Alkomat w pracy to coraz częściej pojawiające się urządzenie. Dowiedz się, czy pracodawca może sprawdzić pracownika alkomatem w pracy oraz co się stanie, gdy pracownik odmówi przeprowadzenie kontroli trzeźwości. Oto co mówią najnowsze przepisy!
Badanie alkomatem w pracy – kiedy może być przeprowadzone?
Podejmujesz etat i zastanawiasz się nad tym, czy pracodawca może przeprowadzić badanie alkomatem w pracy? Nowe przepisy weszły w życie 21 lutego 2023 roku. Ustawa jasno określa, kto może przeprowadzić sprawdzanie trzeźwości w pracy, jak wygląda badanie alkomatem w pracy oraz czy każdy zatrudniony może zostać poddany badaniu trzeźwości.
Skupmy się na tym, kiedy pracodawca może przeprowadzić badanie alkomatem w pracy. Przed wprowadzeniem nowej ustawy pracodawca mógł przeprowadzić sprawdzanie trzeźwości w pracy jedynie, gdy miał uzasadnione podejrzenie, że pracownik jest pod wpływem substancji odurzających. Nowelizacja Kodeksu pracy z 21 lutego 2023 daje pracodawcom szersze pole manewru. Mogą oni przeprowadzać kontrolę prewencyjną – nawet w przypadku osób zatrudnionych w systemie hybrydowym i zdalnym. To oznacza, że pracodawcy mogą prowadzić kontrolę obecności alkoholu w organizmie pracownikach również w systemie home office.
To pracodawca odpowiada za bezpieczeństwo i higieniczne warunki pracy osób zatrudnionych, a pracownik znajdujący się pod wpływem alkoholu czy narkotyków nie może zostać dopuszczony do wykonywania swoich obowiązków. Oczywiście zmiany w Kodeksie Pracy nie zostały wprowadzone po to, aby w każdym zakładzie znalazł się alkomat. To pracodawca decyduje, czy w jego firmie należy wprowadzić prewencyjną kontrolę trzeźwości, czy też nie.
Czy pracodawca może sprawdzić pracownika alkomatem? Prawne aspekty
Wspomnieliśmy już, że pracodawca może sprawdzić pracownika alkomatem w czasie pracy. Dokonanie stanu trzeźwości pracownika powinno odbyć się zgodnie z prawnymi zasadami. Przede wszystkim możliwość przeprowadzania kontroli trzeźwości przez pracodawcę powinna być ujęta w regulaminie pracy lub w obwieszczeniu znajdującym się w miejscu pracy. W dokumencie należy zawrzeć zasady konsoli trzeźwości pracowników – jak często będą przeprowadzane oraz przy pomocy jakiego sprzętu.
Mimo że wchodząca w życie nowelizacja Kodeksu Pracy nie zawiera szczegółowych wytycznych, jak ma wyglądać sprawdzanie trzeźwości w pracy, to użycie alkomatu powinno być przeprowadzone wyłącznie w godzinach pracy pracownika. Co więcej, informacja o przeprowadzeniu prewencyjnej kontroli trzeźwości powinna zostać obwieszczona pracownikowi nie później niż 14 dni przed rozpoczęciem badania.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 lutego 2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika zawiera szczegółowe wytyczne dotyczące testowania pracowników. Warto się z nim zapoznać.
Nowe przepisy dotyczące badania alkomatem w pracy – co się zmieniło?
Nowelizacja przepisów o badaniu trzeźwości pracowników wprowadziła szereg zmian dotyczących badania alkomatem w pracy. Najważniejszą zmianą jest to, że pracodawca może samodzielnie sprawdzić pracowników na obecność alkoholu lub innych środków odurzających. Musi on jednak wpierw ustalić sposób przeprowadzenia kontroli – najlepiej ująć jej przebieg w układzie zbiorowym pracy, w obwieszczeniu bądź w pracowniczym regulaminie.
Kolejną zmianą jest nałożenie na pracodawców obowiązku niedopuszczenia pracownika do wykonywania pracy, jeśli zachodzi podejrzenie, że jest on w stanie nietrzeźwości – spożywał alkohol w czasie pracy lub stawił się do pracy po spożyciu napojów wysokoprocentowych.
Pracodawca może wprowadzić wśród pracowników kontrolę trzeźwości, ale tylko korzystając ze skalibrowanego alkomatu. Wykonanie regulacji sprzętu musi zostać potwierdzone certyfikatem. W przypadku jego braku badanie jest nieważne.
Oczywiście badanie alkomatem w pracy nie może naruszać dóbr osobistych osób zatrudnionych. Po jego zakończeniu pracodawca musi sporządzić protokół. W nim należy zawrzeć takie informacje jak datę badania, imię i nazwisko pracownika, który poddał się kontroli, numer PESEL oraz wynik pomiaru i dane personalne osoby, która przeprowadziła badanie. Stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony do tego menadżer, inny pracownik bądź sam pracodawca.
I jeszcze jedna ważna kwestia, a mianowicie badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza się w sposób bezinwazyjny. To metody niewymagające badania laboratoryjnego. W przypadku alkoholu jest to badanie alkomatem. Na obecność narkotyków można zastosować specjalne narkotesty – paski wykrywające substancje odurzające z próbki śliny.
Odmowa badania alkomatem – prawa pracownika i konsekwencje
Czy pracodawca może sprawdzić trzeźwość swojego pracownika? Odpowiedź brzmi: tak. A czy pracownik może odmówić badania alkomatem w pracy? Zgodnie z nowelizacją przepisów w 2023 roku, nie może odmówić poddania się kontroli trzeźwości.
Jeżeli wynik badanie wykaże, że pracownik jest pod wpływem alkoholu, pracodawca ma obowiązek niedopuszczenia go do wykonywania swoich obowiązków. Oznacza to, że pracownik nie może tego dnia pracować. Okres niedopuszczenia pracownika do pracy po alkoholu ustala pracodawca.
To jeszcze nie wszystko, bowiem na pracownika mogą czekać nieprzyjemne konsekwencje. W zależności od pracodawcy może być to kara upomnienia, kara pieniężna, a nawet zwolnienie dyscyplinarne.
Jakie są prawa pracownika w kontekście sprawdzania trzeźwości w pracy?
Niedopuszczony do pracy pracownik może zażądać, aby badanie alkomatem zostało przeprowadzone przez policję. W pierwszej kolejności organ ochrony porządku publicznego wykona je przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego. Pracownik może zażądać przeprowadzenia badania krwi w sytuacji gdy uniemożliwia mu to np. choroba. Z takiego badania policja sporządza protokół, który przekazuje zarówno pracownikowi jak i pracodawcy.
Jeśli okaże się, że pracownik nie by nietrzeźwy, a został niedopuszczony do pracy, nieobecność zalicza się jako usprawiedliwioną, za którą przysługuje wynagrodzenie.
Więcej przydatnych porad dotyczących kwestii pracy znajdziesz na portalu ALEO.
