub przychodów. Podatnikiem PIT jest praktycznie każdy, kto uzyskuje jakikolwiek dochód w roku podatkowym.
Kto podlega obowiązkowi opłacania tego podatku? Tego dowiecie się z naszego najnowszego artykułu.
Z artykułu dowiesz się między innymi:
✔ kto podlega podatkowi PIT;
✔ jakie obowiązują stawki podatku PIT;
✔ czy przedsiębiorcom przysługują zwolnienia z obowiązku opłacania tego podatku.
Kwestie dotyczące podatku PIT określają dwie ustawy:
• o podatku dochodowym od osób fizycznych z 26 lipca 1991 roku;
• o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne z 20 listopada 1998 roku.
Kto płaci podatek PIT?
Podatek dochodowy PIT płacą wszystkie osoby fizyczne, czyli każda osoba od chwili narodzin aż do chwili śmierci. Podatkiem tym są opodatkowane także przychody osób prowadzących działalność gospodarczą.
Prawo podatkowe określa jako prowadzoną jednoosobowo lub w formie spółki zarobkową działalność:
• wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową;
• polegającą na wykorzystaniu rzeczy i wartości niematerialnych i prawnych;
• polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż.
Aby jednak taką działalność uznać za działalność gospodarczą w rozumieniu ustaw, odpowiedzialność wobec osób trzecich musi ponosić osoba prowadząca przedsiębiorstwo i ponosząca ryzyko związane z działalnością gospodarczą.
Opodatkowaniu podatkiem PIT podlegają zatem wszystkie dochody wszystkich osób fizycznych, również tych, które prowadzą działalność gospodarczą w formie:
• jednoosobowej działalności gospodarczej;
• spółki cywilnej;
• spółki jawnej;
• spółki partnerskiej;
• spółki komandytowej.
Pozostałe typy spółek (z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjna) podlegają podatkowi CIT.
Zobacz jakie są progi podatkowe 2023 na Firmove.pl
Co podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym PIT?
Dochód to nic innego jak przychód pomniejszony o koszty uzyskania tego dochodu.
Obowiązek podatkowy, czyli opodatkowanie podatkiem PIT wszystkich osób osiągających dochód, może być:
• ograniczony;
• nieograniczony.
Ograniczony obowiązek podatkowy polega na opodatkowaniu dochodów osiągniętych na terytorium Polski. Dotyczy osób niezamieszkujących na terytorium Polski, ale osiągających na tym terenie dochód. Muszą one odprowadzić podatek dochodowy, ale wyłącznie od dochodów osiągniętych w Polsce. Z kolei nieograniczony obowiązek podatkowy dotyczy całości osiągniętych dochodów każdej osoby zamieszkującej na terytorium Polski.
Miejscem zamieszkania w rozumieniu ustawy jest miejsce, w którym dana osoba posiada centrum interesów osobistych lub gospodarczych albo przebywa w nim dłużej niż przez 183 dni w roku podatkowym.
Formy opodatkowania dla podatku PIT
Podatek dochodowy przybiera różne formy opodatkowania. Wyróżnić można:
• podatek PIT płacony na zasadach ogólnych;
• podatek liniowy PIT;
• ryczałt ewidencjonowany;
• kartę podatkową.
Wybór formy opodatkowania zależy od przedsiębiorcy. Wybór należy jednak dokładnie przemyśleć, bowiem nie można go już zmienić w trakcie roku podatkowego. Przy podejmowaniu decyzji należy wziąć pod uwagę przede wszystkim rodzaj prowadzonej działalności i jej rozmiar. Każda forma wiąże się bowiem z innymi preferencjami i stawką podatkową.
Zasady ogólne
Do rozliczenia na zasadach ogólnych należy skorzystać z formularza PIT-36. Możliwe jest wspólne rozliczenie się z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko oraz odliczenie wszelkich przysługujących podatnikowi ulg.
Podatek płacony jest od dochodu. Należy zatem od przychodu odjąć koszty uzyskania przychodu. Konieczne jest zatem w tym przypadku prowadzenie księgi przychodów i rozchodów lub księgi rachunkowej.
Obowiązują dwie stawki skali podatkowej na zasadach ogólnych:
| Podstawa obliczenia podatku | Podatek |
|---|---|
| do 85 528 złotych | 17% – kwota zmniejszająca podatek |
| powyżej 85 528 złotych | 14 539,76 złotych podatku + 32% nadwyżki ponad 85 528 złotych – kwota zmniejszająca podatek |
Kwota zmniejszająca podatek w 2021 roku przedstawia się następująco:
| Podstawa opodatkowania | Kwota zmniejszająca podatek |
|---|---|
| do 8000 złotych | 1360 złotych |
| od 8000 do 13 000 złotych | 1360 złotych pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 834,88 złotych (podstawa obliczenia podatku – 8.000 złotych) ÷ 5.000 złotych dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 8 000 złotych i nieprzekraczającej kwoty 13 000 złotych |
| od 13 000 do 85 548 złotych | 525,12 złotych |
| od 85 528 do 127 000 złotych | 525,12 złotych pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru: 525,12 złotych × (podstawa obliczenia podatku – 85.528 złotych) ÷ 41 472 złotych dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 85 528 złotych i nieprzekraczającej kwoty 127 000 złotych |
| od 127 000 złotych | 0 złotych |
Podatek liniowy
Osoby opodatkowane podatkiem liniowym rozliczają się z urzędem skarbowym za pomocą formularza PIT-36L. Zobowiązane są jednocześnie do prowadzenia księgi przychodów i rozchodów lub księgi rachunkowej.
Podatek liniowy wyklucza rozliczenie się z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Jedyne ulgi, jakie można w takiej sytuacji odliczyć to wpłaty na IKZE oraz z tytułu osiąganych dochodów za granicą.
Z podatku liniowego nie mogą skorzystać osoby, które w ramach wykonywanej działalności gospodarczej świadczą usługi na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy, które odpowiadają czynnościom wykonywanym w ramach stosunku pracy. Taka sytuacja zobowiązuje do rozliczania się z podatku PIT na zasadach ogólnych.
Rozliczenie na tych zasadach odbywa się na formularzu PIT-28. Wyklucza ona jednak możliwość rozliczenia się z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Można za to odliczyć pozostałe ulgi, z wyjątkiem ulgi na dzieci.
Ryczałt ewidencjonowany
Ze zryczałtowanej formy podatku nie mogą skorzystać osoby, które w ramach wykonywanej działalności gospodarczej świadczą usługi w danym roku na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy (podobnie jak ma to miejsce w przypadku podatku liniowego). Możliwości wyboru tej formy opodatkowania pozbawione są również osoby, które prowadzą spółkę wspólnie z małżonkiem lub ten sam rodzaj działalności, co małżonek.
Wyłączeniu temu podlegają także następujące rodzaje działalności:
• prowadzenie apteki, kantoru i lombardu;
• produkowanie wyrobów podlegających podatkowi akcyzowemu, z wyjątkiem energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii;
• wykonywanie wolnych zawodów, z wyjątkiem lekarza, pielęgniarki, dentysty, położnej, tłumacza;
• handel częściami do pojazdów mechanicznych;
• udzielanie pożyczek pod zastaw;
• inne, wymienione w załączniku nr 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Wyróżniamy następujące stawki podatku dochodowego w formie ryczałtu:
| Stawka podatku | Przedmiot opodatkowania |
|---|---|
| 17% | przychody z działalności w zakresie wolnych zawodów |
| 15% | przychody ze świadczenia niektórych usług, na przykład związanych z oprogramowaniem czy przetwarzaniem danych |
| 12,5% lub 8,5% | przychody ze świadczenia niektórych usług, na przykład wynajmu samochodów lub hoteli |
| 8,5% | przychody głównie z działalności usługowej, na przykład działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5% |
| 5,5% | przychody między innymi z działalności budowlanej i wytwórczej |
| 3% | przychody między innymi z działalności usługowej w zakresie handlu oraz działalności gastronomicznej |
Oprócz tych podstawowych stawek ryczałtu, wyodrębnia się również dwie, które jednak stosowane są bardzo rzadko.
Stawka 10% jest stosowana jest w przypadku odpłatnego zbywania praw majątkowych lub nieruchomości, które:
• są wartościami niematerialnymi lub prawnymi lub kwalifikują się jako środki trwałe i podlegają ujęciu w rejestrze środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych;
• ze względu na okres użytkowania do roku nie zostały zakwalifikowane do środków trwałych ani wartości niematerialnych i prawnych;
• są składnikami majątku, które stanowią spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego lub udział w takim prawie, które nie podlegają ujęciu w ewidencji środków trwałych ani wartości niematerialnych i prawnych.
Stawką 2% opodatkowany jest przychód uzyskany ze sprzedaży wyrobów przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego z własnej uprawy i hodowli lub chowu.
Karta podatkowa
Ta forma opodatkowania podatkiem PIT jest przeznaczona dla konkretnych rodzajów działalności o określonej wielkości i warunkach jej prowadzenia.
Stawka podatku nie zależy od wysokości dochodów, ale od:
• rodzaju prowadzonej działalności;
• liczby zatrudnionych pracowników;
• liczby mieszkańców miejscowości, w której działalność jest prowadzona.
Konkretne stawki podatku dochodowego dla danej działalności gospodarczej zostały określone w załączniku nr 3 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Żeby móc rozliczać się w formie karty podatkowej należy spełniać następujące warunki:
| Można | Nie można |
|---|---|
| korzystać z usług innych firm, chyba, że są to usługi specjalistyczne | prowadzić działalność wspólnie z małżonkiem, ale nie w tym samym zakresie |
| zatrudniać osób do wykonywania prac związanych z prowadzoną działalnością na umowę zlecenia lub umowy o dzieło | |
| zatrudniać więcej osób, niż wykazanych jest w karcie podatkowej | |
Wybór opodatkowania podatkiem PIT w formie karty podatkowej należy zgłosić naczelnikowi urzędu skarbowego wniosku o opodatkowanie w tej formie na druku PIT-16 do 20. stycznia (rozpoczynając działalność od początku roku) bądź przed rozpoczęciem działalności (gdy rozpoczynasz działalność w trakcie roku).
Taki wniosek można również dołączyć do wniosku o wpis do CEIDG. Złożenie wniosku jest obowiązkiem, bo to naczelnik urzędu skarbowego określa wysokość podatku, jaki należy płacić w przypadku uwzględnienia wniosku. Gdy zostanie jednak stwierdzone, że nie ma podstaw do opodatkowania w tej formie, zostanie wydana decyzja odmowna.
Opodatkowanie kartą podatkową w następnych latach powoduje jej automatyczne przedłużenie. Wtedy też na początku każdego roku naczelnik urzędu skarbowego wydaje nową decyzję ustalającą podatek.
Do rozliczenia działalności gospodarczej w tej formie potrzebny jest formularz PIT-16a, który należy złożyć do końca stycznia. Nie można natomiast rozliczać się wspólnie z małżonkiem ani jako osoba samotnie wychowująca dziecko, a także nie można odliczać wszelkich ulg. Można za to odliczyć ubezpieczenie zdrowotne.
Podsumowanie
Z podatku PIT rozliczać musi się każda osoba fizyczna, także i ta prowadząca własną działalność gospodarczą. Oczywiście zasady rozliczania się różnią się w obydwu przypadkach. Mamy nadzieję, że powyższy poradnik będzie stanowił dla naszych czytelników fantastyczne źródło informacji w skondensowanej i ciekawej formie.
Źródło grafiki: https://unsplash.com/photos/tQQ4BwN_UFs
