Umowa o dzieło cieszy się wśród naszych rodzimych przedsiębiorców dużym zainteresowaniem. Zanim jednak zdecydujemy się na zatrudnienie kogoś w tym trybie, warto sprawdzić, jakie przesłanki muszą zostać spełnione.
Z artykułu dowiesz się między innymi:
✔ czym jest umowa o dzieło;
✔ kiedy płaci się podatek od umowy o dzieło;
✔ jak od niej odstąpić.
Czym jest umowa o dzieło?
W swojej definicji umowę o dzieło reguluje artykuł 267 Kodeksu Cywilnego. Oznacza to, że tego typu umowa zawarta pomiędzy stronami nie jest w szerokim stopniu regulowana przez kodeks pracy. Niesie to ze sobą sporo atutów, pośród których warto wskazać choćby na elastyczność.
Często jest ona mylona z umową zlecenie, jednak różnice między nimi są znaczne. Aby można było mówić o zawarciu umowy o dzieło, muszą być zawarte dokładne przesłanki, które są zawarte w obowiązujących przepisach prawnych.
Nadrzędnym jest deklaracja przyjmującego o wykonaniu określonego dzieła – na przykład renowacji mebli lub napisaniu tekstu na wybrany temat czy stworzeniu serwisu internetowego. W zamian za wykonanie pracy zlecający jest zobowiązany do uiszczenia zapłaty.
Należy też zauważyć, że odpowiedź na pytanie „na czym polega umowa o dzieło” może różnić się w interpretacji. Wiele firm preferuje tę formę zatrudnienia ze względu na o wiele niższe koszty niż te, jakie generuje dla pracodawcy na przykład w pełni opodatkowana umowa o pracę.
Trzeba jednak pamiętać o tym, że umowa tego typu nie może nosić znamion wykonywania czynności powtarzalnej. Oznacza to, że osoba, która pracuje na przykład na infolinii, a jej zadaniem jest tylko odbieranie połączeń i instruowanie rozmówców co do danych czynności, nie może pracować w tej formule zatrudnienia. Taką interpretację przyjął Sąd Najwyższy w postanowieniu nr II UK 281/17.
Odpowiedzialność w umowie o dzieło
Pełną odpowiedzialność za wykonane dzieło ponosi wykonawca. Aby nie doszło do konfliktu stron, gdzie obie z nich nie będą umieć wskazać wzajemnych obowiązków, warto zabezpieczyć je już w samej formule umowy. Treść umowy o dzieło powinna zawierać obowiązki pracodawcy (zlecającego), ale i wykonującego.
Często zdarza się, że zlecający ograniczają się do precyzyjnego opisania zadań, jakie ma po swojej stronie wykonawca. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy do wykonania dzieła (na przykład zmiany logotypu firmy) potrzebny jest plik, który w odpowiednim formacie ma na swoim komputerze zlecający i to od czasu jego wydania zależy realizacja usługi.
Co ważne, ten rodzaj umowy daje wykonawcy pełną wolność w zakresie realizacji warunków umowy. Po jego stronie jest pełna swoboda w zakresie wyboru narzędzi czy oprogramowania, jakiego użyje. Liczy się tylko efekt, który będzie akceptowalny dla zlecającego.
Jeśli wykonanie dzieła spowodowało, że zamawiający dostarczył wykonującemu określone materiały – na przykład budowlane – to warto zawrzeć w umowie ich dokładną ilość, aby następnie niezużyte elementy można było łatwo rozliczyć ze zlecającym. Warto też wpisać te informacje w umowę o dzieło, gdyby miało się okazać, że budulca zabrakło i zlecający musi go dokupić, aby można było w pełni zrealizować zakres umowy.
Zaleca się też ustalenie terminów, które będą odpowiednio regulować obowiązki stron uwzględnionych w umowie o dzieło. Oczywiście, treść dobrze skonstruowanej umowy o dzieło powinna zawierać termin całkowitego zakończenia prac, sposobu przekazania dzieła oraz preferowaną metodę rozliczenia.
Odstąpienie od umowy o dzieło
Kluczową rolę w odstąpieniu od umowy o dzieło odgrywa artykuł 644 Kodeksu cywilnego. Przewiduje on, że dopóki dzieło nie zostało oddane, zlecający może zrezygnować z umowy bez jakichkolwiek konsekwencji prawnych, jednak będzie musiał zapłacić za już wykonane prace.
Nieco szerzej trzeba spojrzeć na odstąpienie od umowy w wyniku błędów po stronie wykonującego. O ile zlecający zapewnia pełną dowolność w sposobie wykonania przedmiotu umowy, o tyle zachowuje on częściową kontrolę nad procesem twórczym.
Po stronie zlecającego staje Kodeks cywilny, który dowodzi, że zamawiającemu przysługuje prawo do wezwania wykonawcy do zmiany metody wykonywania dzieła, jeśli praca jest wadliwa i już na tym etapie nie spełnia wymagań zleceniodawcy.
W takiej sytuacji zakłada się wyznaczenie terminu, aby wadliwe elementy zostały usunięte. Jeśli po upływie czasu, dzieło w poprawionej formie wciąż będzie wadliwe, to ten również może bez żadnych konsekwencji wypowiedzieć umowę.
Należy pamiętać o tym, że odstąpienie od umowy o dzieło musi być przygotowane w formie pisemnej. O ile samo zawarcie tego typu współpracy między stronami może odbyć się też w trybie kwalifikowanym, o tyle rezygnacja z usługi musi być podparta odpowiednim drukiem, gdzie znajdą się dokładne dane teleadresowe stron, opisanie przedmiotu umowy, data i miejsce sporządzenia pisma oraz przyczyna rezygnacji i podpis zlecającego.
Co się dzieje, gdy to wykonawca chce odstąpić od umowy? Artykuł 640 Kodeksu cywilnego stanowi, że jest to możliwe, jeśli nie wystąpiło współdziałanie między stronami. Przyjmujący może nawet zażądać zawarcia odpowiedniego zapisu w umowie, zastrzegając przy tym, że po niewywiązaniu się z terminu przez zlecającego, będzie on chciał odstąpić od umowy. Jeśli dopiero rozpoczynamy współpracę z wybraną osobą i nie znamy jej metodyki pracy, warto zabezpieczyć się w ten sposób na wypadek ewentualnych problemów.
Podatek oraz składki ZUS przy umowie o dzieło
To, co interesuje wiele osób, to niewielkie składki w tym modelu umów. Jak już informowaliśmy, aby móc z nich skorzystać, trzeba wcześniej wykazać, że wykonywana praca nie nosi znamion czynności powtarzalnych. W takiej sytuacji ZUS będzie mógł zmienić rodzaj umowy i obciążyć zlecającego zaległymi podatkami, jakie ten będzie musiał uiścić.
Należy pamiętać o tym, że wykonujący pracę nie jest objęty składkami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz składkami zdrowotnymi. Od tych reguł przewidziano jednak wyjątek. Jeśli decydujemy się na taką formę zatrudnienia u obecnego pracodawcy, to składki na obowiązkowe ubezpieczenia będą odprowadzane.
Polskie prawodawstwo zakłada, że umowa o dzieło jest opodatkowana. Jeśli kwota nie przekracza 200 złotych brutto, jest to podatek zryczałtowany, w wysokości 18%, bez uwzględnienia kosztów uzyskania przychodu. Jeśli kwota umowy przekracza tej kwoty, to zaliczka na podatek dochodowy wynosi 18%.
Ważna kwota, jaką warto zapamiętać, to 85 528 złotych w skali roku. Jeśli w ramach umowy o dzieło przekroczymy taki przychód, automatycznie „wskoczymy” w wysoki, bo 32-procentowy próg podatkowy. Warto więc dobrze zastanowić się nad tym, czy taki model pracy będzie dla nas najlepszym, jeśli pracujemy jako freelancer czy programista.
Tradycyjna umowa zakłada 20-procentowe koszty uzyskania przychodu. Tylko umowy o dzieło powiązane z prawami autorskimi, a więc na przykład umowy dla dziennikarzy czy copywriterów zostały objęte 50% kosztami uzyskania przychodu.
Gdy przychodzi czas corocznych rozliczeń, osoby korzystające z tego typu zatrudnienia będą korzystać z druków PIT-36 i PIT-37. Co ważne, przyjmuje się, że w rozliczeniu obowiązuje kwota wolna od podatku, dlatego też, jeśli wartość umów o dzieło zmieściła się w przewidzianej kwocie, może ona być wolna od danin na rzecz państwa.
Kto wystawia rachunek do umowy o dzieło?
Mając na uwadze, że umowa o dzieło to rodzaj umowy cywilnoprawnej, gdzie stronami są zamawiający oraz wykonawca, rachunek jest niezbędny. To dość ważna kwestia, ponieważ wiele osób wciąż twierdzi, że tego typu umowa zawarta między stronami nie pociąga za sobą konieczności wystawienia rachunku.
Rachunek pełni rolę podsumowania kosztów wykonanego zlecenia i jest on ważny zwłaszcza dla wykonującego zlecenie. Pozwala on domagać się uiszczenia zapłaty za wykonaną pracę. Aby rachunek był dokumentem wiążącym od strony formalno-prawnej, musi zostać spełnionych parę przesłanek.
Co powinna zawierać umowa o dzieło? Musi znaleźć się tam imię i nazwisko obu stron umowy, ich dane teleadresowe, numer rachunku oraz możliwie jak najdokładniejszy opis przedmiotu umowy. Całość wieńczy oczywiście kwota, jaką kupujący musi przelać na konto wykonawcy.
Rachunek powinien zostać wystawiony w ciągu tygodnia roboczego od zakończenia i zaakceptowania prac przez klienta. Jeśli z różnych względów było to niemożliwe, to należy wysnuć domniemanie, że nieprzekraczalny termin wystawienia rachunku to trzy miesiące.
Sam dokument powinien zostać w dwóch jednakowo brzmiących egzemplarzach, po jednej kopii dla każdej ze stron. Litera prawa przewiduje też, że w razie – na przykład – uszkodzenia oryginału, sprzedający zobowiązany jest do wystawienia odpowiednio oznaczonego duplikatu.
Rachunki do umowy o dzieło można przesłać drogą elektroniczną, na przykład za pośrednictwem poczty e-mail.
Kiedy płacimy podatek od umowy o dzieło?
Tutaj wiele zależy od tego, czy do takiej formy umowy przystępujemy jako osoba cywilna, czy jako firma. W tym pierwszym przypadku rozliczenie uwzględniane jest w podatku rocznym PIT, w rubryce „Inne”. Sprawa wygląda nieco inaczej, jeśli prowadzimy działalność gospodarczą.
Jeśli umowa o dzieło zawarta jest z firmą, przychód jest kwalifikowany jako zysk z działalności prowadzonej osobiście i reguluje go Ustawa o PIT. Odpowiedzialność za odprowadzenie podatku spoczywa wtedy na zamawiającym. W zależności od wysokości opodatkowania odprowadza się zryczałtowany podatek dochodowy lub zaliczkę. Podatek do umowy o dzieło płacimy więc wtedy, kiedy rozliczamy swój roczny PIT.
Wzory umowy o dzieło w formacie DOCX i PDF znajdują się poniżej:
Wzory umowy o dzieło z przeniesieniem praw autorskich w formacie DOCX i PDF znajdują się poniżej:
Wzory odstąpienia umowy o dzieło w formacie DOCX i PDF znajdują się poniżej:
