Czym jest urlop sabbatical?

“Rzucić pracę w korpo i wyjechać w Bieszczady.” – to popularne powiedzenie zna zapewne większość pracowników dużych organizacji, zatrudniających setki osób (i nie tylko). To wypowiadane nieraz w formie żartu zdanie często wydaje się jedynym rozwiązaniem dla osób, które czują się zmęczone i wypalone zawodowo. Niekoniecznie muszą jednak rezygnować z posady, a z pomocą przychodzi im urlop sabbatical. Co to takiego? Sprawdzamy w najnowszym artykule.

Z artykułu dowiesz się między innymi:
✔ czym jest urlop sabbatical;
✔ kto może o niego wystąpić;
✔ jakie ma zalety i wady.

Sabbatical leave – co to jest?

Specjaliści od spraw kadrowych wymieniają szereg narzędzi służących podniesieniu morale pracowników firmy. Mogą to być na przykład:
• dodatki do wynagrodzenia (takie jak premie i nagrody);
• dodatki pozapłacowe (czyli karty benefitowe, szkolenia, kursy czy możliwość pracy zdalnej).

Czasem mogą się one okazać niewystarczające. Stąd też na popularności zyskuje właśnie sabbatical.

Nazwa sabbatical leave pochodzi oczywiście z języka angielskiego i oznacza po prostu urlop naukowy. Jednak zgodnie z definicją, może to być jednak po prostu czas wolny od pracy, ale podyktowany również z innych powodów niż naukowe.

Zagospodarowanie tego czasu na odpoczynek zależy wyłącznie od osoby, która się na niego udaje. Nazwę sabbatical możemy zatem w tym rozumieniu odnieść do szabatu (zwanego również szabasem), czyli dnia uznawanego w wielu religiach za wolny od pracy.

Na określenie tego typu urlopu używa się różnych słów, takich jak szabasowy, szabatowy czy sabatyczny. Określa się go też mianem urlopu regeneracyjnego. Z kolei w języku angielskim, obok nazwy sabbatical leave, stosuje się również słowa sabbatical break.

Sabbatical to dłuższy (kilkutygodniowy lub kilkumiesięczny) urlop, na który może udać się pracownik, po uprzednim uzgodnieniu tego z pracodawcą, bez konieczności zwalniania się z pracy.

O jego długości decyduje pracodawca. Natomiast to pracownik decyduje o tym, jak ten czas wykorzysta. Może on służyć na przykład:
• odpoczynkowi;
• odbyciu podróży;
• zdobyciu wiedzy (poprzez szkolenia, kursy lub warsztaty);
• działaniu w wolontariacie.

Kluczowy w tej kwestii wydaje się charakter urlopu – dłuższa przerwa w świadczeniu pracy przez pracownika ma przynieść pozytywne efekty dla obydwu stron umowy – osoby udającej się na wypoczynek oraz udzielającej urlopu. Najczęściej ma on zatem formę czasu sprzyjającego podnoszeniu kwalifikacji lub umiejętności w określonej dziedzinie.

Warto wspomnieć, że sabbatical to nie to samo co tak zwany gap year, czyli roczna przerwa, wykorzystywana przez studentów i uczniów, aby odpocząć od nauki i podróżować.

Rozwiązanie to jest najbardziej rozpowszechnione w Stanach Zjednoczonych, gdzie prawo do takiego urlopu zagwarantowane jest przez około 20% pracodawców. Jest on popularny również w takich krajach jak Austria, Niemcy, Włochy, Dania czy Francja. Z kolei w Wielkiej Brytanii prawo do niego może zostać zapewnione w umowie o pracę.

W Polsce jest to z kolei rozwiązanie wciąż nowe, chociaż zyskujące na popularności, szczególnie w wielkich, międzynarodowych firmach.

Urlop sabbatical a regulacje w polskim prawie

W tej chwili w polskim prawie nie istnieją żadne zapisy dotyczące urlopu regeneracyjnego. Jedyną wymienioną w Kodeksie pracy formą czasowego dłuższego zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy jest urlop bezpłatny. Jego istota i cel są jednak odmienne od urlopu sabatycznego.

Patrząc w szerszym ujęciu na kwestie urlopu sabbatical, należy wziąć pod uwagę, że zapewnienie prawa do wypoczynku (którego nie sposób sprowadzać jedynie do dwutygodniowego urlopu wypoczynkowego) jest jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy, wyrażonym w Kodeksie pracy.

Polacy, którzy czują się w pracy wypaleni zawodowo, korzystają zatem najczęściej ze zwolnień lekarskich. Wiąże się to jednak z ryzykiem utraty zatrudnienia, zwłaszcza w przypadku długotrwałej nieobecności w firmie.

Kto może skorzystać z urlopu sabatycznego?

Na tego typu urlop decydują się najczęściej pracownicy dużych firm i korporacji, którzy odczuwają wypalenie zawodowe czy przemęczenie. Przeważnie decydują się na niego osoby na wysokich stanowiskach – o dużej wiedzy i doświadczeniu, eksperci w swojej branży.

W przypadku takich pracowników ponoszony przez pracodawcę koszt związany z jego dłuższym urlopem jest zdecydowanie niższy niż ten związany z jego odejściem z firmy (w najgorszym scenariuszu – do konkurencji). Pod uwagę należy tutaj przecież wziąć czas potrzebny na wyszkolenie nowej osoby, która mogłaby takiego odchodzącego pracownika zastąpić.

Zasady przyznawania oraz przeprowadzania urlopu sabatycznego leżą po stronie pracodawcy. To on decyduje, czy w jego trakcie będzie wypłacał pracownikowi pełne wynagrodzenie czy jego część. Może też zdecydować się na przyznanie bezpłatnego urlopu regeneracyjnego. To także pracodawca ma ostatnie słowo w kwestii długości przyznanego pracownikowi ponadustawowego czasu pracy.

Często pracodawcy idą jednak na ustępstwa w tych kwestiach, gdyż nie chcą w efekcie wypalenia zawodowego utracić wartościowego pracownika. Po okresie, w którym przerwie codzienną rutynę i zregeneruje siły, ma on wrócić do firmy z nową energią do pracy.

“Wyłapywaniu” takich pracowników, którzy czują się wypaleni zawodowo, służą przeprowadzane regularnie badania satysfakcji, w których sprawdza się poziom motywacji oraz nastroje kadry pracowniczej. Zazwyczaj grupą ryzyka w tym przypadku są osoby zatrudnione przez dłużej niż 4 – 5 lat.

Ile może trwać urlop sabbatical?

Czas jego trwania uzależniony jest od danego zakładu pracy. Wynosi średnio od 3 miesięcy do nawet roku. Dopuszczalne jest również łączenie tego urlopu z urlopem wypoczynkowym, przysługującym pracownikowi na podstawie Kodeksu pracy.

Czy sabbatical jest urlopem płatnym?

Kwestia wynagrodzenia podczas dłuższego odpoczynku od pracy wydaje się fundamentalna. W końcu odpoczynek to jedno, a koszty utrzymania to drugie.

Nie ma jednak w tej kwestii jasnej reguły, a wszystkie szczegóły są ustalane indywidualnie między pracownikiem a pracodawcą. Czasem wynagrodzenie wypłacane osobie urlopującej się może być niższe od “normalnej” pensji, a w skrajnych przypadkach może być ono niewypłacane. Może się tak zdarzyć na przykład w przypadku kłopotów finansowych firmy.

Sabbatical a urlop bezpłatny

Istota i cel urlopu bezpłatnego jest odmienny od urlopu sabatycznego. Wiążą się z nim nierozerwalnie następujące kwestie:
• wynagrodzenie nie jest wypłacane pracownikowi;
• jego okres nie zalicza się do stażu pracy;
• jest on uregulowany w polskim prawie.

Urlop bezpłatny nie służy ponadto regeneracji pracownika. A to z kolei jest podstawowym założeniem urlopu sabbatical.

Urlop sabbatical – zalety

Wśród wielu zalet tego rozwiązania należy wymienić między innymi:
• odpoczynek bez konieczności rezygnacji z pracy i przy ciągłym otrzymywaniu wynagrodzenia, a więc również poczucie stabilizacji zawodowej i stałe dochody;
• czas na nowe inspiracje, poszukiwanie drogi życiowej i odkrycie nowego spojrzenia na wiele spraw;
• możliwość zdobycia nowych umiejętności, na które wcześniej brakowało czasu;
• możliwość wykorzystania wolnego czasu na pielęgnację hobby;
• okazja do częstszych spotkań z bliskimi.

Dla pracodawcy jest to z kolei szansa na zatrzymanie pracownika, który bez przyznania mu takiego urlopu zwolniłby się z pracy albo odszedł do firmy konkurencyjnej w poszukiwaniu nowych wyzwań.

Urlop sabbatical – wady

Urlop sabatyczny to znakomity czas na regenerację. Niestety, jak każde rozwiązanie, ma ono również swoje wady:
• brak umocowania w Kodeksie pracy lub w Kodeksie cywilnym, jest to zatem umowa partnerska między pracownikiem a pracodawcą;
• po powrocie do pracy pracownik może wrócić na niższe stanowisko (bo w jego miejsce została na przykład zatrudniona inna osoba, która świetnie się spisuje);
• wypłacana pensja może być niższa od standardowej lub nie być wypłacana w ogóle;
• dłuższa nieobecność może sprawić, że pracownikowi będzie ciężko odnaleźć się po powrocie i płynnie wrócić do swoich obowiązków.

Podsumowanie

Sabbatical to doskonałe rozwiązanie dla wszystkich, którzy potrzebują dłuższego odpoczynku (dłuższego niż przewidzianego ustawowo) od codziennych spraw zawodowych, bez konieczności rezygnacji z pracy, a także z możliwością otrzymywania stałego wynagrodzenia.

Warto jednak przeanalizować wszystkie za i przeciw przed podjęciem decyzji o wzięciu lub udzieleniu takiego urlopu, tak, aby była ona w pełni świadoma.

Źródło zdjęcia: https://unsplash.com/photos/gUW8waI74AQ?utm_source=unsplash&utm_medium=referral&utm_content=creditShareLink

Czytaj także