Prowadzenie działalności gospodarczej, ale także praca na etacie czy sprzedaż swoich ruchomości wiąże się z koniecznością uiszczenia stosownego podatku. Skupiając się jednak na obszarze działalności gospodarczych, to właśnie podstawa opodatkowania stanowi bazę do wyliczeń należnego podatku dochodowego lub podatku z tytułu VAT. Czym dokładnie jest podstawa opodatkowania w różnych działach podatkowych? Sprawdźmy.
Z artykułu dowiesz się:
- Czym jest podstawa opodatkowania
- Jak wygląda podstawa opodatkowania w kontekście różnych rodzajów podatków
- Na czym polega zasada zaokrąglania podstawy opodatkowania.
Podstawa opodatkowania - co to właściwie oznacza?
Zacznijmy od podstaw, czyli omówienia definicji podstawy opodatkowania. To nic innego jak wyrażony w odpowiedni sposób przedmiot opodatkowania. Wyróżnić możemy dwa podstawowe sposoby wyrażania podstawy opodatkowania - ilościowy i wartościowy. W ujęciu ilościowym mowa będzie o ilości towaru, w przypadku ujęcia wartościowego bazę stanowi kwota, którą będziemy przemnażać przez stawkę podatku.
Czy podstawa opodatkowania wygląda tak samo w każdym przypadku? Niestety nie jest to takie proste. W praktyce każdy podatek jest ustalany na bazie innej podstawy opodatkowania, co niejednokrotnie wymusza na nas skorzystanie ze wsparcia doradców podatkowych.
Zacznijmy od najpopularniejszego podatku - podatku dochodowego i sposobu ustalania podstawy jego opodatkowania. Tutaj jako podstawę podatkową traktować możemy dochód, stanowiący kwotę pozostającą do dyspozycji podatnika po odliczeniu wszystkich niezbędnych kosztów związanych z uzyskaniem danego przychodu. Dochód stanowi podstawę opodatkowania podatku liniowego, ale także progresywnego, zwanego także rozliczaniem się na zasadach ogólnych. W obu przypadkach istotną zmienną, mającą niebagatelny wpływ na wysokość podstawy opodatkowania jest koszt uzyskania przychodu. Odpowiednie działania związane z odliczeniem takich kosztów pozwoli na obniżenie podstawy opodatkowania, a co za tym idzie, również zapłacenie niższego podatku.
Istnieje jednak istotny wyjątek od reguły, w ramach której podstawą opodatkowania jest dochód przedsiębiorstwa. Ma to miejsce w przypadku działalności, które rozliczają się na zasadzie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Ryczałtowcy nie mają obowiązku księgowania kosztów, dlatego podstawą opodatkowania będzie przychód wygenerowany w poprzednim miesiącu, pomniejszone o potencjalne składki na ubezpieczenie społeczne.
Podstawa opodatkowania, a podatek VAT
Przejdźmy do kolejnego popularnego podatku, który dotyka zarówno przedsiębiorców, jak i również konsumentów. Mowa tu oczywiście o podatku od wartości dodanej, zwanym także podatkiem VAT. Podatek VAT to podatek od wielkości obrotu, a zatem to właśnie obrót - wartość pieniężna wygenerowana z tytułu sprzedaży produktów stanowić będzie podstawę opodatkowania. Podstawa opodatkowania przed ustaleniem zostanie oczywiście pomniejszona o wysokość podatku od towarów i usług.
Wartość netto towaru sprzedanego obejmuje także koszty związane z cłami, opłatami, kosztami ubezpieczenia, transportu czy ubezpieczenia. W ramach podstawy opodatkowania VAT nie znajdziemy jednak obniżek cen z tytułu rabatów, a także zwrotów udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu nabywcy lub usługobiorcy.
W jaki sposób przedsiębiorcy dzisiaj obliczają stosowną wartość podstawy opodatkowania? Na szczęście zdecydowana większość systemów księgowych wykorzystywanych w księgowości posiada dedykowany moduł, który automatyzuje pracę i pozwala na szybkie obliczenie podstawy opodatkowania w firmie. Dzięki stałej ewidencji sprzedaży podstawa opodatkowania VAT jest ustalana na bieżąco, dzięki czemu nie może być mowy o pomyłce lub niedopatrzenia w tym zakresie.
Wynagrodzenie pracownika - podstawa opodatkowania
Przejdźmy jeszcze na chwilę do tematu pracownika i jego wynagrodzenia z tytułu świadczonej pracy. Jak doskonale wiemy, w takim przypadku to przedsiębiorca, będący jednocześnie pracodawcą odpowiedzialny jest za odpowiednie obliczenie, a następnie odprowadzenie zaliczek na podatek dochodowy pracownika. By jednak mieć pewność, że odliczona kwota jest prawidłowa, niezbędne będzie zidentyfikowanie podstawy opodatkowania wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w przedsiębiorstwie.
Podstawą opodatkowania będzie więc wynagrodzenie zasadnicze, ale również dodatkowe premie i nagrody, wynagrodzenie za nadgodziny oraz ekwiwalent wynikający z niewykorzystania przez pracownika urlopu. Podstawa opodatkowania to zatem kwota wynikająca z należnego wynagrodzenia, pomniejszona o koszty oraz składki ubezpieczeniowe, które są automatycznie transferowane przez pracodawcę.
Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku umowy cywilnoprawnej, w której koszty wynikają z podstawowych kosztów uzyskania przychodu i ewentualnych kosztów podwyższonych, których stawka wynosi 50%. Niemniej jednak podstawą opodatkowania umowy zlecenie będzie różnica pomiędzy przychodem z tytułu świadczonej pracy a kosztami zleceniobiorcy.
Podstawa opodatkowania w kontekście podatku akcyzowego
Przejdźmy teraz do podstawy opodatkowania akcyzy. Tutaj głównym aspektem różnicującym będzie specyfika towaru, który jest zgodnie z prawem objęty podatkiem akcyzowym. To właśnie dlatego odpowiednie wyliczenie podatku z tytułu akcyzy powoduje najwięcej problemów.
Akcyza bardzo często kojarzy nam się z napojami alkoholowymi. W tym przypadku podstawą opodatkowania będzie ilość litrów opodatkowanego napoju. Jeśli mówimy o innych towarach policzalnych takich jak wyroby tytoniowe, dobrą podstawą opodatkowania będzie liczba sztuk wyprodukowanych. Pamiętajmy jednak o akcyzie na energię elektryczną i inne wyroby energetyczne. W tym przypadku podstawą opodatkowania będą megawatogodziny lub wygenerowana wartość energetyczna. Nie zapominajmy także o akcyzie na samochody sprowadzane z zagranicy. W tym przypadku podstawa opodatkowania samochodów osobowych obliczana jest na podstawie kwoty, która musi zostać opłacona przez osobę kupującą pojazd.
Przystępując do obliczeń podatku akcyzowego, fundamentem jest poznać specyfikę danej stawki podatkowej. W przypadku akcyzy możemy wymienić stawki procentowe, stawki kwotowe, ale też stawki kwotowo-procentowe, jak to jest w przypadku wyrobów tytoniowych, w których stawka kwotowa obliczona jest od liczby produktów a stawka procentowa obliczana będzie na bazie maksymalnej ceny detalicznej obowiązującym w danym kraju.
Podstawa opodatkowania w przypadku w przypadku PCC
Kolejnym podatkiem, który wzbudza sporo kontrowersji w zakresie ustalenia podstawy opodatkowania jest podatek od czynności cywilnoprawnych, zwany także podatkiem PCC. Jak dobrze wiemy, wiele transakcji wykonywanych przez dwie osoby fizyczne są według prawa podatkowego stosowną stawką podatkową. Jako najpopularniejsze transakcje objęte podatkiem PCC wymienić możemy sprzedaż/kupno ruchomości i praw majątkowych, umowy uwzględniające pożyczkę, umowę darowizny, ale też ustanowienie hipoteki.
Istotna informacja dla osób, przed którymi stoi zadanie obliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych - stawka każdego przedmiotu jest ustalana indywidualnie, dlatego każdorazowo przy ustaleniu podstawy opodatkowania niezbędne jest zasięgnięcie szczegółowych informacji o stawce podatkowej.
Przykładem podstawy opodatkowania w przypadku sprzedaży samochodu będzie wartość rynkowa pojazdu. Wartość pożyczki będzie natomiast podstawą opodatkowania PCC w przypadku sporządzenia umowy pożyczki. Co w przypadku zawarcia umowy spółki przez partnerów? W tym przypadku podstawą może być wartość kapitału zakładowego, jeśli dotyczy to spółki kapitałowej lub wkład własny każdego wspólnika, jeśli wchodzimy w spółkę osobową.
Zaokrąglenie podstawy opodatkowania: Zasady i przykłady
Przepisy podatkowe w bardzo jasny sposób definiują możliwość zaokrąglania wartości podatku, ale także podstawy opodatkowania zgodnie z podstawowymi zasadami matematyki. W każdym przypadku wartość mniejsza niż 1 złoty będzie zaokrąglony w dół jeśli kwota jest mniejsza niż 50 groszy i w górę w przypadku, gdy kwota jest wyższa od 50 groszy. Działa to także w przypadku obliczania zaliczek na podatki dochodowe.
Zasady zaokrąglania podstawy opodatkowania są w mocy bez względu na formę rozliczania się przedsiębiorstwa. Zaokrąglenie w dół lub w górę do pełnej kwoty złotówek powinno być stosowane w przypadku rozliczania się liniowego, progresywnego, w ramach karty podatkowej, a także ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Taka funkcjonalność jest oczywiście dostępna w popularnych programach księgowych, które wspierają codzienną pracę działów finansowych i pozwalają na ułatwienie procesów związanych z ewidencjonowaniem i księgowaniem transakcji, a także przygotowywaniem deklaracji podatkowych.
