Dach to zwieńczenie domu. Chroni go przed wiatrem, opadami, a także przed stratami ciepła czy też nadmiernym nagrzewaniem się. Dach kończy też bardzo ważny etap budowy domu - jego pojawienie się oznacza, że dom zyskuje status stanu surowego zamkniętego.
Budowa dachu - projekt konstrukcji
Budowę dachu zaczynamy od projektu, jest ona integralną częścią bryły budynku. Choć mogłoby się wydawać, że jego wygląd to kwestia inwestora, to wpływ ma na niego także Plan Zagospodarowania Przestrzennego. Dokument ten określa między innymi wysokość kalenicy dachu, dopuszczalny kąt nachylenia połaci czy kolor pokrycia dachowego. Wgląd w Plan Zagospodarowania Przestrzennego ma każdy, a jeśli w gminie nie ma takiego dokumentu, należy wystąpić o Warunki Zabudowy.
W projekcie konstrukcji dachu znajdziemy nie tylko to, jaki będzie miał wygląd, ale także informacje o rozmieszczeniu okien dachowych i rynien, kątach nachylenia dachu, rozmieszczeniu krokwi, ich wymiarach i sposobach łączenia i zakańczania.
W projekcie znajdziemy także dane dotyczące materiału pokrycia dachu - jest to ważne ze względu na wagę poszczególnych rozwiązań.
Budowa dachu krok po kroku
Budowa dachu składa się z kilku etapów. Należy ją powierzyć doświadczonym dekarzom i cieślom, którzy na podstawie projektu będą w stanie określić jakie ilości i rodzaje drewna będą potrzebne do budowy dachu. Elementy drewniane można zamówić w tartaku lub skorzystać z gotowych, prefabrykowanych elementów.
Podstawowym elementem nośnym konstrukcji dachu jest murłata (inaczej wiązar lub więzar) - to na niej opierają się krokwie. Krokwie to grube, ukośne belki, na których opiera się konstrukcja dachu. Krokwie łączone są parami i u góry tworzą szczyt dachu. Dalej mamy łaty - długie listwy, które mocuje się w poprzek krokwi i do których mocowane jest pokrycie dachowe. Kolejnym elementem są deski o przekroju mniejszym niż łaty montowane prostopadle do nich - to kontrłaty – zapewniają wentylację i swobodny spływ ewentualnej wody pod zewnętrzną powłoką.
Pierwszym krokiem w budowie dachu jest wzniesienie więźby dachowej, czyli drewnianego szkieletu dachu, który przenosi obciążenia z pokrycia dachowego na konstrukcję nośnych ścian budynku. Istnieje kilka rodzajów więźby dachowej:
- jętkowa - stosowana jest w dachach o rozpiętościach od 5 do 12 metrów i charakteryzuje się brakiem podpór pośrednich.
- krokwiowa - stosuje się ją tylko wtedy, gdy rozpiętość dachu jest mniejsza niż 7 m, a nachylenie połaci wynosi 40-60°.
- płatwiowo-jętkowa - jest to rozwiązanie dotyczące dachów o większych rozpiętościach.
Gdy konstrukcja więźby jest gotowa, przechodzimy do drugiego kroku, którym jest pokrycie więźby dachowej. Ma to duże znaczenie dla szczelności dachu. Pokrycie wykonuje się folią dachową, dzięki której dach oddycha oddając wilgoć zgromadzoną wewnątrz izolacji cieplnej i jest chroniony przed wodą pochodzącą z zewnątrz.
Po izolacji następuje łacenie - jest to trzeci etap. Etap ten polega na nałożeniu odpowiednich łat, czyli długich listew poprzecznie w stosunku do krokwi. Uzyskujemy w ten sposób przestrzeń wentylacyjną między membraną i dachówką.
W etapie czwartym, należy dokonać montażu elementów dodatkowych, takich jak okna, rynny, pas nadrynnowy, okap dachu. Orynnowanie dachu to bardzo ważny etap, który w przyszłości będzie wpływał na właściwe odprowadzanie wody. Przy dachu, który posiada więcej niż dwa spadki, należy pamiętać także o rynnie koszowej, która odprowadza wodę, w których występuje załamanie spadu do rynien.
Kolejną czynnością przy budowie dachu jest wykonanie jego pokrycia - etap piąty. Zgodnie z projektem i konstrukcją dachu, będziemy wiedzieć jakie pokrycia możemy użyć na naszym dachu. Układanie zaczynamy od rozłożenia jednego rzędu i odpowiedniego dopasowania ścisku dachówek do naszego dachu. Kolejne rzędy układamy zawsze zachowując kolejność od prawej do lewej.
Końcowe prace przy budowie dachu, a więc etap szósty, to jego ocieplenie. Wykonuje się go od strony poddasza w postaci warstw termoizolacji międzykrokwiowej i podkrokwiowej. Do ocieplenia używa się najczęściej wełny mineralnej, która pokrywa się folią paroizolacyjną, a później elementem wykończeniowym, jak płyta karton-gips.
Budowa dachu - rodzaje
Ze względu na kąt nachylenia dachu możemy podzielić jego rodzaje na”
- Dach płaski - konstrukcja jednopłaszczyznowa o kącie nachylenia od 2 do 12 stopni. Konstrukcja nośna wykonana jest z elementów żelbetowych lub drewnianych, a niekiedy też z metalowych kształtowników.
- Dach stromy - konstrukcja jedno- lub wielopłaszczyznowa, w której kąt nachylenia połaci jest większy niż 12 stopni. W Polsce najpopularniejsze są dachy o nachyleniu 30-45 stopni co gwarantuje dobry spływ wody opadowej oraz niezaleganie śniegu.- Konstrukcja nośna wykonana jest z elementów drewnianych.
Ze względu na kształt dachu podział wygląda następująco:
- dach jednospadowy (jednopołaciowy) - może być to dach płaski ale także i stromy. W przypadku niskiego nachylenia (dach płaski) jest łatwy do wykonania, jednak przy większym nachyleniu konstrukcja połaci staje się wielopłaszczyznowa. Stosowany najczęściej na przybudówkach bądź długich i wąskich budynkach.
- dach dwuspadowy (dwupołaciowy) - ma dwie skośne połacie dachu połączone w kalenicy. Cechą charakterystyczną dachu dwuspadowego jest występowanie trójkątnych ścian bocznych. Połacie tego dachu mogą tworzyć przestrzeń użytkową.
- dach czterospadowy (kopertowy) - to cztery skośne połacie, charakteryzujące się większą sztywnością, ale i mniejszą powierzchnią użytkową. Dwie większe połacie mają kształt trapezu, a mniejsze - trójkąta.
- dach wielospadowy (wielopołaciowy) - dach tworzy wiele połaci w kształcie trapezów, trójkątów lub równoległoboków. Stosowany w większych budynkach z dużą ilością pomieszczeń. Jest to najtrudniejsza i najbardziej kosztowna konstrukcja dachu.
Czasami spotyka się także dachy naczółkowe, mansardowe czy też namiotowe, jednak wymienione i opisane powyżej są najbardziej popularnymi stosowanymi przy budowie domu.
Budowa dachu - jaki materiał na pokrycie dachu?
Wybór pokrycia dachowego jest zależny od jego konstrukcji. Informację o tym, jakie pokrycie powinno znajdować się na budowanym dachu, znajdziemy już w projekcie. Ma to ogromne znaczenie, gdyż niektóre pokrycia wymagają wytrzymałych konstrukcji ze względu na swoją wagę. Przykładowo m2 pokrycia blachodachówki to waga 5-7 kg, z kolei dachówka ceramiczna na tym samym obszarze może ważyć nawet 75 kg! Ma to wpływ zarówno na konstrukcję dachu na całą konstrukcję budynku.
Dach możemy pokryć:
- dachówką ceramiczną - niewielkie rozmiary pozwalają na zbudowanie pokrycia nawet wyjątkowo skomplikowanego dachu. Dachówki ceramiczne znane już były w starożytności - są one wyjątkowo trwałe. Obecne technologie pozwalają na uzyskanie szerokiej palety barw, kształtów i różnych uszlachetnień jak glazura. Wadą takiego rozwiązania jest ich waga od 45 do nawet 75 kg/m² - co wymaga dostosowania konstrukcji dachu.
- dachówka cementowa (betonowa) - na pierwszy rzut oka ciężko odróżnić ją od dachówki ceramicznej. Ona także występuje w wielu wariantach kolorystycznych i wielu kształtach. Waga wacha się od 30 do 70 kg/m² - więc jest nieco lżejsza. Jest także tańsza, ale niestety też mniej wytrzymała niż dachówka ceramiczna.
- blachodachówka - ocynkowana i powlekana blacha stalowa. Może mieć kształt przypominający dachówkę - dzięki przetłoczeniom, ale także może być płaska czy trapezowa. Zaletą tego rozwiązania jest mała waga od 2 do 15 kg/m², łatwość montażu i obróbki. Blachodachówka często wybierana jest przy remontach starych dachów o osłabionej konstrukcji. Minusem tego rozwiązania jest podatność na korozję, zwłaszcza przy niewłaściwym montażu i uszkodzeniu powłoki zewnętrznej.
- papa - zazwyczaj stosowana przy pokryciu dachów płaskich. Strukturę papy stanowi osnowa, wykończona obustronnie asfaltem. Jest bardzo lekkim pokryciem, które waży od 4 do 6 kg/m².
- płyty dachowe bitumiczne - składają się z warstw włókien organicznych, sprasowanych oraz nasączonych masą asfaltową. Stosowane są najczęściej jako pokrycia dachowe magazynów, budynków przemysłowych, ale także garaży, altan czy domków działkowych. Waga m² takiego pokrycia to zaledwie 3 kg.
- łupek dachowy - wykonane z łupka naturalnego, czyli skały osadowej, która poddaje się rozwarstwianiu. Jego układanie jest wyjątkowo trudne, a waga pokrycia wyjątkowo duża. Jest to także rozwiązanie bardzo kosztowne.
Ile kosztuje budowa dachu?
Na koszt dachu składa się wiele czynników, począwszy od więźby dachowej, ocieplenia i poszycia dachowego, przez wybrany rodzaj pokrycia, ale też prace montażowe czy nawet okna dachowe i rynny.
Kosztorys wykonania dachu może przedstawiać się następująco:
- budowa więźby dachowej od 40-70 zł/m² (przy dachu bardziej skomplikowanym koszt rośnie)
- deskowanie - 8-30 zł/m²
- pokrycie dachu folią - 2-20 zł/m²
- łaty i kontrłaty 4-15 zł/m²
- montaż:
- blachodachówka - 10-40 zł/m²
- dachówka ceramiczna/betonowa 30-90 zł/m²
- montaż okien - 100-200 zł za sztukę
- instalacja rynien - 10-40 zł za 1mb
- ocieplenie - 30-70 zł/m²
Do tego dochodzą koszty materiałów, które są zależne od producenta i jakości jakiej pożądamy przy budowie dachu. Przykładowo dachówka ceramiczna to koszt od 30 do 100 zł/m². Przy dachu o powierzchni 150 m2 może to oznaczać koszt - przy wyborze najtańszych dachówek za 30 zł - 4500 zł, przy wyborze najdroższych 15000 zł - a więc o ponad 10 tysięcy złotych więcej. Wszystko zależy od rodzaju materiałów i ich jakości. Dlatego przed wyborem należy sprawdzić ceny i dopasować je do założonego budżetu.
