Działalność nierejestrowana jest świetnym rozwiązaniem, jeśli chcesz spróbować realizacji swoich pomysłów na biznes. Taka forma działalności daje możliwość prowadzenia biznesu bez rejestracji firmy i zbędnych formalności. W niniejszym artykule przybliżymy Ci termin, jakim jest działalność nierejestrowana, odpowiemy na pytanie jak ją założyć i jak prawidłowo się rozliczać. Dowiesz się również, jakie zmiany zostały wprowadzone 2024 roku dotyczące działalności nierejestrowanej.
Z artykułu dowiesz się między innymi:
- Czym jest działalność nierejestrowana?
- Jak wygląda firma nierejestrowana a ZUS i podatek dochodowy?
- Do jakiej kwoty nie trzeba rejestrować działalności gospodarczej?
- Działalność nierejestrowana w 2024, jakie zmiany?
Co to jest działalność nierejestrowana?
Działalność nierejestrowana (zwana, także działalnością nieewidencjonowaną) to forma drobnej działalności zarobkowej osób fizycznych, która nie wymaga rejestracji firmy ani wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Jest to szczególnie ciekawe rozwiązanie dla osób, których interesuje podjęcie dodatkowych aktywności zarobkowych.
Kto może prowadzić działalność nierejestrową?
Działalność nierejestrowana działa na mocy ustawy z dn. 6 marca 2018 roku - Prawo przedsiębiorców, które jest częścią Konstytucji Biznesu. Tym co wyróżnia działalność nierejestrowaną jest wysokość osiąganych przychodów, które nie mogą przekraczać w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Co istotne, z tego modelu biznesu będzie mogła skorzystać osoba, która na przestrzeni ostatnich 60 miesięcy (5 lat) nie wykonywała działalności gospodarczej.
Działalność nierejestrowana nie jest uznawana za działalność gospodarczą - nie mają więc do niej zastosowania przepisy ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.
Nie wolno też łączyć działalności nierejestrowanej ze spółką cywilną. Jeśli obrany model wymaga uzyskania koncesji, to również nie można skorzystać z tego rodzaju działalności. W takiej sytuacji trzeba zarejestrować firmę i spełnić normy, jakie są precyzyjnie określone w wyszczególnionych ustawach dla sprzedaży dóbr, za które państwo pobiera dodatkowe opłaty licencyjne czy koncesyjne.
Działalność nierejestrowana 2024 - limit przychodów
Limit przychodów dla działalności nieewidencjonowanej w 2024 roku zmienia się dwa razy. Od stycznia do czerwca 2024 roku wynosi 3181,50 zł, a od lipca 2024 roku – 3225 zł.
Należy pamiętać, że od momentu przekroczenia limitu przychodu osoba prowadząca działalność nieewidencjonowaną ma zaledwie 7 dni na zarejestrowanie działalności w CEIDG.
Działalność nierejestrowana a ZUS
Dla wielu osób, które myślą o założeniu własnej nierejestrowanej działalności gospodarczej, problemem jest obciążenie finansowe i konieczność opłacania składek. Działalność nieewidencjonowana pod tym względem wprowadza elastyczne zasady.
Jeśli prowadzisz działalność nierejestrowaną, formalnie nie jesteś przedsiębiorcą, a więc nie masz obowiązku odprowadzania składek ZUS - społecznych i zdrowotnych. W związku z tym, nie podlegasz również pod żadne ubezpieczenia i nie składasz deklaracji ZUS.
Działalność nierejestrowa a umowy zlecenia
Prowadząc działalność nierejestrowaną, nie ciąży na Tobie obowiązek opłacania składek społecznych ani zdrowotnych tylko wówczas, jeśli w ramach tej działalności nierejestrowanej sprzedajesz towary.
Wyjątkiem w odprowadzaniu składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest zawieranie umów zlecenia lub umowę o świadczenie usług z innymi kontrahentami. Wtedy też, podmiot zawierający z Tobą umowę (zleceniodawca) pełni rolę płatnika składek i ma obowiązek w ciągu 7 dni zgłosić Cię do ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczenia zdrowotnego i opłacać składki ZUS.
Jeśli jesteś studentem, do 26 roku życia i wykonujesz zlecenie - nie podlegasz ubezpieczeniom, a więc zleceniodawca nie będzie odprowadzać za Ciebie składek do ZUS.
Działalność nierejestrowana - podatek dochodowy
Prowadzenie działalności nieewidencjonowanej to obowiązek odprowadzenia podatku dochodowego z tytułu działalności nierejestrowanej i osiąganych dochodów. W związku z tym przychody, które uzyskujesz w wyniku sprzedaży nie są zwolnione z podatku.
Już od samego początku funkcjonowania działalności nierejestrowanej należy również pamiętać o prowadzeniu ewidencji sprzedaży towarów lub usług oraz rozliczaniu przychodów z działalności nierejestrowej w zeznaniu rocznym.
Działalność nierejestrowana nie jest działalnością gospodarczą, a osoba ją prowadząca nie odprowadza okresowych (miesięcznych lub kwartalnych) zaliczek na podatek dochodowy.
Jak rozliczyć koszty w działalności nierejestrowej?
Osiągnięte przychody oraz poniesione koszty uzyskania przychodów w ramach działalności nierejestrowanej wykażesz w zeznaniu rocznym PIT-36. Możesz również wykazać koszty, które zostały poniesione w wyniku prowadzonej działalności i tym samym pomniejszyć dochód, który podlega opodatkowaniu. Tego rodzaju koszty mogą obejmować między innymi: zakup materiałów lub surowców do produkcji wyrobów, paliwo czy koszty zużytej energii elektrycznej. Aby jednak wliczyć tego rodzaju wydatki w koszty prowadzenia działalności nierejestrowanej musisz posiadać dowód ich zakupu w postaci faktur.
Działalność nierejestrowana - do jakiej kwoty zwolnienie z VAT w 2024 roku?
O ile w kwestii podatku dochodowego trzeba zachować czujność, aby nie przekroczyć wysokości maksymalnego dopuszczonego dla tego modelu działalności przez pół roku, o tyle na podatek VAT trzeba spojrzeć w ujęciu rocznym.
Jednym z warunków pozwalających podatnikowi skorzystać ze zwolnienia z VAT w ramach działalności nierejestrowanej jest osiągnięcie sprzedaży nie przekraczającej 200 tys. zł w roku poprzedzającym dany rok podatkowy.
Komu nie przysługuje zwolnienie z VAT?
Jeśli sprzedajesz:
- towary wymienione w załączniku nr 12 do ustawy o VAT (metale szlachetne i złom z nich, wyroby jubilerskie),
- towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem: energii elektrycznej, wyrobów tytoniowych i samochodów osobowych innych niż nowe, zaliczanych, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji,
- w niektórych przypadkach: budynki, budowle lub ich części,
- tereny budowlane,
- nowe środki transportu,
- przez internet towary, takie jak preparaty kosmetyczne i toaletowe,
- komputery, wyroby elektroniczne i optyczne,
- urządzenia elektryczne i nieelektryczny sprzęt gospodarstwa domowego,
- maszyny i urządzenia niesklasyfikowane gdzie indziej,
- hurtowo i detalicznie części do pojazdów samochodowych i motocykli.
Jeśli świadczysz usługi:
- prawnicze,
- w zakresie doradztwa (z wyjątkiem doradztwa rolniczego),
- jubilerskie,
- ściągania długów, w tym factoringu.
Wyjątkiem jest jeszcze sytuacja, w której nie posiadasz siedziby działalności gospodarczej w Polsce.
Istnieją jednak dziedziny, które zostały zdefiniowane jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy - Prawo przedsiębiorców, takie jak: pośrednictwo ubezpieczeniowe, w tym wykonywanie czynności agencyjnych (zgodnie z ustawą o dystrybucji ubezpieczeń) i usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych (zgodnie z ustawą o rachunkowości).
Pamiętaj, że prowadząc działalność nierejestrowaną, jako osoba sprzedająca jesteś prawnie zobligowany, aby prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży. Musisz, także zarejestrować się jako czynny podatnik VAT.
Mówi o tym m.in. art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, gdzie zgodnie z jego treścią:
"Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności".
Jeśli zdarzy Ci się przekroczyć limit przychodów, w ciągu 7 dni od tego zdarzenia musi nastąpić zarejestrowanie działalności gospodarczej w CEIDG.
Dokumentowanie sprzedaży w działalności nierejestrowej
W ramach działalności nierejestrowanej możesz skorzystać ze zwolnienia z podatku VAT, np. ze względu na limit przychodów. Wtedy też, jako podatnik dokumentujesz swoją sprzedaż poprzez wystawienie faktury bez VAT. Zakres danych tego typu dokumentu określa § 3 pkt 1 oraz 3 rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie wystawiania faktur.
Działalność nierejestrowa nie nadaje sprzedawcy numeru NIP, więc ta rubryka powinna pozostać pusta. Co istotne, jeśli sprzedajesz towary lub usługi i posługujesz się VAT-em w ramach działalności nierejestrowanej to musisz posiadać NIP (wniosek o jego przyznanie złożysz za pomocą druku NIP-7).
Bycie działalnością nierejestrowaną i jednoczesne zwolnienie z podatku VAT to zgodnie z art. 109 ust. 1 ustawy o VAT również obowiązek prowadzenia uproszczonej ewidencji sprzedaży. Nie istnieje jednak ogólnie przyjęty wzór ewidencyjny, jednak przyjmuje się, że taki dokument musi zawierać kilka podstawowych elementów, w tym liczbę porządkową (Lp), datę zrealizowania transakcji sprzedaży oraz jej wartość.
W sytuacji, gdy nabywcą jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, nie trzeba wystawiać faktury na tego typu sprzedaż, chyba że kupujący zażąda wydania takiego dokumentu w terminie nie późniejszym niż 3 miesiące po transakcji.
Obowiązki przy działalności nierejestrowej
Warunki prowadzenia działalności nierejestrowej nie są zbytnio wygórowane. Należy jednak pamiętać, że do obowiązków przedsiębiorcy należy: prowadzenie uproszczonej ewidencji sprzedaży, rozliczanie przychodów w zeznaniu rocznym i w przypadku sprzedaży towarów lub usług konieczność ewidencjonowania sprzedaży na kasie fiskalnej.
Firma nierejestrowana musi pamiętać również o tym, aby przestrzegać praw konsumentów i wystawiać faktury i rachunki na żądanie kupującego. Prowadzenie działalności nierejestrowanej to również podleganie pod prawo cywilne określające relacje przedsiębiorca - konsument. Dotyczy to zwłaszcza zasad związanych z reklamacjami, zwrotami towarów oraz ich ewentualną naprawą i serwisowaniem. Trzeba też uszanować 14-dniowe prawo klienta do odstąpienia od umowy zawartej na odległość.
