Czy wiesz, kiedy przysługuje odbiór nadgodzin? Poznaj kluczowe informacje, które pomogą Ci zrozumieć, kiedy i jak możesz skorzystać z dodatkowego wynagrodzenia za pracę ponad normę czasu. Co powinien wiedzieć każdy pracownik? Na czym polega odbiór nadgodzin?
Z artykułu możesz dowiedzieć się więcej o:
- sytuacjach, w wyniku których może dojść do nadgodzin,
- tym, czy istnieje obowiązek przyjęcia przez pracownika godzin nadliczbowych,
- formach, w jakich można odebrać rekompensatę za nadgodziny,
- zasadach dotyczących obliczania dodatku do wynagrodzenia.
Czym dokładnie są nadgodziny do odbioru?
Każdego pracownika obowiązuje wybrany wymiar pracy. W zależności od warunków podpisanej z pracodawcą umowy może to być pełny etat, 1/2, 1/4 czy 3/4 etatu. Oznacza to, że w danym okresie rozliczeniowym (miesiącu) na zatrudnioną osobę przypada konkretna liczba godzin, którą musi przepracować.
Przeciętny wymiar czasu pracy wynosi 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Warto zaznaczyć, że może się to zmieniać w przypadku różnych zawodów, ale i gdy obowiązuje Cię niestandardowy system pracy, np. równoważny. Natomiast liczba godzin za ostatni okres rozliczeniowy będzie prezentować się też inaczej, jeśli wyrobiłeś nadgodziny.
Nadgodziny to dodatkowe godziny, które przepracowałeś poza obowiązującym Cię wymiarem czasu pracy. Kiedy może do nich dojść? Sytuacji jest wiele, a przykładem może być:
- przesunięcia w planie projektu, który należy skończyć do określonego terminu,
- napływ obowiązków związany z sezonowym popytem,
- nagłe okoliczności związane z chorobą współpracownika.
W przypadku wydłużonego dnia pracy pamiętaj, że obowiązuje Cię odbiór godzin nadliczbowych. Poświęcenie dodatkowego czasu na zrealizowanie wyznaczonych zadań nie jest bezpłatne, co dokładniej regulują zapisy w Kodeksie pracy.
Czy nadgodziny są obowiązkowe?
W większości przypadków przyjęcie nadgodzin jest obowiązkiem pracownika. Natomiast nie może być to zaplanowane wcześniej i wpisane w grafik czy harmonogram.
Do pozostania dłużej w pracy powinno dochodzić wyłącznie w sytuacjach awaryjnych związanych ze szczególnymi potrzebami pracodawcy lub wydarzeniami mającymi na celu ratunek życia czy zdrowia osoby albo ochronę mienia. Co ważne, praca w nadgodzinach nie może stać się normą w firmie.
Czy zatem pracownik może odmówić pracy w nadgodzinach? Tak, jeśli nie zostają przestrzegane przepisy z Kodeksu pracy, np. te mówiące o obowiązującej przerwie na odpoczynek. Prawo do odmowy mają też konkretne osoby, których pracodawca nie może obciążyć nadgodzinami bez ich zgody.
Komu nie można zlecać nadgodzin?
Istnieją wyjątki, kiedy decyzja o wykonaniu nadgodzin powinna być dobrowolna i uzgodniona między pracodawcą a pracownikiem. Pierwszym przykładem są pracownicy, którzy wychowują dzieci młodsze niż 4 lata. Mogą oni odmówić pozostania dłużej w pracy. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku osób z niepełnosprawnościami. Natomiast tutaj ważne będzie uzyskanie zgodny lekarza na pracę w nadgodzinach.
A kiedy nie można pracować w nadgodzinach? Pracodawca nie może nawet pytać o chęć pozostania po godzinach, jeśli chodzi o kobiety w ciąży lub osoby młodociane (15-18 lat). Czasami taki zakaz dotyczy również pracowników zatrudnionych na stanowiskach, gdzie wykonywanie obowiązków wiąże się z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia.
Odbiór nadgodzin – Kodeks pracy w pigułce
Jak wygląda odbiór nadgodzin? Kodeks pracy jasno określa zasady, o których powinien wiedzieć każdy pracownik i pracodawca. Żadna ze stron nie powinna nadużywać możliwości pozostawania po godzinach.
Regulacje dotyczące nadgodzin ustalają m.in. limit, którego nie należy przekraczać. Maksymalna liczba może być obliczana na różnych zasadach, natomiast standardowa granica wynosi 13 godzin dziennie, 48 tygodniowo i 150 rocznie. W każdym przypadku obowiązuje Cię odbiór rekompensaty za przepracowany okres czasu.
Odbieranie nadgodzin przyjmuje dwie formy. Pracownik może otrzymać stosowne wynagrodzenie lub czas wolny przeliczony na podstawie dodatkowo przepracowanego okresu. Jeśli masz nadgodziny do odbioru, zastanów się, który sposób okaże się dla Ciebie bardziej opłacalny. Natomiast niestety, może się zdarzyć sytuacja, w której nie będziesz miał wpływu na formę rekompensaty. Ostateczna decyzja należy do pracodawcy.
Pracownikowi przysługuje dodatkowe wynagrodzenie za nadgodziny – czasami w wyższej stawce niż za godziny normalnej pracy. Jeśli chodzi o odbiór czasu wolnego, możliwe są dwa wyjścia. Jednocześnie nie otrzymasz zapłaty za nadgodziny.
Odbiór nadgodzin na wniosek pracodawcy – podstawowe informacje
Powinieneś wiedzieć, że istnieje możliwość złożenia oficjalnego wniosku o przyznanie wolnego czasu za pracę w godzinach nadliczbowych. Wówczas otrzymasz rekompensatę w takim samym wymiarze, jaki wynoszą Twoje nadgodziny. Ujmując to prościej, jeśli zostałeś w pracy 4 godziny dłużej, to możesz liczyć na dodatkowe 4 godziny wolnego. Natomiast musisz podać konkretny termin, w którym chcesz zrealizować wynik rekompensaty.
Ile jest czasu na odbiór nadgodzin? Powinieneś złożyć wniosek w tym samym miesiącu, w którym zrealizowałeś dodatkowe godziny pracy. W takiej sytuacji możliwe jest też skorzystanie z czasu wolnego poza ustalonym okresem rozliczeniowym.
Jednak więcej korzyści może przynieść inne rozwiązanie. To pracodawca może zainicjować udzielenie wolnego w zamian za zrealizowanie przez Ciebie nadgodzin. Taka rekompensata zwiększa wymiar godzin do 150%. A zatem możesz zyskać o połowę więcej czasu wolnego, który wykorzystasz w dowolny sposób. Co więcej, nie wpłynie to na wysokość Twojego miesięcznego wynagrodzenia.
Tutaj pracodawca zobowiązany jest do przyznania czasu wolnego do zakończenia okresu rozliczeniowego, przy czym nie może to prowadzić do obniżenia standardowego wynagrodzenia za pełny miesięczny czas pracy.
Wynagrodzenie a odbiór nadgodzin
Jeśli nie interesuje Cię odbiór czasu wolnego za nadgodziny i wolisz otrzymać dodatek do wypłaty, sprawdź, na jakiej podstawie obliczane jest wynagrodzenie. Zasady te różnią się w zależności od warunków pracy, a konkretnie od dnia/dni, w których wykonywałeś swoje obowiązki po godzinach.
Oprócz miesięcznej pensji przysługuje Ci także 50% zasadniczego wynagrodzenia, gdy nadgodziny dotyczą standardowego dnia w pracy. Przykładem może być sytuacja, kiedy zostałeś po godzinach dłużej niż zazwyczaj w zwykłą środę.
Praca w weekend i święta a odbiór nadgodzin
Inaczej obliczanie dodatku wygląda, jeśli w grę wchodzą weekendy, święta czy dni wolne od pracy. Wówczas do pensji zostają doliczone nadgodziny w stosunku 100% wynagrodzenia. Kiedy jeszcze możesz liczyć na taką wysokość dodatku? Gdy pracowałeś w porze nocnej, a także w wolnym dniu, który został Ci udzielony za pracę w niedzielę lub święto.
Oczywiście powyższa zasada dotyczy niedziel i świąt, które nie są ustalonymi dniami roboczymi dla pracownika zgodnie z obowiązującym rozkładem pracy. A zatem odbiór nadgodzin za niedzielę wygląda podobnie jak odbiór nadgodzin za sobotę. Co więcej, z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy konieczne jest przyznanie pracownikowi dnia wolnego – bez względu na to, ile godzin przepracował.
Kluczowe jest ewidencjonowanie pracy w godzinach nadliczbowych. To ważne z punktu widzenia nieprzekroczenia wyznaczonych limitów, a także odpowiedniego przeliczenia rekompensaty dla pracownika. W każdym przypadku warto zadbać o to, żeby odbiór nadgodzin przebiegał w sposób dogodny dla obu stron.
Sprawdź też artykuły na ING księgowość:
1) Opłata prolongacyjna – na czym polega?
2) Odwieszanie działalności – jak przebiega proces? Co robić krok po kroku?
3) Faktura proforma – czym jest, kiedy ją wystawić?
